Το πρόβλημα της απειροελάχιστης άδειας μητρότητας δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Στην Αμερική, για παράδειγμα, τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα. Η λεχώνα οφείλει να επιστρέψει στην εργασία της μόλις δύο εβδομάδες αφού γεννήσει, αν θέλει να συνεχίσει να πληρώνεται από αυτή –και ενδεχομένως να μην την χάσει. Με αφορμή αυτό, μία μαμά πόσταρε πρόσφατα μία φωτογραφία στην οποία θήλαζε τα μόλις λίγων ημερών δίδυμα μωρά της, ενώ ταυτόχρονα δούλευε στο λάπτοπ, θέλοντας να αποδείξει ότι ναι –όλα γίνονται αν το θες. Αλλά γιατί να πρέπει να γίνονται έτσι;
Είτε έχουν γεννήσει με καισαρική είτε με φυσιολογικό τοκετό, υπάρχουν μαμάδες που αναρρώνουν σχετικά γρήγορα από τον τοκετό και άλλες που χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο. Πολλές είναι αυτές που έχουν να αντιμετωπίσουν τον συναισθηματικό τυφώνα που λέγεται επιλόχειος κατάθλιψη, ενώ όλες έχουν να βάλουν σε ένα πρόγραμμα (όσο δυνατόν μπορεί να είναι αυτό) ένα μωρό που εκ των πραγμάτων αλλάζει τη ζωή τους ριζικά. Και ανεξάρτητα από τις πρακτικές δυσκολίες του να εργάζεται ξανά και άμεσα μια μαμά έπειτα από ένα τόσο μεγάλο «σοκ» που δέχεται ο οργανισμός της, βασικότατη είναι και η συναισθηματική ανάγκη τόσο του μωρού όσο και της ίδιας: Σου λείπει το μωρό σου. Σου λείπει τόσο που «πονάει» να το αφήνεις κάθε πρωί -ακόμα και στα καλύτερα δυνατά χέρια- και να επιστρέφεις ξανά σε αυτό μισή μέρα αργότερα.
Δεν είναι τυχαίο -επανέρχομαι στην Αμερική- ότι από την αρχή του χρόνου δύο νεογέννητα έχασαν τη ζωή τους κατά το διάστημα που η μαμά βρισκόταν στην δουλειά και τα πρόσεχε κάποια νταντά στο σπίτι. Και στα δύο περιστατικά ο εισαγγελέας κατέληξε ότι τα μωράκια πέθαναν από αμέλεια –όχι επειδή είχαν κάποιο παθολογικό πρόβλημα.
Ταυτόχρονα, τις ώρες που η νέα μαμά βρίσκεται στην δουλειά της, πέρα από τον όγκο εργασίας που -ειδικά στον ιδιωτικό τομέα- δεν μειώνεται ούτε κατ’ελάχιστον, παρά το μειωμένο ωράριο που θεωρητικά όλες οι μαμάδες δικαιούνται για 30 μήνες (αλλά σπάνια τηρείται), έχει να ανταπεξέλθει την αιμορραγία που συνεχίζει να έχει από τα λόχεια, το γάλα που στάζει από το στήθος της εφόσον θηλάζει, την αδιανόητη εξάντληση που φέρνει η αϋπνία και το άγχος του αν το μωρό της είναι καλά εκεί που είναι. Ωραία ε;
Καμία μαμά δεν θα έπρεπε να υποβάλλεται σε μία τέτοια σωματική και ψυχική ταλαιπωρία!
Και ναι, για όσες γυναίκες είναι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ υπάρχει η δυνατότητα ενός επιπλέον εξαμήνου άδειας από τον ΟΑΕΔ, με καταβολή του βασικού μισθού. Πόσες από εσάς καταφέρατε να το πάρετε ολόκληρο, χωρίς την παραμικρή γκρίνια ή ακόμα και έμμεση απειλή του εργοδότη σας για την θέση σας στην δουλειά; Και ναι, για τις γυναίκες που εργάζονται στο δημόσιο δίνεται και το δικαίωμα άδειας άνευ αποδοχών για 2 χρόνια μετά τον τοκετό. Πόσες οικογένειες μπορούν να αντέξουν, όμως, χωρίς η μαμά να πληρώνεται για δύο χρόνια;
Για την ακρίβεια, οι τυχερές μαμάδες που έμειναν στο σπίτι με τα μωρά τους για αρκετό καιρό αφού γέννησαν, έχουν να λένε πόσο πολύτιμη και υπέροχη περίοδος ήταν αυτή και πως δεν θα μπορούσαν να διανοηθούν να τα αφήσουν σε τόσο βρεφική ηλικία. Είναι έτσι κι αλλιώς εξαιρετικά δύσκολο να είσαι όλη μέρα στο σπίτι με ένα μωρό, τρέχοντας να καλύψεις τις ανάγκες αυτού και της υπόλοιπης οικογένειας –πόσο μάλλον να δουλεύεις κιόλας! Για να μην πλατειάσω αναφερόμενη στους ψυχολόγους και ψυχιάτρους που επιμένουν ότι κανονικά το μωρό θα πρέπει να μεγαλώνει αποκλειστικά από τη μαμά του (με τον μπαμπά σε σημαντικό ρόλο βοηθού) μέχρι τον πρώτο χρόνο της ζωής του.
Τι συμβαίνει στο εξωτερικό
Αν υπάρχει λύση για το πρόβλημα; Σε μία χώρα που έχει φτάσει τον κατώτατο μισθό στα 450 ευρώ και που πλήττεται από την ανεργία, το τελευταίο πράγμα ίσως που θα σκεφτεί να διεκδικήσει κανείς είναι περισσότερη άδεια μητρότητας μετ’αποδοχών. Με αυτές τις συνθήκες, πάντως, ας μην περιμένει κανείς να βελτιωθεί ποτέ το πρόβλημα της υπογεννητικότητας.
Και μπορεί η Ελλάδα να μην βρίσκεται στην τραγική κατάσταση της Αμερικής ως προς την άδεια μητρότητας, αλλά έχει νόημα να γνωρίζουμε τι ισχύει σε άλλες πολιτισμένες χώρες, αν μη τι άλλο για να έχουμε να ελπίζουμε ότι μπορεί κάποτε τα πράγματα στη χώρα μας να γίνουν καλύτερα:
Στον Καναδά, υπάρχει άδεια μητρότητας και πατρότητας (ώστε να μπορεί να επιλέξει το ζευγάρι ποιος θα παραμείνει στο σπίτι) για έναν χρόνο μετά τη γέννηση του παιδιού. Το διάστημα αυτό η μητέρα λαμβάνει το 55% του εισοδήματός της.
Στην Αυστραλία, υπάρχει η δυνατότητα άδειας μετ’αποδοχών από τον εργοδότη για έναν χρόνο αλλά και η δυνατότητα κάλυψης από την κυβέρνηση σε περίπτωση που η μητέρα είναι άνεργη.
Στην Γερμανία, οι γυναίκες δικαιούνται 8 εβδομάδες άδειας μετ’αποδοχών από την εργασία τους και έως τρία χρόνια άδεια μητρότητας άνευ αποδοχών. Ωστόσο, για έναν χρόνο μετά την γέννα οι γονείς λαμβάνουν επίδομα από την κυβέρνηση, ποσού ανάλογου με το εισόδημα που είχαν πριν την γέννηση του μωρού.
Όσο για τις πιο κοντινές μας μεσογειακές χώρες, η κατάσταση είναι λίγο πολύ παρεμφερής με της Ελλάδας, με άδειες που κυμαίνονται από 3,5 έως 5 μήνες.