Όταν θέλουμε να περιγράψουμε μία σχέση, χρησιμοποιούμε την λέξη «αλλά» για να συνδέσουμε αντικρουόμενα αισθήματα και αξίες. «Τον αγαπώ, αλλά τον απεχθάνομαι», «είναι καλός αλλά τεμπέλης» -λες και είναι αδύνατο η αγάπη και η απέχθεια ή η καλοσύνη και η τεμπελιά να συνυπάρξουν στον ίδιο «χώρο». Στην πραγματικότητα, για να πετύχει μία σχέση, είναι το «και» όχι το «αλλά» που πρέπει να χρησιμοποιούμε όταν συνδέουμε ασύμβατα συναισθήματα, τα οποία αποτελούν τον πυρήνα όλων των σχέσεων.
Όλες οι σχέσεις καταλήγουν σε αντιφάσεις. Γιατί, λοιπόν, μας είναι τόσο δύσκολο να δεχτούμε αντικρουόμενα συναισθήματα; Δυστυχώς, είμαστε εκπαιδευμένοι να πιστεύουμε ότι η συνέπεια είναι βασική φύση όλων των πραγμάτων, ότι υπάρχει απάντηση για όλα, μία απάντηση. Είναι καλό ή κακό; Αλήθεια ή ψέματα; Σωστό ή λάθος; Θέλουμε απλές, ξεκάθαρες και ευθείες απαντήσεις. Αν η απάντηση είναι και τα δύο, ταυτόχρονα, τότε αρχίζουν οι περίπλοκες σκέψεις –μία εμπειρία που μας κάνει άνω-κάτω.
Επιδιώκουμε να εξαλείφουμε τις εσωτερικές αντιφάσεις γιατί μας προκαλούν δυσφορία. Προσπαθούμε πάντα να κατέχουμε την σιγουριά και αποφεύγουμε το άγνωστο. Δεν βγάζει νόημα το να μπορούμε να νιώθουμε ταυτόχρονα αγάπη και μίσος, εκτίμηση και απογοήτευση, ανακούφιση και σύγχυση. Όταν, όμως, είμαστε ανοιχτοί σε μία συνολική εμπειρία πρέπει να βλέπουμε την αλήθεια ότι όλα αυτά τα αντικρουόμενα αισθήματα υπάρχουν στην σχέση μας με τον σύντροφό μας. Μία τόσο ανοιχτή οπτική σημαίνει ότι είμαστε σε θέση να δεχτούμε πως θα εισπράξουμε και χαρές και λύπες από το ίδιο άτομο.
Προκειμένου να δημιουργήσουμε μία λανθάνουσα συνοχή, κατά κανόνα κρίνουμε τον «άλλον» ως γενικώς καλό ή κακό. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκουμε να χειραγωγήσουμε την εμπειρία μας με τον άλλο, ώστε να νιώθουμε με έναν συγκεκριμένο τρόπο.
Όταν θέλουμε να έχουμε μία συνεπή θετική εμπειρία, αποτραβιόμαστε και αρνούμαστε τα αρνητικά συναισθήματα, τα μέρη της σχέσης από τα οποία δεν εισπράττουμε αυτά που θέλουμε, και έτσι μας απομένει μία σχέση χωρίς συγκρούσεις. Είναι δε ειρωνικό, ότι η αυτο-κριτική βοηθά στο να επιτευχθεί αυτή η συνέπεια. Λέμε στον εαυτό μας ότι είμαστε «αχάριστοι», «υπερβολικά απαιτητικοί», ότι «δεν ικανοποιούμαστε με τίποτα» και έτσι κατά κάποιον τρόπο φταίμε εμείς για την στέρηση που νιώθουμε από την εμπειρία της σχέσης, μειώνοντας ταυτόχρονα τον πόνο που μπορεί να νιώθουμε και εξαλείφοντας το άγχος που διεγείρουν οι αντιφάσεις.
Όταν, από την άλλη, θέλουμε μία συνεπή αρνητική εμπειρία, απορρίπτουμε όλα αυτά που μας φέρνουν χαρά στην σχέση. Σκεφτόμαστε π.χ. «είναι απαράδεκτος και αναρωτιέμαι τι κάνω μαζί του». Με την προσέγγιση αυτή επικεντρωνόμαστε μόνο στα προβλήματα, μην επιτρέποντας στον εαυτό μας να παραδεχτεί ή να εκτιμήσει τους πραγματικούς λόγους που μένουμε σε αυτή την σχέση.
