Όπως επισημαίνει ο παιδοψυχολόγος κ. Δημήτρης Κούκης, θα πρέπει να ξεχωρίζουμε πότε η κακότροπη και πεισματάρικη συμπεριφορά του παιδιού οφείλεται σε κάποια συγκεκριμένη αιτία, όπως για παράδειγμα στη ζήλεια για το νεογέννητο αδελφάκι, ή αν πρόκειται για μια μόνιμη κατάσταση. Το χειριστικό παιδί ανήκει στην δεύτερη κατηγορία γιατί είναι πλέον σε θέση να κατανοήσει ότι «χειρίζεται» τους γονείς του και μ’ έναν συγκεκριμένο τρόπο, έχει μάθει να «περνάει» το δικό του.
Τα σημάδια που δείχνουν ότι το παιδί έχει το «πάνω χέρι»
Ακόμα και από τη βρεφική ηλικία!
Σύμφωνα με έρευνες, ακόμα κι ένα μωρό 6 μηνών μπορεί να έχει τέτοιου είδους συμπεριφορά, χωρίς φυσικά να το καταλαβαίνει. Όταν για παράδειγμα αρχίζει να κλαίει ξαφνικά, χωρίς να πεινάει, να έχει λερωθεί ή να πονάει και σταματάει ή αρχίζει να γελάει μόλις σας δει κοντά του, υιοθετεί μια «πρώιμη» χειριστική συμπεριφορά. Φυσικά, αυτό δεν γίνεται εν γνώσει του, αλλά λειτουργεί περισσότερο «εμπειρικά».
Λέξη κλειδί= Προσποίηση
Όταν ένα παιδί είναι χειριστικό, συνήθως χρησιμοποιεί την κάλυψη κάποιας ανάγκης ή κάποιου φόβου για να κερδίσει την προσοχή των γονιών του. Μπορεί για παράδειγμα να προσποιείται ότι βλέπει εφιάλτες για να κοιμηθεί με τους γονείς του ή να κλαίει ξαφνικά χωρίς να έχει γίνει κάτι γιατί ξέρει ότι με το κλάμα του, οι γονείς ή οι παππούδες θα τρέξουν κοντά του αμέσως για να το παρηγορήσουν.
«Δεν μ’ αγαπάς αρκετά! Γι’ αυτό δεν μου παίρνεις το παιχνίδι που σου ζήτησα!»
Τα παιδιά είναι από τη φύση τους σκληρά και τα χειριστικά παιδιά είναι ακόμα σκληρότερα. Η τακτική της δημιουργίας ενοχών στους γονείς είναι ένας ακόμα τρόπος για να περάσει το δικό τους. Ποντάρουν στο ότι η μαμά και ο μπαμπάς θα νιώσουν τύψεις και στο ότι θα πρέπει να του αποδείξουν το αντίθετο από αυτό που ισχυρίζεται, για παράδειγμα ότι το αγαπάνε αρκετά για να του αγοράσουν το αγαπημένο του παιχνίδι.
Η στρατηγική του θύματος
*Φωτογραφία: wikihow.com
Μπορεί ν’ ακούγεται υπερβολικό και ιδιαίτερα έξυπνο για μικρά παιδιά, όμως μπορεί να καταφεύγουν και στην στρατηγική της σύγκρισης για να περάσει το δικό τους. Αν για παράδειγμα, ένας συνομήλικος φίλος του έχει περισσότερα παιχνίδια, μπορεί να κοιμάται πιο αργά ή να παίζει play station μέχρι το βράδυ, το χειριστικό παιδί ενδεχομένως το χρησιμοποιήσει ως παράδειγμα για να περάσει το δικό του.
Πώς να βάλετε όρια σε ένα χειριστικό παιδί
Μην αισθάνεστε τύψεις
Το πρώτο βήμα για να οριοθετήσετε τη συμπεριφορά του παιδιού είναι να μην κατηγορείτε τον εαυτό σας. Πολλοί γονείς νιώθουν ενοχές γιατί δουλεύουν πολύ και επειδή δεν αφιερώνουν όσο χρόνο θα ήθελαν στο παιδί, προσπαθούν να επανορθώσουν κάνοντάς του όλα τα χατίρια. Αντίστοιχα, μπορεί να θέλουν να προσφέρουν στα παιδιά τους όσα στερήθηκαν εκείνοι μικροί κι έτσι στο τέλος χάνουν «τη μπάλα». Το πρώτο για να πειθαρχήσετε σωστά ένα χειριστικό παιδί είναι να αποβάλλετε τις ενοχές σας!
