Τα σημερινά παιδιά έχουν περισσότερα ρούχα από εμάς. Οι δε έφηβοι έχουν σίγουρα καλύτερο κινητό, ενώ η κοινωνική τους ζωή είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα από την δική μας. Και τα μικρά, όμως, δεν πάνε πίσω. «Έξοδος» πλέον, για τους γονείς, σημαίνει: παιδικά party, παιδικές ταινίες στο σινεμά, παιδική χαρά και ραντεβού με άλλους γονείς για… παιχνίδι. Διαφωνείτε; Δεν θα ξεχάσω ποτέ ένα Σάββατο που το πρωί πήγα την κόρη μου στην παιδική χαρά, το μεσημέρι φάγαμε στο αγαπημένο της εστιατόριο, το απόγευμα πήγαμε με μία φίλη της σε παιδότοπο και το βράδυ, επιστρέφοντας στο σπίτι, μου παραπονέθηκε ότι δεν πέρασε και πολύ καλά, γιατί δεν της είχα αγοράσει τίποτα… Είμαι σίγουρη ότι δεν είμαι η μόνη μαμά που έχει ακούσει κάτι τέτοιο. Είμαι σίγουρη ότι θα πείτε πως τα περισσότερα παιδιά λειτουργούν κάπως έτσι. Το πιστεύω. Είναι, όμως, φυσιολογικό;
Λατρεύουμε τα παιδιά μας. Θέλουμε να είναι ευτυχισμένα και επιτυχημένα και θα κάνουμε τα αδύνατα δυνατά για να τους προσφέρουμε τις καλύτερες βάσεις, προκειμένου να επιτύχουν σε αυτόν τον άκρως ανταγωνιστικό κόσμο που μεγαλώνουν. Ταυτόχρονα, δεν αντέχουμε να τα βλέπουμε λυπημένα και οπισθοχωρούμε κάθε φορά που κλαίνε ή φωνάζουν –έτσι προτιμάμε να ακολουθήσουμε το πιο «εύκολο» μονοπάτι της ήσσονος αντίστασης. Εξάλλου, και οι άλλοι γονείς αυτό κάνουν.
Το μήνυμα, όμως, που τελικά μεταφέρουμε στα παιδιά μας είναι ότι στη ζωή τους θα πρέπει να τα περιμένουν όλα έτοιμα, στο πιάτο. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι όλο και περισσότεροι επιστήμονες «χτυπούν καμπανάκια» με τους λόγους που η διαπαιδαγώγηση αυτή κάνει περισσότεροι κακό παρά καλό.
Γιατί έχουμε γίνει τόσο «θύματα»;
Η παιδοψυχολόγος του οργανισμού Parentline Plus Valerie Outram λέει: «Βλέπω όλο και περισσότερους γονείς, της μεσαίας κοινωνικής τάξης, να φέρνουν στο γραφείο μου κακομαθημένα παιδιά. Ο λόγος πιστεύω είναι εν μέρει γενεαλογικός, δηλαδή οι γονείς που μεγάλωσαν από πολύ αυστηρούς γονείς είναι αποφασισμένοι να μην κάνουν το ίδιο στα παιδιά τους. Τους είναι, όμως, εξαιρετικά δύσκολο να βρουν την ισορροπία ανάμεσα στο “όχι” και στο “ναι”. Και συνήθως τους είναι πιο εύκολο να λένε “ναι”.» Το αποτέλεσμα είναι παιδιά που πηδούν αδιάφορα από καναπέ σε καναπέ, ξεσπούν σε ουρλιαχτά και βίαια ξεσπάσματα όταν δεν πραγματοποιείται κάποιο αίτημά τους και συμπεριφέρονται στους γονείς τους σαν σε υπηρέτες.
«Γυρίζω ψόφιος κάθε βράδυ από τη δουλειά και το μόνο που θέλω είναι μία ώρα να χαλαρώσω στον καναπέ. Κι όμως πάντα εκεί βρίσκω τα παιδιά μου που αρνούνται να σηκωθούν ή να αλλάξουν κανάλι. Κάνω τα πάντα για εκείνα, τους πήρα tablet, τα ποδήλατα που ήθελαν, τα πηγαίνω συνέχεια στον παιδότοπο… κι όμως, δεν μου δείχνουν τη στοιχειώδη ευγένεια. Σχεδόν δεν γυρίζουν να με κοιτάξουν όταν μπαίνω στο σπίτι», μας έλεγε πρόσφατα ένας μπαμπάς, φίλος του Mama365. Δεν θα αναφερθούμε καν στο γεγονός, ότι οι περισσότεροι γονείς στερούνται άλλων αγαθών, προκειμένου να προσφέρουν -όσο το δυνατόν- «τα πάντα» στα παιδιά τους. Πόσοι από εσάς έχετε «κόψει» την παραμικρή προσωπική σας «πολυτέλεια», για να μπορείτε να στέλνετε το παιδί σε ιδιωτικό σχολείο;
Το «πρόβλημα», ωστόσο, ξεκινά ήδη από τις πολύ μικρές ηλικίες των παιδιών, με το να τους δίνουμε την δυνατότητα της επιλογής και της άποψης για όλα: «Θέλεις φρούτο ή μπισκότα για απογευματινό;» και «Ποιο χρώμα ποτήρι προτιμάς;». Και μετά το παιδί μας γίνεται 10 και έχει τόσο έντονη γνώμη για όλα που …θέλουμε να τραβήξουμε τα μαλλιά μας!
