«Μαμά, μπορώ να αφήσω τα μαλλιά μου να μακρύνουν πολύ;»
«Φυσικά, αγάπη μου, δικά σου είναι τα μαλλιά.»
«Εσύ μπορείς να κόψεις τα δικά σου μαλλιά πολύ κοντά;»
«Πόσο κοντά εννοείς; Μου αρέσει το μήκος που έχουν τώρα.»
«Θέλω να σταματήσουν να μου λένε πόσο μοιάζουμε. Δεν μοιάζουμε ΚΑΘΟΛΟΥ!»
Οk, το’πιασα.
Στους ανθρώπους αρέσει να σχολιάζουν πόσο μοιάζουν τα παιδιά με τους γονείς τους, ακόμα κι αν κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Η κόρη μου δεν μου μοιάζει ιδιαίτερα, όμως στους ανθρώπους αρέσουν τα πρότυπα. Τους αρέσουν τα αποδεικτικά στοιχεία της οικογενειακής σύνδεσης (παρόλο που δεν συνδέονται όλες οι οικογένειες γενετικά). Και τους αρέσει η συνέχεια. Κάποιες φορές άγνωστοι στον δρόμο χαμογελούν στην κόρη μου και σ’εμένα και μας λένε πόσο μοιάζουμε, ότι είναι σαν εμένα μικρή.
Δεν μου είναι δύσκολο να φανταστώ πόσο ενοχλητικό πρέπει να είναι αυτό. Ποιος θέλει να είναι φωτοτυπία των γονιών του;
Ωστόσο, ομολογώ ότι μου κακοφάνηκε κι εμένα όταν την άκουσα να λέει «Μαμά, δεν μοιάζουμε ΚΑΘΟΛΟΥ!» Μου ακούστηκε λίγο ως απόρριψη. Τι, δηλαδή, δεν είμαι όμορφη; Δεν είμαι κάποια στην οποία θες να μοιάσεις; Δεν βγάζω έναν αέρα αυτοπεποίθησης και ευημερίας που ίσως θες να έχεις κι εσύ, όταν μεγαλώσεις;
Φυσικά, όλα αυτά δεν είναι πράγματα που ένα παιδί μπορεί να επεξεργαστεί. Ειλικρινά, ως ενήλικας, δεν μου είναι κι εμένα πολύ εύκολο να ακούω πόσο μοιάζω με τη δική μου μαμά. Με ενοχλεί. Ξέρω πάρα πολύ καλά τα μειονεκτήματα της μάνας μου, τόσο τα εμφανισιακά όσο και τα «εσωτερικά». Ξέρω τις αδυναμίες της, την ιστορία της, τα μέρη του προσώπου της που ξέρω σίγουρα ότι δεν κληρονόμησα (και δεν θα ήθελα κιόλας), τις νευρώσεις της, τα λάθη της στη ζωή.
Είναι γεγονός, ότι όταν τα παιδιά φτάνουν σε μια συγκεκριμένη ηλικία, η ανάγκη τους να διαφέρουν από τους γονείς τους είναι τόσο έντονη που κρύβει μέσα της μια μικρή επανάσταση. Βρίσκουν κάτι να φταίει σε ό,τι κάνουμε, ντρέπονται για εμάς, τρέμουν από φόβο κάθε φορά που ανοίγουμε το στόμα μας να πούμε κάτι. Τα περάσαμε κι εμείς και τα ξέρουμε.
Στη δική μου περίπτωση, η αλήθεια είναι πιο περίπλοκη. Η μητέρα μου με έκανε μεν κάποιες φορές να ντρέπομαι, αλλά υπήρξε και φάρος φωτεινός για εμένα. Μια πηγή σοφίας σε θέματα γούστου, διανόησης και τέχνης. Αν είχα κάποιον ηθικό προβληματισμό, εμπιστευόμουν την κρίση της. Αν δεν ήμουν σωστή, η μητέρα μου ήταν μια φωνή λογικής που με καθοδηγούσε σε καλύτερη συμπεριφορά. Αν δεν καταλάβαινα ένα ποίημα, η μητέρα μου είχε κάποια εξήγηση. Οι μεταφράσεις της ήταν εικονοκλαστικές. Η μητέρα μου ήταν αυθεντική. Και το λάτρευα αυτό πάνω της, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.
