«Αν δεν έρθεις, θα σε αφήσω και θα φύγω!»
Αυτή η φράση έχει ειπωθεί, λίγο πολύ, απ’ τους περισσότερους γονείς σε μια παιδική χαρά, σε ένα σπίτι φίλων, ακόμη και στο σούπερ μάρκετ. Είναι η στιγμή, που όταν τα παιδιά πρέπει να φύγουν, παύουν να συνεργάζονται, αρνούνται να ακούσουν και τρέχουν να κρυφτούν ή κλαίνε… ασταμάτητα. Και τότε ο γονιός αρχίζει να εκνευρίζεται και ενδίδει στον πειρασμό να πει στο παιδί του ότι θα το αφήσει πίσω. Απομακρύνεται επιδεικτικά και με αργά βήματα και προειδοποιεί στην αρχή ήρεμα κι έπειτα έντονα. Είναι μια συνηθισμένη τακτική, που τις περισσότερες φορές έχει αποτέλεσμα και μετά από λίγο όλοι ξεχνούν. Τι μπορεί όμως να προκαλέσει στην ψυχολογία ενός παιδιού αυτή η φράση;
Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Alan Sroufe, οι απειλές αυτού του είδους, ακόμη κι αν δεν είναι αληθινές, μπορεί να επηρεάσουν το αίσθημα ασφάλειας που νιώθει ένα παιδί απέναντι στους γονείς του και να φοβάται ότι θα το εγκαταλείψουν. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται η αίσθηση ότι οι γονείς θα είναι απόντες από τη ζωή του και δεν το προστατεύουν.
Πώς να το χειριστείτε
Να θυμάστε ότι για ένα παιδί η σκέψη και μόνο ότι θα μείνει σε ένα μέρος, χωρίς τους δικούς του ανθρώπους, το γεμίζει φόβο. Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα έχει έρθει η ώρα να φύγετε, προσπαθήστε να εξηγήσετε με απλά λόγια στο παιδί την κατάσταση κι αν κλαίει περιμένετε μέχρι να ηρεμήσει. Πάρτε το μια αγκαλιά και καθησυχάστε το, μιλώντας του τρυφερά. Αν το παιδί είναι μικρής ηλικίας, δοκιμάστε να του αποσπάσετε την προσοχή με κάτι άλλο που υπάρχει γύρω του, για παράδειγμα «Κοίτα αυτό το σκυλάκι» ή «Τι είναι αυτό εκεί; Πάμε να δούμε;». Αν πάλι το παιδί είναι μεγαλύτερης ηλικίας ενημερώστε για την πρόθεση σας να φύγετε ένα τέταρτο νωρίτερα, έτσι ώστε να είναι προετοιμασμένο.
Προσπαθείτε να είστε φίλοι, ξεχνώντας ότι είστε ο γονιός
Πολλοί είναι οι γονείς που έχουν πέσει σ’ αυτήν την παγίδα στην προσπάθεια τους να είναι αρεστοί ή να «έχουν από κοντά» τα παιδιά τους. Τους αρέσει όταν τους χαρακτηρίζουν ανοιχτόμυαλους και «φίλους» τους και κατά συνέπεια δημιουργείται μια άλλου είδους ισορροπία στην οικογένεια, η οποία είναι πολύ εύθραυστη. Είναι πολύ σημαντικό ένας γονιός να παραμένει στον ρόλο της μάνας ή του πατέρα καθώς μεγαλώνει το παιδί, γιατί μόνο έτσι θα τεθούν σωστά τα όρια και οι κανόνες της οικογένειας.
Πώς να το χειριστείτε
Δεν χρειάζεται να περάσετε στο άλλο άκρο, αυτό του γονιού-αρχηγού για να έχετε μια υγιή σχέση με το παιδί σας, αλλά σίγουρα πρέπει να αποφύγετε τα «κολλητηλίκια». Να είστε κοντά στο παιδί σας! Ακούστε προσεκτικά τι έχει να σας πει και συμβουλεύστε το κρίνοντας ως γονιός, όχι ως φίλος. Ο ρόλος σας απαιτεί καθοδήγηση και επιβολή κανόνων και ορίων.