Ξεχάστε την ταμπέλα του «δύσκολου» παιδιού
Όπως επισημαίνει ο κ. Κούκης, είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να μην «κολλάνε» στο παιδί την ταμπέλα του δύσκολου/ του κουραστικού/ του πεισματάρικου ή του υπερευαίσθητου. Η συμπεριφορά ενός χειριστικού παιδιού είναι αποτέλεσμα της δικής μας συμπεριφοράς και όχι του χαρακτήρα του, που ακόμα διαμορφώνεται. Γι’ αυτό, δεν πρέπει να έχουμε τη δικαιολογία ότι «αφού το παιδί μου είναι έτσι, εγώ πρέπει να πάω με τα νερά του.»
Διαχωρίστε τους ρόλους σας
Σε κάθε οικογένεια, οι γονείς (πρέπει να) έχουν τον ηγετικό ρόλο. Στην περίπτωση του χειριστικού παιδιού, εκείνο παίρνει τη θέση του «αφεντικού» που οι γονείς υπακούν και ικανοποιούν κάθε του επιθυμία, χωρίς εκείνο να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια. Δείχνοντάς του ότι δεν μπορεί να παίρνει από μόνο του αποφάσεις αλλά ότι εμείς είμαστε σε θέση να παίρνουμε αποφάσεις αντί για αυτό, εδραιώνουμε τον ρόλο μας ως γονέα.
Πείτε «όχι» και μην «λυγίζετε»!
Τα «όχι» και τα «μη» είναι δύο λέξεις που το χειριστικό παιδί δεν έχει μάθει ν’ ακούει γιατί πολύ απλά οι γονείς του ενδίδουν αμέσως σε κάθε του κλάμα ή σε κάθε έκρηξη θυμού, δίνοντάς του το δικαίωμα να τους κάνει ό, τι θέλει. Όσο δύσκολο κι αν είναι το παιδί να ακούσει στο «όχι», είναι εξαιρετικά σημαντικό να μείνετε σταθεροί σ’ αυτό και να μην υπαναχωρήσετε αν τα «βρείτε σκούρα». Όπως είπαμε, η συμπεριφορά οφείλεται στο μοτίβο της δικής σας συμπεριφοράς- γι’ αυτό και αν αλλάξει ο τρόπος που πειθαρχείτε το παιδί, θ’ αλλάξει και το κατά πόσο θα δεχτεί αυτά που του λέτε. Πολλές φορές, το «όχι» κάνει περισσότερο καλό στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού.
Μην αναβάλλετε τη διαπαιδαγώγηση του παιδιού
Όπως επισημαίνει και ο κ. Κούκης, όσο πιο αργά βάλετε όρια στο παιδί, τόσο πιο ανώμαλα θα προσγειωθεί στην πραγματικότητα και τόσο πιο δύσκολο θα είναι να τα ακολουθήσει όσο μεγαλώνει. Ειδικά όταν πάει σχολείο και δει ότι τα «κόλπα» που χρησιμοποιεί στο σπίτι για να περάσει το δικό του, δεν πιάνουν με τη δασκάλα και τους συμμαθητές του, θα αναγκαστεί να προσγειωθεί ανώμαλα στην πραγματικότητα και να προσαρμοστεί σ’ ένα περιβάλλον εντελώς διαφορετικό απ’ αυτό που έχει συνηθίσει.
Τα όρια δεν σημαίνουν ότι δεν νοιαζόμαστε για τα παιδιά μας. Αντίθετα, δείχνουν ότι τα φροντίζουμε, τα αγαπάμε και ότι τα προετοιμάζουμε σωστά για τον έξω κόσμο- αλλά και για τη στιγμή που θα δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια.