Είναι, μεταξύ άλλων, η οριακά παντελής έλλειψη ενθάρρυνσης δημιουργικότητας. Είναι το γεγονός, ότι τα σχολεία τείνουν ενίοτε να περιορίζουν τη φαντασία και την ελεύθερη σκέψη και να «επενδύουν» περισσότερο σε διαγωνίσματα, αποστήθιση και αξιολογήσεις απ’ το ένα ως το είκοσι. Είναι το γεγονός, ότι αφήνουμε τα παιδιά να διψούν για παιχνίδι κι ότι, κάνοντάς το δευτεραγωνιστή -αντί να το τοποθετούμε στο ψηλότερο βάθρο κάθε τάξης- στερεύουμε τη δεξαμενή ερεθισμάτων των μικρών μαθητών.
Δεν θα ήταν τα σχολεία καλύτερα, αν οι παραδοσιακές εκπαιδευτικές μέθοδοι συνδυάζονταν με το παιχνίδι και την ψυχαγωγία;
«Η φαντασία είναι σημαντικότερη από τη γνώση» -δεν το λέμε εμείς. Το λέει ο Αϊνστάιν.
Γιατί το παιχνίδι είναι ένα πρώτης τάξεως μάθημα
Δεν υπάρχει παιδίατρος και αναπτυξιολόγος που δεν θα συμφωνήσει: το παιχνίδι είναι τόσο σημαντικό για την ανάπτυξη του παιδιού όσο και το να μάθει να διαβάζει, να γράφει ή να κάνει πράξεις. Το παιχνίδι δεν είναι απλώς ένας τρόπος απασχόλησης για τα παιδιά κάθε ηλικίας –είναι ένα μέσο ανάπτυξης κοινωνικών, διανοητικών, κινητικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων.
Είναι, με δυο λόγια, ένας τρόπος να φωτιστούν περισσότερες πτυχές του μυαλού και της ψυχής των παιδιών. Δεν είναι, λοιπόν, εύλογο το να κατέχει περίοπτη θέση στην εκπαίδευση, που σκοπός της (θα έπρεπε να) είναι να αναδείξει ταλέντα και ικανότητες που λαγοκοιμούνται μέσα στους μαθητές, ούτως ώστε να μπορέσουν να τις αξιοποιήσουν;
«Ναι» στην εκπαίδευση, «ναι» και στην παιδεία
Για να επιτελέσει σωστά το έργο του το σχολείο, δεν χρειάζεται να περιορίσει την παιδαγωγική διαδικασία στα όρια των σχολικών βιβλίων -πρέπει να επενδύσει στην καλλιέργεια και διαμόρφωση διαφορετικών πλευρών του χαρακτήρα των μαθητών. Τα παιδιά, μέσα από δραστηριότητες που ξεφεύγουν απ’ το αυστηρό πλαίσιο των σχολικών μαθημάτων συστήνονται με τις κλίσεις, τις ικανότητες, τις προτιμήσεις και τα ταλέντα τους. Μέσα από την ελεύθερη έκφραση, τη συνεργασία, την ενεργό συμμετοχή σε δραστηριότητες, προγράμματα, ομαδικά αθλήματα και πολιτιστικές κινήσεις, τα παιδιά λαμβάνουν σωρεία ερεθισμάτων που τα βοηθά να ανακαλύψουν τον εαυτό και τις δεξιότητές τους.
Ένα καλό σχολείο –όπως ακριβώς κι ένας καλός δάσκαλος- θα πρέπει να στοχεύει στο να εξελίξει τους μαθητές και να τους βοηθήσει να καλλιεργηθούν ψυχικά και πνευματικά.
«Η καλλιέργεια της φαντασίας είναι από τις πιο παραμελημένες πλευρές της ανατροφής των παιδιών μας»
Ο τρυφερός και ευρηματικός παραμυθάς Ευγένιος Τριβιζάς, έχει σοφά τοποθετηθεί επί του εν λόγω ζητήματος:
«Η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και η καλλιέργεια της φαντασίας είναι από τις πιο παραμελημένες πλευρές της ανατροφής των παιδιών μας. Τα παραγεμίζουμε σαν γαλοπούλες με γνώσεις και πληροφορίες, ενώ αφήνουμε τη φαντασία τους να λιμοκτονεί. Τα παιδιά εισέρχονται στο σχολείο προικισμένα με πλούσια φαντασία και αποφοιτούν με φαντασίες ατροφικές ή στραγγαλισμένες. Μαθαίνουν να υπηρετούν την πραγματικότητα, ενώ θα έπρεπε να μαθαίνουν να την ξεπερνάνε.»
Πώς μπορούμε, λοιπόν, από τη δική μας πλευρά να βοηθήσουμε τα παιδιά να καλλιεργήσουν την («παραμελημένη») φαντασία τους;
- Βοηθώντας το παιδί να «γνωριστεί» με τις διάφορες πλευρές του, δίνοντάς του την ευκαιρία να συμμετέχει σε διαφορετικές δραστηριότητες ούτως ώστε να ανακαλύψει τι του αρέσει και σε τι… διαπρέπει. Δείτε, για παράδειγμα, εδώ την εκδήλωση του Pierce που προφέρει τη δυνατότητα σε μαθητές από Δ' έως Στ' τάξης Δημοτικού να συμμετέχουν σε έναν κυκλικό πρόγραμμα δημιουργικών δράσεων, όπως εργαστήριο Η/Υ, εργαστήριο καλλιτεχνικών, θέατρο, χορό και εργαστήρια Φυσικών Επιστημών.
- Κατ’ αρχάς, ταΐζοντάς τα ερεθίσματα, ενισχύοντας τη φιλομάθεια και ανοίγοντας τους ορίζοντές τους. Μπορείτε, για παράδειγμα, να δείτε εδώ μερικά βιβλία που αξίζει να τους χαρίσετε, εδώ κάποια αξιόλογα cartoons κι εδώ μερικές ταινίες-κρυμμένα διαμαντάκια.
- Παίζοντας (σαν να μην υπάρχει αύριο), αναπτύσσοντας έτσι τις δεξιότητες και τη φαντασία τους –για να βοηθήσουμε, έχουμε συγκεντρώσει εδώ και εδώ μερικά επιτραπέζια που πρέπει να αποκτήσετε άμεσα.