*Φωτογραφία: psicocondria.com
Ποια είναι τα συμπτώματα της εφηβικής κατάθλιψης
Η κατάθλιψη επηρεάζει όλους τους τομείς της λειτουργικότητας του εφήβου, τις δραστηριότητές του και την καθημερινότητά του και εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως:
-μείωση των σχολικών επιδόσεων
-αδικαιολόγητος θυμός, νεύρα και υπερβολικές αντιδράσεις στις παρατηρήσεις των γονιών του
-αδιαφορία για εξωσχολικές δραστηριότητες και χόμπι που μέχρι πρότινος το ευχαριστούσαν
- απομόνωση και απομάκρυνση από τους φίλους και τις παρέες του
- χαμηλή αυτοεκτίμηση και ενοχές γιατί δεν είναι αρκετά καλός/ καλή
-αδιαφορία, έλλειψη ενέργειας και κινήτρου να κάνει το οτιδήποτε
-πεσμένη διάθεση
-αδυναμία συγκέντρωσης και αναποφασιστικότητα
-αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και τον ύπνο
Και στις σοβαρότερες περιπτώσεις:
-αυτοκτονικές σκέψεις ή πράξεις (στις σοβαρές περιπτώσεις)
-χρήση ουσιών
-παραβατική συμπεριφορά
Πώς ξεχωρίζουμε την κατάθλιψη από τη δύσκολη εφηβεία
Εύλογα θα πείτε ότι πολλά από τα συμπτώματα μοιάζουν με τις αντιδράσεις ενός παιδιού που περνάει μια δύσκολη εφηβεία. Εξάλλου, ποιος από εμάς δεν κλείστηκε στο δωμάτιό του, δεν μάλωσε με τους γονείς του, δεν τους αμφισβήτησε και δεν παραμέλησε κάποια περίοδο τα μαθήματά του; Η εφηβεία είναι έτσι κι αλλιώς μία περίοδος έντονων αλλαγών σε σωματικό, συναισθηματικό, ψυχολογικό και νοητικό επίπεδο και είναι απόλυτα λογικό η συμπεριφορά του παιδιού να αλλάξει. Επομένως, πώς θα καταλάβουμε αν πρόκειται απλώς για ένα φυσιολογικό εφηβικό ξέσπασμα ή για κατάθλιψη; Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια κ. Ρομίνα Σαλούστρου, «Ένας έφηβος μπορεί να έχει δύσκολες στιγμές και συμπεριφορές που να θυμίζουν καταθλιπτικά συμπτώματα. Η κατάθλιψη, ωστόσο, μπορεί να διαγνωστεί όταν τα συμπτώματα είναι περισσότερα από ένα και διαρκούν για μακρύ χρονικό διάστημα, τα συναισθήματα του παιδιού είναι σταθερά καταθλιπτικά και υπάρχει έντονη ευερεθιστότητα και απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που πριν του ήταν ευχάριστες».
Ποιος είναι ο σωστός τρόπος να προσεγγίσουμε αρχικά το παιδί;
*Φωτογραφία: time.com
Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, γι’ αυτό και δεν μπορούν να υπάρξουν συγκεκριμένα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει ο γονιός για να βοηθήσει το παιδί του. Ωστόσο, αυτό που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι η ήδη υπάρχουσα σχέση που έχουμε μαζί του- αυτή θα μας υποδείξει πώς πρέπει να το προσεγγίσουμε.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι, ως γονείς χτίζουμε τη σχέση με τα παιδιά μας πολύ πριν την εφηβεία και πολύ πριν έρθουμε αντιμέτωποι με μια κρίσιμη κατάσταση σαν κι αυτή. Έτσι, αν υπάρχει μεταξύ μας επικοινωνία, είναι πιθανό ότι ο ίδιος ο έφηβος από μόνος του θα μοιραστεί μαζί μας το πρόβλημά του. Αν η σχέση μας, όμως, έχει δυσκολίες, τότε, θα επιλέξει να κλειστεί στον εαυτό του. Και τότε, η βοήθεια ενός ειδικού τότε κρίνεται απαραίτητη.
Πώς μπορούν να διαχειριστούν οι γονείς μια τέτοια κατάσταση;
Όχι στην επίπληξη και στις κατηγορίες
Είναι δύσκολο να προσπαθείς να συγκρατείς τον εαυτό σου όταν ένας έφηβος δοκιμάζει τα όριά σου, είτε μιλάμε για κάποια τυπική δυσκολία ανάπτυξης είτε για κατάθλιψη. Οι παρατηρήσεις, οι επιπλήξεις και οι κατηγορίες (με φράσεις όπως «Τι έχεις πάθει και έχεις γίνει έτσι;») δεν είναι σε καμία περίπτωση βοηθητικές και το μόνο που καταφέρνουν είναι να κάνουν χειρότερα τα πράγματα.