Και ίσως αυτή να είναι πραγματικά η πηγή του προβλήματος, σε όλο το ζήτημα της σύγκρισης. Θέλουμε όλοι να είμαστε αυθεντικοί. Θέλουμε να μοιάζουμε με… τον εαυτό μας. Θέλουμε τα καλύτερα χαρίσματά μας να λάμπουν και ελπίζουμε αυτά που δεν μας αρέσουν πάνω μας, να κρύβονται κάτω από μια παχιά σκιά. Λένε πως όταν κοιταζόμαστε στον καθρέφτη, βλέπουμε μόνο το είδωλο που δημιουργεί η διάθεσή μας. Αν έχουμε μια καλή μέρα, μας αρέσει αυτό που βλέπουμε. Αν η μέρα είναι κακή, βλέπουμε τα χαρακτηριστικά που μισούμε.
Πάντα, όμως, βλέπουμε τον εαυτό μας –όχι κάποιον άλλο.
Πλέον ενοχλούμαι κι εγώ όταν λέτε στην κόρη μου πόσο μου μοιάζει. Δημιουργείτε προβλήματα. Μην το κάνετε. Μην σχολιάζετε καθόλου. Ξέρω, ότι το κάνετε καλοπροαίρετα, όμως σκεφτείτε: Εσάς σας άρεσε όταν σας συνέκριναν με τους γονείς σας, ως παιδιά;
Θέλω να επιτρέψω στην κόρη μου κάποια στιγμή να μπορέσει να αποστασιοποιηθεί από εμένα –να ανεξαρτητοποιηθεί. Μην προσπαθείτε να «κολλήσετε» την ταυτότητά της, πίσω από την δική μου. Αφήστε με να είμαι ο φάρος της. Αφήστε με να είμαι ένα ασφαλές λιμάνι στο οποίο θα επιστρέφει, όχι κάποιο από το οποίο θα πασχίζει να φύγει.
Η μητέρα μου είναι 75 σήμερα. Πέρασε ένα σοβαρό εγκεφαλικό πριν 6 χρόνια. Πλέον κι εγώ με δυσκολία θυμάμαι την παλιά της λάμψη, την ευφυΐα, την κοσμοθεωρία της. Έχει αλλάξει τόσο που δεν μοιάζουμε πια σε τίποτα απολύτως. Τα μάτια της δεν λάμπουν με τόση αμεσότητα, το άλλοτε επιβλητικό βάδισμά της έχει αλλάξει. Δεν είναι πλέον ο φάρος μου.
Ψάχνω παλιές της φωτογραφίες και προσπαθώ να δω ομοιότητές μας. Τώρα που μπορώ επιτέλους να εκτιμήσω τις δυσκολίες και τις χαρές μας, τώρα αποζητώ να βρω τις ομοιότητές μας, τις οποίες άλλοτε αρνιόμουν τόσο έντονα. Ήταν όμορφη η μαμά μου; Ήταν ξεχωριστή; Ήταν τιμή της να της λένε πόσο μοιάζουμε; Την πλήγωνε να το αρνιέμαι; Συνεχίζω να μη βλέπω ομοιότητες: Ήταν σκοτεινή, είμαι φωτεινή. Ντυνόταν αυστηρά και κομψά. Προτιμώ τα απαλά και τα άνετα. Είχε ίσια μαλλιά –έχω σγουρά. Ήταν άμεση –δεν είμαι τόσο. Διαφέρουμε τόσο πολύ.
Ίσως στα μάτια –ναι, έχω τα μάτια της. Και παρόλο που δεν της το λέω ποτέ, έχει και η κόρη μου τα δικά μου μάτια. Θα το καταλάβει μια μέρα, κοιτάζοντας φωτογραφίες. Δεν είναι δουλειά μου να της πω τι έχει πάρει από εμένα, πέρα ίσως από την έντονη αίσθηση του πού τελειώνει ένας άνθρωπος και πού αρχίζει ένας άλλος.
Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα δείτε μια μητέρα και μια κόρη μαζί, μην τους πείτε πόσο μοιάζουν. Ρωτήστε τις κάτι άλλο, π.χ. ποιο είναι το αγαπημένο τους βιβλίο. Οι απαντήσεις τους δεν θα είναι ίδιες και η συζήτηση θα αποκτήσει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Η ομοιότητα είναι αδιέξοδο. Οι διαφορές, όμως, ανοίγουν δρόμους. Πιστέψτε με, θα αρέσει πολύ στην κόρη να της το πείτε αυτό.
Πηγή: mothersalwayswrite.com