Πώς θα καταλάβω ότι το παιδί έχει επιληψία;
Σύμφωνα με τον Παιδίατρο- Παιδονευρολόγο κ. Μηνά Καπετανάκη, η επιληψία εκδηλώνεται ακόμα και σε νεογνά, γι’ αυτό και δεν μπορεί να διευκρινιστεί κάποιο συγκεκριμένο εύρος ηλικίας. Ωστόσο, η ηλικία μπορεί να σχετίζεται με συγκεκριμένα είδη επιληψίας. Για παράδειγμα, η νηπιακή επιληψία παρατηρείται σε παιδιά από 3 έως 5 ετών και εκδηλώνεται με το «τίναγμα» των μυών, ενώ η καλοήθης παιδική επιληψία παρατηρείται σε μεγαλύτερα παιδιά, από 6 έως 12 ετών και χαρακτηριστικό της είναι ότι ελέγχεται με την χορήγηση της σχετικής αγωγής ενώ μπορεί ακόμα και να εξαφανιστεί με την πάροδο του χρόνου.
Η μορφή και η εκδήλωση της επιληψίας μπορεί να διαφέρει ανά παιδί , γι’ αυτό και τα συμπτώματά της ποικίλλουν, γι' αυτό και είναι δύσκολο να αναγνωριστεί τις πρώτες φορές. Ωστόσο, ένα από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι οι αφαιρέσεις, κατά τις οποίες το παιδί ξαφνικά διακόπτει τις δραστηριότητές του, κοιτάει στο κενό και το βλέμμα του παραμένει καθηλωμένο σ’ ένα σημείο. Χαρακτηριστικό, μάλιστα, είναι ότι δεν έχει ανάμνηση του συμβάντος μόλις αυτό τελειώσει. Ονομάζονται αλλιώς και μικρές κρίσεις, συνήθως διαρκούν μέχρι 20 δευτερόλεπτα και μπορεί να συμβαίνουν πολλές φορές κατά τη διάρκεια της μέρας.
Οι γενικευμένοι τονικοκλονικοί σπασμοί- ή αλλιώς οι μεγάλες κρίσεις- είναι ένα ακόμα σύμπτωμα της επιληψίας. Κατά τη διάρκεια της εμφάνισής τους, το παιδί μπορεί να πέσει κάτω, να αρχίσει να κλαίει ξαφνικά, να χάσει τις αισθήσεις του και την επαφή του με το περιβάλλον και να κουνά ρυθμικά τα μέλη του σώματός του. Σε αρκετές περιπτώσεις, τα παιδιά κοιμούνται μετά το τέλος της κρίσης.
Αντίθετα, οι εστιακές κρίσεις περιορίζονται σε ένα μέρος του σώματος (για παράδειγμα το παιδί κουνά ρυθμικά μόνο το δεξί χέρι) ενώ υπάρχει περίπτωση το παιδί να εκδηλώσει διαταραχές σε κάποια από τις αισθήσεις του. Συνήθως, οι εστιακές κρίσεις δεν συνοδεύονται από απώλεια συνείδησης, ωστόσο αν συνεχιστούν μπορεί να είναι κι αυτό ένα ακόμη σύμπτωμα.
Οι πιο σοβαρές μορφές εκδήλωσης, ωστόσο, είναι τα λεγόμενα επιληπτικά σύνδρομα κατά τα οποία οι κρίσεις διαρκούν παρατεταμένα, συνδυάζονται και με άλλα προβλήματα υγείας ενώ το παιδί δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία που του έχει δοθεί.
Υπάρχει θεραπεία;
Όπως επισημαίνει ο γιατρός , δεν υπάρχει συγκεκριμένο φάρμακο που να εξαλείφει την επιληψία. Η αγωγή που ακολουθείται έχει δύο σημαντικούς στόχους: τον περιορισμό των σπασμών του παιδιού, κατά τη διάρκεια των οποίων μπορεί να χτυπήσει ή ακόμα και να πνιγεί, αλλά και την καλύτερη ικανότητα μάθησης και απόδοσης του παιδιού στο σχολείο, αφού οι κρίσεις δυσχεραίνουν την συγκέντρωσή του και τις επιδόσεις στα μαθήματα.
Το θετικό είναι ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις η επιληψία είναι καλοήθης, πράγμα που σημαίνει ότι ρυθμίζεται εύκολα με την αγωγή που ακολουθείται, ενώ είναι πιθανή ακόμα και η αποθεραπεία του παιδιού με το πέρασμα του χρόνου. Συνήθως, η αγωγή διαρκεί για δύο χρόνια αλλά μπορεί να κρατήσει παραπάνω ανάλογα με την περίπτωση του ασθενή.
