Η σκηνοθέτης Κατερίνα Καραδήμα, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Mama365.gr, μας είπε λίγα λόγια γι' αυτό το εγχείρημα και για τον τρόπο που ακόμα και τα πολύ μικρά παιδιά φαίνεται να έχουν «αγκαλιάσει» την παράσταση!
Το να σκηνοθετεί κανείς μια παράσταση για τόσο μικρά παιδιά, από 8 μηνών μέχρι 4 ετών, είναι πιο δύσκολο σε σχέση με παιδικές παραστάσεις που απευθύνονται σε παιδιά, ας πούμε, σχολικής ηλικίας; Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε ως σκηνοθέτης;
Νομίζω ότι η δυσκολία παραμένει η ίδια, όταν έχεις να απευθυνθείς σε παιδί. Όμως, όσο πιο μικρή και τρυφερή είναι η ηλικία, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη να καταφέρω να είναι μια ολοκληρωμένη δουλειά που να αφορά ένα καθαρό μικρό μυαλό. Να φροντίσω να έχει μια ιστορία με αρχή μέση τέλος, να φροντίσω να έχει δράσεις, εικόνες, ήχους που θα κεντρίσουν την προσοχή του μωρού, μαλακές ποιότητες και μικρές εκπλήξεις. Αν το καλοσκεφτεί κανείς, ακριβώς τα ίδια στοιχεία χρειάζεται και ένας ενήλικας θεατής παρακολουθώντας μια παράσταση. Η μεγάλη πρόκληση είναι ότι, ως σκηνοθέτης, συμπεριφέρεσαι στην παράσταση με την τρυφερότητα μιας μαμάς και με την ανάγκη που έχει ένα μωρό να ανακαλύψει τον κόσμο. Όπως ακριβώς συμπεριφέρεται κι ένας ηθοποιός που παίζει σε μια βρεφική παράσταση κι ακόμα παραπάνω γιατί αυτός πρέπει και να την επικοινωνήσει. Μοιάζει με ένα νόμισμα που έχει διπλή όψη.
Είναι η δεύτερη «βρεφική» παράσταση που ανεβάζετε μετά την περσινή επιτυχία του «Κοίτα». Πώς συλλάβατε την ιδέα για κάτι τέτοιο; Θα λέγατε ότι αυτό το εγχείρημα είναι αρκετά «έξω» από τα ελληνικά δεδομένα;
Η πρώτη φορά που είδα βρεφικό θέατρο ήταν στο θέατρο Πόρτα το «Έλα έλα» της Ξένιας Καλογεροπούλου. Εκεί βρέθηκα θεατής ανάμεσα σε μωρά κι έμοιαζε με κάτι όνειρα περίεργα. «Ήμουν-λέει- σε ένα θέατρο μαζί με πολλά μωρά...» Βλέποντας την παράσταση της Ξένιας, συγκλονίστηκα. Ήταν πολύ συγκινητικό. Η ίδια η παράσταση και τα μωρά που βλέπουν θέατρο. Έκλαιγα και τα 35 λεπτά της παράστασης. Πρώτα είπα «κι εγώ θέλω». Έπειτα σκέφτηκα να το ψάξω και άρχισα να παρατηρώ δράσεις μωρών και μικρών παιδιών σε σχέση με τα αντικείμενα, τους ανθρώπους και τα παιχνίδια του περιβάλλοντός τους. Άκουσα και μια συνέντευξη της Ξένιας που είχε πάει στην Μπολόνια σε ένα φεστιβάλ βρεφικού θεάτρου μαζί με τη συνεργάτη μου, τη Λίλη και πήγαμε να δούμε τι είναι το βρεφικό θέατρο. Πρώτα με κυρίευσε συναισθηματικά κι έπειτα καλλιτεχνικά.
Σίγουρα το εγχείρημα αυτό είναι έξω από τα ελληνικά δεδομένα. Παρόλα αυτά, οι γονείς το γνωρίζουν σταδιακά και ανοίγονται προς αυτό, ειδικά όταν βλέπουν τις αντιδράσεις του παιδιού και τα ερεθίσματα που λαμβάνει μέσα από την παράσταση.
