Αποτρέψτε το, εάν είστε παρούσα
Απο τη στιγμή που γνωρίζετε ότι το παιδί σας είναι επιθετικό, μια καλή τακτική είναι να το έχετε από κοντά κάθε φορά που είναι σε περιβάλλον με άλλα παιδιά (π.χ. παιδική χαρά). Όχι να είστε από πάνω του σαν μπαμπούλας! Διακριτικά, τόσο ώστε να βλέπετε τι κάνει, αλλά να νιώθει κι εκείνο ότι είστε δίπλα του κάθε στιγμή.
Από τη μία, θα μπορέσετε να παρέμβετε αν αντιληφθείτε ότι κινείται απειλητικά προς κάποιο άλλο παιδί ή, έστω, να σβήσετε τη «φωτιά» που θα ανάψει αν προλάβει να το κάνει. Από την άλλη, εάν το παιδί ξεσπά σε περιπτώσεις που νιώθει να απειλείται από κάτι ή κάποιον, η παρουσία σας μπορεί να μαλακώσει αυτό το συναίσθημα και να αποτρέψει το ξέσπασμα.
Ζητήστε συγνώμη από το άλλο παιδί μαζί
Για να καταλάβει ένα παιδί ότι έχει κάνει κάτι κακό, πρέπει να περάσει από τη διαδικασία της συγνώμης, να απολογηθεί δηλαδή γι’ αυτό που έκανε και να ζητήσει τη συγχώρεση εκείνου που έβλαψε. Για πολλά παιδιά, πόσο μάλλον εκείνα που εκφράζονται με τρόπο επιθετικό, είναι εξαιρετικά δύσκολο να ζητήσουν συγνώμη.
Καλύτερα είναι, αντί να ζητήσετε από το παιδί σας να το περάσει μόνο του σα να είναι τιμωρία, να το πάρετε αγκαλιά και να ζητήσετε συγνώμη από το άλλο παιδάκι μαζί. Περιμένετε λίγο να ηρεμήσουν και τα δύο, αν ο άλλος γονιός είναι παρών ενημερώστε τον για την πρόθεσή σας, πλησιάστε το παιδί και πείτε του για παράδειγμα: «ο Βασίλης θέλει να σου ζητήσει συγνώμη που σε χτύπησε αντί να σου μιλήσει με λέξεις γι’ αυτό που τον πείραξε».
Συγχωρείστε κι εσείς το παιδί σας
Είναι σύνηθες, όταν το παιδί κάνει κάτι που έχει βλάψει κάποιον, να του ζητάμε να σκεφτεί πως ένιωσε ο άλλος ώστε να καταλάβει ότι αυτό που έκανε είναι κακό. Ο κίνδυνος εδώ είναι το φταίξιμο να προστεθεί σε άλλα αρνητικά συναισθήματα που ίσως έχουν κάνουν με την επιθετικότητά του και να επιδεινώσει την κατάσταση αντί να τη βελτιώσει.
Εναλλακτικά, δείξτε στο παιδί ότι ξέρετε πως η αντίδρασή του δεν έχει να κάνει με τον χαρακτήρα του, δεν είναι δηλαδή ένα «κακό παιδί», και δώστε του να καταλάβει ότι το έχετε συγχωρέσει και δεν υπάρχει κάτι που να το βαραίνει επιπλέον. Αντιμετωπίζοντας μαλακά την κατάσταση, μαλακώνετε και την καρδιά του παιδιού αντί να το πιέσετε στη «γωνία», σε θέση άμυνας.
Απομακρύνετέ το απ’ τον τόπο του περιστατικού
Κάποιες φορές, ένα παιδί που βρέθηκε στη θέση να χτυπήσει ένα άλλο, ίσως είναι δύσκολο να ηρεμήσει και να συνεχίσει να παίζει χωρίς κίνδυνο να το επαναλάβει. Σ’ αυτήν την περίπτωση, το καλύτερο είναι να απομακρυνθεί από το περιβάλλον που πιθανόν να προκαλεί την επιθετική συμπεριφορά του.
Βέβαια, εάν το παιδί παίζει στην παιδική χαρά, δεν είναι εύκολο να το πάρετε χωρίς μάχη και χωρίς να νιώσει ότι πρόκειται για τιμωρία. Πείτε του ότι πρέπει να φύγετε για κάποιον λόγο που ακούγεται επείγον και, μόλις μείνετε μόνοι σας, συζητήστε μαζί του αυτό που συνέβη πριν από λίγο. Συζητήστε το όσο είναι ακόμη φρέσκο, ώστε το παιδί να ξέρει ακριβώς τι είναι αυτό που δεν έπρεπε να κάνει, αλλά να είναι σε θέση να σας περιγράψει ποιο περιστατικό ή συναίσθημα τον οδήγησε στην πράξη του.
Αντί κηρύγματος μιλήστε του για το πως νιώθει
Όταν συζητήσετε με το παιδί για το περιστατικό, είναι πολύ δελεαστικό να του κάνετε κήρυγμα γύρω από ζητήματα συμπεριφοράς και ενσυναίσθησης. Υπάρχει η κατάλληλη στιγμή και γι’ αυτό, αλλά δεν είναι τώρα.
Ζητήστε του καλύτερα να σας πει πώς ένιωσε πριν και πώς νιώθει τώρα, καθοδηγήστε το με εύστοχες ερωτήσεις χωρίς να νιώσει ότι το πιέζετε και προσπαθήστε να του δώσετε να καταλάβει από την αρχή ότι είναι ασφαλές και δεν επίκειται καμία τιμωρία. Εάν το παιδί χαλαρώσει και σας ανοιχτεί, θα μπορέσετε να καταλάβετε τι συμβαίνει στο μυαλουδάκι του και από που πηγάζει η επιθετικότητά του.
Ξεκαθαρίστε το πως νιώθετε εσείς για όλα αυτά
Εκτός από το παιδί, σε όλο αυτό έχετε κι εσείς συμμετοχή, ως γονιός. Και είναι λογικό να είστε σκεπτική και να φοβάστε ότι η επιθετικότητα του παιδιού οφείλεται σε κάτι που έχετε κάνει εσείς, ότι είστε κακή μητέρα ή, ακόμη χειρότερα, ότι κάτι άλλο τρέχει με το παιδί σας. Πριν αντιμετωπίσετε αυτό που συμβαίνει, βάλτε τα συναισθήματά σας σε τάξη και ξεχάστε τους φόβους σας γιατί, πέρα απ’ το ότι είναι υπερβολικοί, δυσκολεύουν και το έργο σας.
Έχει μεγάλη σημασία, λοιπόν, όταν μιλάτε στο παιδί για τα παραπάνω να είστε ήρεμη και να δείχνετε ότι έχετε τον έλεγχο της κατάστασης. Κάθε ένταση, φόβος ή ανησυχία μπορεί να επηρεάσει το παιδί και να το κάνει να κλειστεί πιο πολύ στον εαυτό του.
Η επιθετικότητα είναι παράγωγο της έντασης και η ένταση παράγωγο του φόβου. Εάν χαλαρώσετε πρώτα εσείς, θα βοηθήσετε το παιδί να χαλαρώσει και αυτό. Εάν ξορκίσετε τον φόβο του, η επιθετικότητα θα καταλαγιάσει από μόνη της.