Για τις περιπτώσεις που τα φάρμακα δεν αρκούν για να ελέγξουν το πρόβλημα, η χειρουργική επέμβαση είναι ακόμα μία πιθανότητα. Όπως αναφέρεται στο E-pilepsy.eu, η επέμβαση γίνεται από ομάδες γιατρών σε ιατρικά κέντρα με 3 τρόπους: είτε με την αφαίρεση τμήματος του εγκεφάλου που λειτουργεί ως επιληπτική εστία, η αποσύνδεση του τμήματος αυτού με τις υπόλοιπες περιοχές του εγκεφάλου ή η εμφύτευση ενός ηλεκτρικού διεγέρτη που μειώνει τη διέργεση της επιληπτικής εστίας. Περίπου οι μισοί από τους ασθενείς θα απαλλαχθούν από τις κρίσεις μετά την επέμβαση, αφού όλα εξαρτώνται από κάθε μεμονωμένη περίπτωση.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Ακόμα και αν έχετε την υποψία ότι το παιδί μπορεί να έχει κρίσεις επιληψίας, ο κατάλληλος ειδικός είναι ο Παιδίατρος- Παιδονευρολόγος που θα σας συμβουλεύσει σχετικά. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί οι σπασμοί που σας έχουν ανησυχήσει να μην οφείλονται στην επιληψία αλλά να έχουν άλλα αίτια που ο γιατρός θα είναι σε θέση να εξετάσει.
Εφόσον κριθεί απαραίτητο, το παιδί θα υποβληθεί σε ηλεκτροεγκεφαλογράφημα που θα αποκαλύψει τυχόν διαταραχές και ο γιατρός θα αξιολογήσει σχετικά.
Όπως αναφέρεται και σε σχετικό άρθρο της Ελληνικής Εθνικής Ένωσης κατά της Επιληψίας, «η πρόγνωση της επιληψίας στα παιδιά είναι καλή, μια που το 80% τελικά θα απαλλαγεί από τις κρίσεις, με την χορήγηση αποτελεσματικών αντιεπιληπτικών φαρμάκων-ΑΕΦ- με λίγες ανεπιθύμητες ενέργειες».
Η επιληψία συνδέεται με προβλήματα υγείας ή συμπεριφοράς;
Όπως αναφέρουν η παιδίατρος-νευρολόγος κ. Αντιγόνη Σιρίγου- Παπαβασιλείου και η παιδίατρος κοινωνικής ιατρικής Αλεξάνδρα Νικολάου Παπαπαναγιώτου σε σχετικό βιβλίο τους, η πλειοψηφία των ασθενών δεν παρουσιάζει ψυχικές διαταραχές ή χαμηλή νοημοσύνη. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι σε ένα ποσοστό περίπου 10-20% παρατηρούνται διαταραχές νοημοσύνης ή συμπεριφοράς. Αυτές μπορεί να προέρχονται από άλλες εγκεφαλικές παθήσεις, από συνεχόμενες επιληπτικές κρίσεις, που μπορεί να επηρεάσουν την εγκεφαλική λειτουργία του ασθενή αλλά και από την υπερ- προστατευτική συμπεριφορά των υπόλοιπων μελών της οικογένειας.
Τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση σπασμών
Αρκετοί γονείς μπορεί να βρεθούν σε κατάσταση πανικού αν δουν το παιδί τους να εκδηλώνει μια έντονη κρίση. Ωστόσο, όπως συμβουλεύει η Ελληνική Εθνική Ένωση κατά της Επιληψίας, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στο πώς θα χειριστούν τον ασθενή την ώρα των σπασμών.
Συγκεκριμένα, πρέπει να χρονομετρήσετε τη διάρκεια της κρίσης αλλά και ν’ απομακρύνετε από δίπλα του αντικείμενα που μπορεί να το τραυματίσουν. Μετά το τέλος των σπασμών, γυρίστε το παιδί σε πλάγια θέση έτσι ώστε να μπορεί να αναπνέει εύκολα και να ηρεμήσει. Μην ξεχάσετε ακόμα να ελέγχετε την αναπνοή και το χρώμα του τουλάχιστον για ένα τέταρτο μετά το συμβάν. Σε περίπτωση που η κρίση διαρκεί περισσότερο από το συνηθισμένο ή που το παιδί δεν αναπνέει, καλέστε αμέσως τον γιατρό σας.
Εκτός, όμως από το τι πρέπει να κάνετε, είναι πολύ σημαντικό να θυμάστε και τι δεν πρέπει να κάνετε: μην προσπαθείτε να το ακινητοποιήσετε, μην περιορίσετε τις κινήσεις του, μην το μετακινήσετε και μην του κάνετε τεχνητή αναπνοή παρά μόνο αν ο ασθενής δεν αναπνέει μετά την κρίση.
Δείτε βήμα- βήμα τις οδηγίες στο παρακάτω βίντεο:
Όπως συμβουλεύει ο κ. Καπετανάκης, εφόσον το παιδί ακολουθεί κανονικά την αγωγή του, δεν επηρεάζεται η καθημερινότητά του ούτε οι δραστηριότητες που μπορεί ν’ ακολουθήσει εντός και εκτός σχολείου. Είναι, απαραίτητο, όμως, οι γονείς να ενημερώσουν σχετικά τους παιδαγωγούς τόσο για να γνωρίζουν την κατάσταση όσο και για να εκτιμούν και οι ίδιοι την απόδοση του παιδιού και να ενημερώνουν με τη σειρά τους, τους γονείς. Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται ψυχραιμία και καθαρό μυαλό: μόνο έτσι θα μπορέσετε να βοηθήσετε το παιδί!