Μην αντιμετωπίζετε το θέμα ως ταμπού
Ακόμα κι αν η ερώτηση αφορά στο θάνατο, στο σεξ ή σε οτιδήποτε ενδέχεται να σας φέρει σε δύσκολη θέση, μην αντιμετωπίσετε το θέμα σαν να μην πρέπει να μιλάμε γι’ αυτό. Μια απλή και αθώα ερώτηση των παιδιών, θα πάρει μυθικές διαστάσεις στην περίπτωση που επιλέξετε να μην την απαντήσετε με σοβαρότητα. Τα ερωτήματά τους θα μείνουν αναπάντητα και θα βγάλουν τα δικά τους αυθαίρετα συμπεράσματα τα οποία θα απέχουν χιλιόμετρα από την πραγματικότητα. Η άγνοια θα τα κάνει να νιώσουν ανασφάλεια και φόβο.
Ακούστε τα με προσοχή
Όταν δεχτείτε μια τέτοια ερώτηση, αφήσετε ό,τι κάνετε και ακούστε τα με προσοχή. Αν σας ρωτήσουν, για παράδειγμα, εάν ήταν οι δεινόσαυροι ευτυχισμένοι, αναρωτηθείτε μαζί τους και βοηθήστε να ξεδιπλώσουν τη σκέψη τους. Ρωτήστε «τι σημαίνει ευτυχία για σένα;» και ακολουθήστε τη διαδρομή τους. Θα εκπλαγείτε τόσο από τις ευφάνταστες απαντήσεις τους, όσο και από τις πραγματικές ανησυχίες που κρύβουν οι ερωτήσεις τους. Ξεδιπλώνοντας το κουβάρι για τους δεινοσαύρους, ίσως ανακαλύψετε και την δική σας οικογενειακή ευτυχία από εκεί που δεν το περιμένατε.
Μην υποβιβάζετε τα αποκυήματα της φαντασίας τους
Στο μυαλό ενός πεντάχρονου ο θάνατος μπορεί να είναι ένα άσχημο τέρας με κόκκινα αυτιά και τετράγωνη μύτη που ζει στο υπόγειο του σπιτιού σας. Πολλές φορές εμείς οι γονείς, για να καθησυχάσουμε τα παιδιά και να μη δώσουμε διαστάσεις στις ανησυχίες τους, απαντάμε σύντομα και κοφτά: «Αηδίες! Αυτά τα πράγματα δεν ισχύουν». Αυτό που πετυχαίνουμε, όμως, είναι όχι μόνο να μην τα καθησυχάζουμε αλλά να ενισχύουμε τους φόβους τους, να ταΐζουμε τη φαντασία τους και να υποβιβάζουμε τον τρόπο που σκέφτονται. Η λύση είναι πιο απλή και σίγουρα πιο διασκεδαστική. Παροτρύνετε το παιδί σας να ζωγραφίσει το άσχημο τέρας με τα κόκκινα αυτιά, ρωτήστε το πώς θα μπορούσε να το αντιμετωπίσει, πείτε την άποψή σας και επιβραβεύστε τη φαντασία του. Αυτό που θα πετύχετε είναι πολύτιμο και ανεκτίμητο: ένα παιδί που μπορεί να εκλογικεύσει και να αντιμετωπίσει τους φόβους του και έναν γονιό που έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του παιδιού του.
Μιλήστε με ειλικρίνεια
Το ψέμα έχει ταχύτητα, αλλά η αλήθεια έχει αντοχή. Πείτε την αλήθεια χωρίς φόβο και πάθος. Και αν σας ρωτήσουν «πού πάει ο πόνος όταν φεύγει;» πείτε απλά «Δεν ξέρω!». Δεν είναι κακό να μην τα ξέρουν όλα οι γονείς. Κακό είναι να κάνουν πως τα ξέρουν, γιατί, αργά ή γρήγορα, τα παιδιά θα ανακαλύψουν πως αυτό είναι ένα μεγάλο ψέμα και θα πάψουν να τους εμπιστεύονται. Μοιραστείτε, λοιπόν, τις δικές σας αλήθειες και μιλήστε όσο πιο ανοιχτά μπορείτε. Προσαρμόστε τις απαντήσεις σας ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και περιοριστείτε στις λεπτομέρειες που μπορεί να ακούσει.
Μιλήστε τους και για τις δικές σας ανησυχίες
Πολλά από τα ερωτήματα των παιδιών συμπίπτουν με δικές μας απορίες και ανησυχίες. Πριν λίγες μέρες ο εφτάχρονος Δημήτρης, ενώ βρισκόταν στο αυτοκίνητο, ρώτησε τη μαμά του «ποιο είναι το νόημα της ύπαρξης». Δύσκολη ερώτηση… κι ακόμα δυσκολότερη, η απάντησή της. Το παιδί μπορεί να δεχθεί πολύ πιο εύκολα απ’ όσο νομίζουμε πως η ερώτησή του δεν έχει συγκεκριμένη απάντηση. Οι ανησυχίες σας περί ύπαρξης θα του δώσουν το έναυσμα να εμπλουτίσει τις σκέψεις του, να ταξιδέψει σε νέα «μονοπάτια» και να μοιραστεί με τη μαμά του μια υπέροχη φιλοσοφική συζήτηση.
Η φιλοσοφία δεν είναι κάτι «βαρύ» που διδάσκεται σε πανεπιστήμια. «Η φιλοσοφία είναι το μικροσκόπιο της σκέψης» έλεγε ο αγαπημένος μας Ουγκώ, και τα παιδιά κρατούν όλους τους μεγεθυντικούς φακούς του κόσμου! Αλήθεια, πόσες παιδικές ερωτήσεις μπορείτε να αντέξετε εσείς; Εάν απαντήσετε σ’ αυτό, μπορείτε να απαντήσετε τα πάντα