Κατανοήστε τα αίτια που το προκαλούν
Είναι αλήθεια ότι η ζωή ενός παιδιού δεν είναι και τόσο πολύπλοκη και οι ευθύνες είναι σχεδόν ανύπαρκτες στα πρώτα χρόνια της ζωής του. Όμως το άγχος δεν σχετίζεται αποκλειστικά με όσα περιμένουν οι άλλοι από εμάς, αλλά και με όσα περιμένουμε, επιδιώκουμε ή φοβόμαστε εμείς.
Ένα βρέφος δεν μπορεί να προσδιορίσει τι είναι εκείνο που το κάνει να αισθάνεται άβολα και να σωματοποιεί αυτή την αίσθηση, μα εμείς μπορούμε ν’ αντιληφθούμε ότι η παρουσία μας είναι κρίσιμη για εκείνο και όταν δε μας νιώθει κοντά του εμφανίζει τα πρώτα άγχη της ζωής του. Τα νήπια και τα μεγαλύτερα παιδιά έχουν άλλου είδους «διαταραχές» που σχετίζονται με την παρουσία μας, αλλά και με τις κοινωνικές και σχολικές τους υποχρεώσεις που αρχίζουν να συσσωρεύονται σιγά σιγά κάνοντας την καθημερινότητά τους λίγο πιο πιεσμένη.
Επομένως, το παιδί σας μπορεί να μην είναι (προφανώς) χρεωμένο ως τον λαιμό και να μην το κυνηγούν οι τράπεζες, όμως μπορεί να νιώθει μοναξιά ή επιθετικότητα στο σχολείο, να του λείπετε πολύ ή να «πελαγώνει» μπροστά στις απαιτήσεις κάθε έκφανσης της καθημερινότητας.
Εντοπίστε το άγχος πριν γιγαντωθεί
Τα παιδιά δεν είναι βουλωμένο γράμμα, όμως δεν είναι πάντα και εντελώς εξωστρεφή. Κυρίως, δεν έχουν γνώση του τι είναι εκείνο που τα κάνει να αισθάνονται έτσι και γι’ αυτό δεν μπορούν να το εκφράσουν ευθέως -ούτε να δώσουν στους γονείς τα απαραίτητα προειδοποιητικά σημάδια- αλλά μόνο έμμεσα.
Μερικά συμπτώματα
Αν είναι διαρκώς προσκολλημένο επάνω σας, αν κοιμάται ανήσυχα, έχει εφιάλτες ή «βρέχει» το κρεβάτι του, αν τρώει τα νύχια του, είναι νευρικό και δεν μπορεί να συγκεντρωθεί, αν έχει αλλάξει τη συμπεριφορά του και αρνείται να πάει στο σχολείο ή να φάει το φαγητό του, τότε πρέπει να βρείτε τρόπο να το «ξεκλειδώσετε» και να το κάνετε να σας πει τι είναι εκείνο που φοβάται, ώστε να το βοηθήσετε να το αντιμετωπίσει ή να του διαλύσετε τα μαύρα σύννεφα, καθησυχάζοντας και καθοδηγώντας το.
Αντιμετωπίστε το ψύχραιμα και ενεργητικά
Αυξήστε την παρουσία σας
Όταν καταλάβετε ότι κάτι συμβαίνει, ενεργήστε άμεσα ώστε να δημιουργήσετε μία νοητή ζώνη ασφάλειας γύρω απ’ το παιδί. Εντείνετε την παρουσία σας, δώστε του τη δυνατότητα να εκφράσει τους φόβους του ανοιχτά και δείξτε του ότι δεν πρέπει να ντρέπεται γι’ αυτούς, αλλά να τους συζητά μαζί σας για να βρίσκετε τις λύσεις.
Αν δεν σας «ανοιχτεί»
Αν επιμένει να μη μιλά, δώστε του εσείς κάποιες επιλογές και αφήστε του χρόνο να απαντήσει ή μαντέψτε με βάση τις αντιδράσεις του. Μην επιμείνετε πολύ αν δυσανασχετεί, αλλά μην το αφήνετε να «ξεγλιστρήσει» μόνο του. Επανέλθετε με την πρώτη ευκαιρία και προσπαθήστε ξανά. Είναι σημαντικό να μάθει να μιλά για τις ανησυχίες και τα συναισθήματά του χωρίς να νιώθει ότι εκτίθεται ή να δείχνει κάποια αδυναμία. Ωστόσο, είναι εξίσου σημαντικό να μην νιώσει πίεση και επιπλέον συναισθηματική επιβάρυνση από εσάς, επομένως προσέξτε να μη δώσετε την εντύπωση ότι «κάτι πάει πολύ στραβά μαζί του» και ότι έχετε ανησυχήσει οι ίδιοι πολύ.
Περιορίστε τον ανταγωνισμό
Αν αντιληφθείτε ότι νιώθει πιεσμένο απ’ τις ραγδαίες αλλαγές στο καθημερινό του πρόγραμμα και τη συσσώρευση νέων υποχρεώσεων, δώστε του περισσότερες ευκαιρίες να χαλαρώσει, αποφύγετε τις ανταγωνιστικές δραστηριότητες και τις συγκρίσεις με αδέρφια, ξαδέρφια ή άλλα παιδιά που μπορεί να μοιάζουν πιο ευπροσάρμοστα ή έχουν αρχίσει να εμφανίζουν σημάδια αριστείας. Περάστε περισσότερο χρόνο μαζί του εναλλάσσοντας ασχολίες όπως το διάβασμα, η ζωγραφική ή τα σπορ, ώσπου να βρείτε τι είναι αυτό στο οποίο το παιδί σας έχει κλίση ή, απλώς, το βοηθά να χαλαρώσει και να ξεχαστεί.
Κοινωνικοποίηση και μεγάλες αλλαγές
Για πολλά παιδιά, οι έντονες αλλαγές στην περιορισμένη μέχρι μια ηλικία κοινωνική ζωή τους και οι απαιτήσεις ενός περιβάλλοντος με πολλά καινούργια πρόσωπα που ανταγωνίζονται μεταξύ τους, αλλά και για την προσοχή των μεγάλων, αποτελούν πηγές άγχους και αιτίες απομόνωσης και προσκόλλησης στους γονείς. Παροτρύνετέ το να ξαναπροσπαθήσει να κοινωνικοποιηθεί, όχι απότομα, αλλά σταδιακά, με τη δική σας επίβλεψη, βοηθώντας το να ανεξαρτητοποιηθεί σιγά σιγά, μέχρι να νιώσει άνετα με τα άλλα παιδιά. Πηγαίνετέ το στην παιδική χαρά τακτικά, αφήστε το να πάει στα γειτονάκια για παιχνίδι ή κανονίστε να βρίσκεται πιο συχνά με τα ξαδερφάκια του.
Δείτε εδώ πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί να κάνει φίλους.
Μη μεταδώσετε το άγχος σας
Τέλος, μείνετε ψύχραιμοι και, όσο κι αν ανησυχείτε, προσπαθήστε να μη μεταδώσετε στο παιδί και το δικό σας άγχος. Αν νιώσει ότι εσείς έχετε τις απαντήσεις και ελέγχετε, τρόπον τινά, την έκβαση των άγνωστων και δυσάρεστων συναισθημάτων που βιώνει, ο δρόμος είναι ανοιχτός για να του μάθετε να διαχειρίζεται το άγχος του και να δαμάζει, εν μέρει, τους φόβους του στο υπόλοιπο της ζωής του.