Οι γονείς καλούνται να χτίσουν μία νέα σχέση με το παιδί
Οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι είναι αναγκαίο να ακούσουν το παιδί έτσι ώστε να μπορέσουν να φτιάξουν μια καινούρια σχέση μαζί του, βασιζόμενη σε γερά θεμέλια και ελευθερίες που αντιστοιχούν στην ηλικία και τις δυνατότητες του παιδιού, πάντα όμως με σαφή όρια.
Δεν πρέπει να ντραπούν να ζητήσουν τη βοήθεια ενός ειδικού
Η βοήθεια ενός ειδικού κρίνεται απαραίτητη στην περίπτωση της κατάθλιψης και πρέπει να την αναζητήσουμε και να την επιδιώξουμε άμεσα έτσι ώστε το πρόβλημα να μην πάρει μεγάλες διαστάσεις με το πέρασμα του χρόνου. Η συνεργασία με τον ειδικό και η συμμετοχή των γονέων στη θεραπευτική παρέμβαση είναι εξαιρετικά σημαντική γιατί τους δίνεται η δυνατότητα να διορθώσουν τη σχέση με το παιδί που διανύει μια από τις δυσκολότερες περιόδους στη ζωή του.
Τι κάνουμε αν ο έφηβος δεν δέχεται τη βοήθειά μας;
*Φωτογραφία: sciencenordic.com
Σε πολλές περιπτώσεις, οι έφηβοι είναι εκείνοι που κινητοποιούν τους γονείς τους έτσι ώστε να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό. Εάν, ωστόσο, αυτό δεν συμβεί και αρνούνται να δεχτούν οποιαδήποτε βοήθεια, οι γονείς δεν πρέπει να μείνουν αδρανείς. Όπως επισημαίνει η κ. Σαλούστρου, ο τρόπος με τον οποίο θα κινηθούν τότε, εξαρτάται από το τι θέλουν:
-Αν χρειάζονται τη συμβουλή ενός ειδικού για το πώς θα βοηθήσουν οι ίδιοι το παιδί, μπορούν να επιλέξουν κάποιον που εμπιστεύονται και να μιλήσουν εκείνοι μαζί του, χωρίς την παρουσία του εφήβου.
-Αν κρίνουν ότι η εκτίμηση του εφήβου από έναν ψυχολόγο/ψυχοθεραπευτή είναι απαραίτητη, είναι σημαντικό να μιλήσουν με κάποιον ειδικό και να του δώσουν κάποια σημαντικά στοιχεία για την κατάσταση που αντιμετωπίζουν έτσι ώστε να τους κατευθύνει στο πώς να προχωρήσουν. Ανάλογα με την περίπτωση και την ηλικία του εφήβου, εκείνος μπορεί να προτείνει μια συνάντηση μόνο με τον έφηβο, μια συνάντηση μόνο με τους γονείς ή μία οικογενειακή συνάντηση.
Ακόμη και στην περίπτωση που ο έφηβος αρνείται και πάλι να συμμετάσχει σ’ αυτή τη διαδικασία, οι γονείς μπορούν να μοιραστούν μαζί του την απόφασή τους να τον βοηθήσουν ανοίγοντάς του τον δρόμο για να ακολουθήσει το παράδειγμά τους.
«Τι κάναμε λάθος;»
Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι γονείς μπορεί να ενοχοποιήσουν τον εαυτό τους, όμως αυτή η προσέγγιση δεν βοηθά ούτε τον έφηβο ούτε τους ίδιους. Ακόμα και η συμμετοχή των γονιών στη θεραπευτική διαδικασία, που είναι απαραίτητη στις παιδικές και εφηβικές ηλικίες γίνεται, όχι γιατί είναι υπαίτιοι αυτής της κατάστασης, αλλά γιατί είναι οι πιο σημαντικοί άνθρωποι στη ζωή του παιδιού. Όπως χαρακτηριστικά μας είπε η κ. Σαλούστρου, «Η οικογενειακή θεραπεία ενδείκνυται, όχι γιατί η οικογένεια είναι η πηγή των προβλημάτων, αλλά γιατί είναι η λύση και έχει τη δύναμη να φέρει την αλλαγή και να ξεπεράσει τα προβλήματα!».