Πολλοί το σκέφτονται, λίγοι το κάνουν πράξη
Σύμφωνα με την ψυχολόγο Ρομίνα Σαλούστρου, η συνειδητή επιθυμία θανάτου αναφέρεται κυρίως στην περίοδο της εφηβείας και σχετίζεται με τα σημαντικά θέματα που διαπραγματεύονται οι έφηβοι κατά την περίοδο αυτή. Οι έφηβοι, που δεν αποκτήσει ακόμα ισχυρό αίσθημα ταυτότητας, δυσκολεύονται να διαχειριστούν θέματα αποχωρισμού ή έντονες απογοητεύσεις με αποτέλεσμα η έννοια της αυτοκτονικότητας, που περιλαμβάνει σκέψεις αυτοκαταστροφής ή θανάτου, να γίνεται έντονη. Ωστόσο, ολοκληρωμένες αυτοκτονίες είναι σπάνιες σε παιδιά ηλικίας κάτω των 12 ετών, αφού η γνωσιακή ανωριμότητα τους φαίνεται ότι δρα προστατευτικά και δεν κάνουν πράξη κάτι που μπορεί να υπάρχει ως σκέψη.
Τι δρα τόσο καταλυτικά ώστε το παιδί να αυτοκτονήσει;
Οι παράγοντες που ενδέχεται να επηρεάσουν και να επιβαρύνουν την ήδη εύθραυστη ψυχολογία ενός εφήβου είναι παραπάνω από ένας. Οι ψυχικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη και η δυσθυμία μπορούν να πυροδοτήσουν μία αυτοκαταστροφική σκέψη και να την μετατρέψουν σε πράξη. Διεθνείς μελέτες μας δείχνουν ότι σε περιπτώσεις αυτοκτονιών προϋπάρχει τουλάχιστον μία σοβαρή ψυχική διαταραχή σε ποσοστό 60- 90%.
Επιπλέον, ευάλωτα σε μια πιθανή αυτοκτονία, είναι τα παιδιά που έχουν κακοποιηθεί ή έχουν στερηθεί ένα ασφαλές περιβάλλον όπου αποκτούν άμυνες και αυτοπεποίθηση.
Ποια σημάδια μας προειδοποιούν ότι κάτι δεν πάει καλά;
Η διαρκής κακή διάθεση του εφήβου, το κλείσιμο στον αυτό του, όχι μόνο ως προς τους γονείς αλλά και ως προς τους ανθρώπους γενικότερα, είναι ένα σημάδι που πρέπει να μας θορυβήσει, και ειδικά εάν συνδέεται με έλλειψη στόχων και επιθυμιών.
Άλλα σημάδια είναι:
- Oι σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητα, όπως αλλαγές επίδοσης στο σχολείο, έλλειψη ενδιαφέροντος για θέματα ή δραστηριότητες που πριν ήταν σημαντικά για τον έφηβο.
- Οι αλλαγές ακόμη στην εμφάνιση, η μη διάθεση να φροντίσει τον εαυτό του.
- Οι αλλαγές στο φαγητό και στον ύπνο. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι σημαντικό να φροντιστούν με τον καταλληλότερο κάθε φορά τρόπο.
Τι μπορούμε να κάνουμε όταν το αντιληφθούμε;
Η έγκαιρη παρέμβαση σε μια περίοδο που εντοπίζονται έντονες δυσκολίες, είναι κυριολεκτικά σωτήρια. Οι γονείς χρειάζεται να βοηθήσουν το παιδί τους να αναπτύξει άμυνες και να ανακαλύψει τους δικούς του τρόπους για να συνεχίσει. Για να δοθούν σε κάθε έφηβο τα κατάλληλα εφόδια που θα του είναι χρήσιμα, αρχικά χρειάζεται να εντοπιστεί η συγκεκριμένη ανάγκη κάθε φορά. Ανάλογα λοιπόν με την περίπτωση, προτείνεται από τους ειδικούς η βέλτιστη αντιμετώπιση.
Ακόμα, όμως, κι αν δεν θέλουν να μιλήσουν σε εμάς, μια και οι γονείς αποτελούν κόκκινο πανί για τους έφηβους, είναι καλό να τους ενθαρρύνουμε να μιλήσουν σε κάποιον άλλον που εμπιστεύονται. Μπορεί να είναι κάποιο φιλικό ή συγγενικό πρόσωπο, ή ακόμα και κάποιος επαγγελματίας που θα μπορέσει να τους σταθεί και τους βοηθήσει μέχρι να ανακτήσουν τις δικές τους ψυχικές δυνάμεις.
Η καλύτερη προστασία είναι η πρόληψη!
Δημιουργούμε ποιοτικές σχέσεις
Το πιο σημαντικών όλων, είναι η σχέση μας μαζί τους. Μια σχέση που ξεκινά πριν από τη γέννησή τους, όταν πασχίζουμε να χτίσουμε έναν σταθερό δεσμό εμπιστοσύνης και ασφάλειας. Όλα, λοιπόν, ξεκινούν από το πόσο κοντά τους είμαστε και κατά πόσο μπορούμε να διαχειριστούμε με ψυχραιμία και νηφαλιότητα τις δυσκολίες της εφηβείας.
Δεν παραιτούμαστε από τις δικές σας μάχες
Σημαντική, επίσης, είναι η δική μας στάση απέναντι στις δυσκολίες της ζωής. Όταν τα παιδιά μας παρατηρούν να υπερπηδούμε μεγάλα εμπόδια χωρίς να παραιτούμαστε ή να βουλιάζουμε στη θλίψη, το πιθανότερο είναι πως θα μας μιμηθούν. Οι δικές μας λύσεις και μάχες γίνονται εφόδια που βοηθούν αργότερα τα παιδιά μας να νικήσουν τος δικές τους δυσκολίες.
Είμαστε σε συνεχή επαγρύπνηση
Τέλος, εάν υπάρχει ιστορικό αυτοκτονικότητας, κατάθλιψης ή χρήσης ουσιών από κάποιον γονέα, είναι καλό να έχουμε ανοιχτές τις κεραίες μας μονίμως, αφού σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο απόπειρας ή αυτοκτονίας από τα νεαρά μέλη της οικογένειας. Την ίδια επαγρύπνηση πρέπει να έχουμε και σε περιπτώσεις που κλονίζονται οι οικογενειακές δομές (συγκρούσεις, διαζύγιο, δυσλειτουργία κ.α) ή παρατηρείται κακοποίηση, αφού και σε αυτές τις περιπτώσεις η ελειπής συναισθηματική στήριξη του παιδιού μπορεί να συνδεθεί με την αυτοκτονία.
Κέντρα βοήθειας για την αποτροπή αυτοκτονιών:
Κέντρο πρόληψης της αυτοκτονίας "Κλίμακα ΜΚΟ" / τηλ: 1018
Χαμόγελο (για εφήβους κάτω των 18) / τηλ: 1056