Nα τιμωρείτε το παιδί την ώρα που ξεσπάει
Τα ξεσπάσματα των μικρών παιδιών είναι ο μεγαλύτερος εφιάλτης των γονιών, ειδικά όταν αρχίζουν και στριγγλίζουν, πετούν πράγματα και χτυπούν. Παρόλα αυτά, οι αντιδράσεις αυτές είναι φυσιολογικές, καθώς με αυτόν τον τρόπο ένα παιδί καταφέρνει να εκφράσει τον θυμό και τον εκνευρισμό του, όταν δεν μπορεί να το κάνει με λόγια. Με το να τιμωρείτε το παιδί για τις αντιδράσεις του, δίνετε την εντύπωση ότι τα αρνητικά συναισθήματα είναι απαγορευμένα και αυτό μπορεί να τραυματίσει τον ψυχισμό του.
Πώς να το χειριστείτε
Αντί να προβείτε σε κάποια μορφή τιμωρίας και αντί να φωνάξετε κι εσείς, πάρτε μια βαθιά ανάσα και διατηρήστε την ψυχραιμία σας. Χαμηλώστε τον τόνο της φωνής σας και πείτε «Καταλαβαίνω ότι είσαι θυμωμένη, αλλά δεν μπορώ να σε αφήσω να χτυπάς.» ή «Είσαι τσαντισμένη ε; Το καταλαβαίνω, αλλά δεν σε ακούω όταν στριγκλίζεις.» Με το να βοηθούμε ένα παιδί να συνειδητοποιεί τα αρνητικά του συναισθήματα το βοηθάμε μακροπρόθεσμα να καταλαβαίνει γιατί νιώθει όπως νιώθει. Δείξτε στο παιδί ότι καταλαβαίνετε την ένταση και τον θυμό του, αλλά επίσης, ότι υπάρχει κι άλλος τρόπος να αντιδρά.
Να αναφέρετε μια κακή το συμπεριφορά μπροστά σε άλλους
«Καλά, δεν μπορείς να φανταστείς τι μου έκανε τις προάλλες!» και άλλες τέτοιες φράσεις όταν είναι μπροστά το παιδί, καλό θα ήταν να αποφεύγονται ακόμη και όταν απευθύνονται σε μέλη της οικογένειας, όπως στις γιαγιάδες και στους παππούδες. Με το να αναφέρετε μία κακή στιγμή του παιδιού σε τρίτους, αυτόματα του δημιουργείτε το αίσθημα της ντροπής και πληγώνετε το «εγώ» του, ενώ διαταράσσεται και η εμπιστοσύνη που μοιράζεστε.
Πώς να το χειριστείτε
Ένας γονιός βιώνει από κοντά τόσο τη σωματική όσο και τη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Αυτό σημαίνει ότι βλέπει όλες τις πτυχές του, ακόμη και τις άσχημες. Τα λάθη είναι μέρος αυτής της ανάπτυξης, γι’ αυτό και είναι σημαντικό να είστε δίπλα του και να το καθοδηγείτε. Όταν έχει άσχημη συμπεριφορά, βοηθήστε το να το καταλάβει και δείξτε του ότι το συγχωρείται. Κρατήστε το περιστατικό για τον εαυτό σας και μην το χρησιμοποιείτε για να του το υπενθυμίζετε.
«Κάνω τα πάντα για σένα» και άλλες παρόμοιες φράσεις
Αυτό που μπορεί να βλάψει ανεπανόρθωτα τον ψυχισμό ενός παιδιού, είναι τέτοιου είδους φράσεις που του δημιουργούν ενοχές. Με το να γεμίσει την καρδιά και το μυαλό του με τύψεις δεν αφήνει χώρο για δικά του συναισθήματα, όπως ο θυμός. Σκέψεις τύπου «Αφού κάνουν τα πάντα για μένα, δεν έχω δικαίωμα να θυμώνω.» ή «Ό,τι και να κάνω είναι λίγο» είναι πιθανόν να το συνοδεύουν και στην ενήλικη ζωή του.
Πώς να το χειριστείτε
Το πρώτο που χρειάζεται να κάνετε είναι να κατανοήσετε τι είναι αυτό που σας ωθεί για να ζητάτε επιβεβαίωση από ένα μικρό παιδί. Στη συνέχεια, πρέπει να ξεκαθαρίσετε τι αισθήματα κρύβονται από πίσω. Μόλις το κάνετε, συζητήστε το με τον/την σύντροφό σας και δημιουργήστε ένα κοινό μέτωπο, στο οποίο θα μπορείτε να στηρίζεστε για να αποφεύγετε τέτοιου είδους συμπεριφορές.