Ποιες είναι οι αντιδράσεις του μικρού σας σε ηλικία κοινού; Πώς καταλαβαίνετε ότι τα παιδιά απολαμβάνουν την παράσταση; Πώς ανταποκρίνονται στα θεατρικά ερεθίσματα;
Όπως σε όλες τις παραστάσεις για όλες τις ηλικίες καταλαβαίνεις ότι έχεις κερδίσει το στοίχημα όταν έχεις καταφέρεις να τραβήξεις την προσοχή τους. Έτσι κι εδώ. Επίσης –σε αντίθεση με παραστάσεις ενηλίκων- το καταλαβαίνεις όταν μιλάνε σε σχέση με αυτό που βλέπουν ή όταν αρχίζουν να μπουσουλάνε προς την παράσταση ή ακόμα κι όταν κλάψουν γιατί κρύφτηκε ένα αντικείμενο ή ο ίδιος ο ηθοποιός. Πέρισυ στο «Κοίτα», ήταν ένα μωρό που μπουσουλούσε προς την παράσταση και η μαμά του το τραβούσε από τη μπλούζα. Στη σκηνή με το νερό, τυχαίνει το βλέμμα μου να πέσει πάνω τους και για 5 λεπτά ήταν σε ακινησία και οι δύο σε αυτή ακριβώς τη θέση παρακολουθώντας τη σκηνή. Αυτή η αίσθηση που μοιάζει σαν να έχει σταματήσει ο χρόνος δείχνει ότι κάτι σημαντικό συμβαίνει εκείνη τη στιγμή μπροστά τους και στέκονται να το ρουφήξουν.
Το μήνυμα που θέλετε να περάσετε στους γονείς που θα δουν το «Έξω Πάνω Μέσα Κάτω» είναι να αφήσουν τα μωρά τους να ανακαλύψουν τον κόσμο, με λίγη περισσότερη ελευθερία; Τι πιστεύετε ότι έχει να κερδίσει ολόκληρη η οικογένεια από αυτή την παράσταση;
Το έξω, το πάνω, το μέσα και το κάτω είναι πρώτα απ’ όλα οι πρώτες μεγάλες ανακαλύψεις που κάνει ένας μικρός άνθρωπος σε σχέση με τα αντικείμενα, μικρά ή μεγάλα και σε σχέση με την ύπαρξή του μέσα σε έναν χώρο. Γι’ αυτό και τα αντικείμενα που βγάζει το μωρό από το μεγάλο παιχνιδόκουτο της παράστασης, τα παίζει ανακαλύπτοντας αυτές τις έννοιες. Η αλήθεια είναι ότι ο τίτλος κρύβει μια ενθαρρυντική διάθεση προς το έξω αλλά και η ροή της παράστασης οδηγεί τον θεατή προς μια έξοδο απ’όλα αυτά τα πράγματα που δενόμαστε και συμφιλιωνόμαστε, όπως για παράδειγμα το σπίτι μας, γιατί απλά πρέπει να πάμε παρακάτω και να ανακαλύψουμε καινούρια. Δεν σημαίνει ότι δεν θα επιστρέψουμε. Απλά πρέπει να προχωρήσουμε και να γνωρίσουμε νέους κόσμους. Είναι μια παράσταση που η οικογένεια θα ερμηνεύσει το μήνυμά της από την δική της συναισθηματική και ηλικιακή πλευρά. Αυτό που κερδίζει, όμως, είναι το ιδιαίτερο αυτό δέσιμο την ώρα της πρώτης παράστασης ενός μωρού ή νηπίου.
Πείτε μας δυο λόγια για την παράσταση, για την ιδέα σας, για τα κεντρικά μηνύματά της.
Η ιδέα ήρθε από ένα παιχνιδόκουτο που φαντάζει στα μάτια ενός μικρού σαν ένας ολόκληρος κόσμος. Ο δικός του κόσμος. Τα παιχνίδια του, ο τρόπος που τα χρησιμοποιεί όταν βγάζει ένα παιχνίδι έξω ή βάζει το χέρι του κάπου μέσα ή όταν το σηκώνει πάνω και όταν το κατεβάζει κάτω. Αυτός ο κόσμος που του προσφέρει την ασφάλεια του σπιτιού και των γονιών του, το μέσα. Τι γίνεται, όμως, όταν θέλει να ανακαλύψει το μεγάλο έξω; Το έξω από το παιχνιδόκουτο, το έξω από το σπίτι; Ποιος φοβάται; Το παιδί ή η μαμά και ο μπαμπάς; Μήπως, όμως, ένα μωρό μας οδηγήσει σε έναν άλλο τρόπο σκέψης, πιο ελεύθερο, μακριά από την ασφάλεια του καναπέ μας; Μήπως έτσι ανοίξουμε κι εμείς κάπως τα φτερά μας και την σκέψη μας; Ερωτήματα που με απασχολούσαν όταν η παράσταση χτιζόταν...
Σας ευχαριστούμε θερμά!
*Η παράσταση «Έξω Πάνω Μέσα Κάτω» πραγματοποιείται κάθε Σάββατο στις 10.30 και στις 12 στο Θέατρο Πόρτα (Μεσογείων 59, Αθήνα).