Το πρόβλημα με το να αρνούμαστε μέρος των εσωτερικών μας εμπειριών είναι ότι αυτό μας αποτρέπει από το να βιώσουμε πλήρως την ζωή μας, να ευχαριστηθούμε πραγματικά τα καλά της σχέσης μας ή να αλλάξουμε αυτά που δεν πάνε καλά. Δε μπορούμε να αποκόψουμε μέρος της εμπειρίας μας χωρίς να καταστρέψουμε και τα υπόλοιπα μέρη της. Δε μπορούμε να κουκουλώσουμε τα αρνητικά, χωρίς να σκεπάσουμε μαζί και τα θετικά. Έτσι, όταν υποθάλπουμε την εμπειρία μας δημιουργούμε μία υποβόσκουσα δυσαρέσκεια. Και είναι ακριβώς αυτή, όχι τα αντικρουόμενα συναισθήματά μας, που θα καταστρέψει σταδιακά την σχέση.
Καταπιέζοντας τα επίπονα στοιχεία μιας σχέσης καταστρέφουμε κάθε ευκαιρία να την βελτιώσουμε. Γινόμαστε παράλυτοι γιατί δεν υπάρχει κάτι για να φτιάξουμε, όμως εμείς παραμένουμε δυστυχείς. Η δυσκολία πρέπει πρώτα να γίνει αντιληπτή πριν διορθωθεί. Και παρόλο που το να δέχεσαι τα αρνητικά ακούγεται αντιφατικό, είναι η άρνηση του πόνου που μας αποτρέπει από το να γίνουμε πραγματικά ευτυχισμένοι.
Από την άλλη, η άρνηση των θετικών στοιχείων μιας σχέσης δημιουργεί ένα άλλο είδος κωλύματος. Όταν είμαστε δέσμιοι στο να βλέπουμε μόνο τα κακά στον σύντροφό μας, το κάνει στην πραγματικότητα πιο δύσκολο να τον αφήσουμε. Όσο αδυνατούμε να παραδεχτούμε τα θετικά μας αισθήματα, η παραμονή μας σε μία σχέση αποτελεί έναν τρόπο να δώσουμε ζωή σε αυτά. Όσο δεν τιμούμε όλα αυτά που αγαπάμε στον σύντροφό μας, αυτά που λαμβάνουμε από αυτόν, δεν είμαστε ελεύθεροι να πάρουμε την απόφαση να μείνουμε μαζί του ή να τον αφήσουμε. Τα θετικά είναι έτσι κι αλλιώς μπερδεμένα με το γεγονός ότι μένουμε μαζί του, όποτε αυτό δημιουργεί από μόνο του παράλυση.
Αντίφαση σημαίνει αλήθεια. Τα θετικά και τα αρνητικά συνυπάρχουν –πάντα. Όταν λειτουργούμε από την θέση του «και», όχι του «αλλά», ανακουφίζουμε την ανάγκη να τα κάνουμε όλα με έναν τρόπο, τακτοποιημένο και εύκολα εξηγήσιμο. Περιλαμβάνοντας όλα τα «και», το σύνολο δηλαδή της σχέσης, μπορούμε να αποφασίσουμε αν όλα αυτά που εισπράττουμε είναι πραγματικά αυτά που έχουμε ανάγκη, αν μας είναι αρκετά, και αντίστροφα, αν όλα αυτά που θυσιάζουμε είναι αποδεκτό να τα θυσιάσουμε.
Παράγουμε κατανόηση και εκτίμηση για τον εαυτό μας, τον σύντροφό μας και την σχέση μας, όταν είμαστε ικανοί να δεχτούμε ολόκληρη την εικόνα της σχέσης. Είναι μία εκτίμηση που γεννάται από την συνειδητοποίηση, την αναγνώριση της βαθύτητας των επιλογών μας, όποιες κι αν είναι αυτές.
Nancy Colier, Ψυχοθεραπεύτρια - Σύμβουλος σχέσεων
Πηγή: Huffingtonpost