Σαφώς και οι σημερινοί γονείς έχουμε έρθει πιο κοντά στα παιδιά μας από ποτέ, και αυτό είναι σπουδαίο, όμως έχει και ένα σοβαρό μειονέκτημα: Μοιραζόμαστε μαζί τους τον τεράστιο «πόνο» τους και την τόσο έντονη επιθυμία τους να αποκτήσουν ένα καινούργιο iPad που μας είναι εξαιρετικά δύσκολο να πούμε «όχι».
«Οι ενοχές είναι ένα ακόμα σοβαρό κίνητρο, για να τα δίνουν οι γονείς όλα στο παιδί», συνεχίζει η Outram. «Ειδικά όταν εργάζονται πολλές ώρες και οι δύο, για να μπορέσουν να αποπληρώσουν το δάνειο, το σχολείο και τις οικογενειακές διακοπές, τότε νιώθουν ενοχές που δεν είναι ποτέ εκεί για τα παιδιά τους και καταπραΰνουν τις τύψεις τους αυτές με το να αποδέχονται κάθε επιθυμία τους», εξηγεί.
Το πραγματικό πρόβλημα
Κι αν δεν έχει γίνει ακόμα πρόβλημα το ότι πολλοί γονείς επιτρέπουν στα παιδιά τους να τους «κάνουν ό,τι θέλουν», ότι τα υπηρετούν και τα κακομαθαίνουν, ανέχονται την γκρίνια και την κακοτροπιά τους ή ακόμα και εισπράττουν παράπονα από τους δασκάλους για κακή συμπεριφορά στο σχολείο… τα χειρότερα έρχονται.
«Τα πρώτα σημάδια του πραγματικού προβλήματος φαίνονται ήδη στους σημερινούς 20ρηδες σε Αγγλία και Αμερική, όταν ψάχνουν να βρουν μια δουλειά. Έχοντας μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον συνεχούς αμφισβήτησης και υποτίμησης των γονιών τους, αναπόφευκτα στη συνέχεια αμφισβητούν τους εργοδότες τους, είναι αδιόρθωτα εγωκεντρικοί και δεν σέβονται το εργασιακό περιβάλλον. Τους είναι δύσκολο ακόμα και σε ένα τηλέφωνο να απαντήσουν ευγενικά ή να αποδεχτούν το γεγονός ότι -ως νεοπροσληφθέντες- θα χρειαστεί να κάνουν και εργασίες που τους φαίνονται κατώτερες των ικανοτήτων τους. Όταν, μάλιστα, τα πράγματα στην δουλειά δυσκολέψουν, πολλά παιδιά είναι τόσο κακομαθημένα που δυσκολεύονται να παραμείνουν και να το παλέψουν», λέει ο καθηγητής ψυχολογίας και υγείας Dr. Cary Cooper, στο Πανεπιστήμιου του Λάνκαστερ. (Το ότι δεν έχουν γίνει αντίστοιχες παρατηρήσεις στην Ελλάδα, δεν σημαίνει ότι τα δικά μας παιδιά θα «ξεφύγουν» από τέτοιες συμπεριφορές).
Και καταλήγει «Η απληστία ξεκινά από την κούνια. Από την πιο ακριβή και στιλάτη κούνια που κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή στην αγορά».
…Και η λύση του
Στο βιβλίο της «The Pampered Child Syndrome», η Καναδή κλινική ψυχολόγος Maggie Mamen σημειώνει ότι μεγαλώνουμε μια γενιά παιδιών που πιστεύει ότι έχει εξουσιοδότηση σε όλα τα δικαιώματα των μεγάλων, όμως δεν είναι ακόμα έτοιμη να αποδεχτεί και τις ευθύνες του να είσαι μεγάλος. Τονίζει δε, ότι είμαστε εμείς που πρέπει από νωρίς να θέσουμε κάποιους βασικούς κανόνες ως προς τη συμπεριφορά που επιτρέπουμε και δεν επιτρέπουμε. «Οι ενήλικες έχουν την ευθύνη να θέσουν όρια και να τα τηρήσουν», λέει η ίδια και συνιστά στους γονείς:
-Ενθαρρύνετε τα παιδιά να «δουλέψουν», να κάνουν οικονομία και να διαπραγματευτούν γι'αυτά που θέλουν, ώστε να αναγνωρίσουν την αξία και να νοιαστούν για τα αποκτήματά τους.
-Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά σας νιώθουν καλά με αυτό που είναι, όχι με αυτά που έχουν. Ενισχύστε την αυτοπεποίθησή τους με λόγια όχι με δώρα.
-Χαρίστε στα παιδιά σας ποιοτικό χρόνο, όχι παιχνίδια και ακριβά ρούχα.
-Αντί να πάτε για ψώνια με τα παιδιά, πηγαίνετε μαζί τους σε ένα μουσείο.
-Ορίστε δίκαιους κανόνες και όρια που θα ενισχύονται συστηματικά, ώστε να ξέρουν τα παιδιά πού βρίσκονται –τι είναι αποδεκτό και τι όχι.
-Αγνοήστε την «κακομαθημένη» συμπεριφορά. Πριν ενδώσετε στα ξεσπάσματα των παιδιών αναρωτηθείτε: Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για το παιδί μου, αν ενθαρρύνω αυτή τη συμπεριφορά;