Τι είναι το grooming
Το grooming χρησιμοποιείται σαν ένας γενικότερος όρος όταν ένας ενήλικας προσπαθεί να πλησιάσει ένα παιδί με σκοπό την σεξουαλική αποπλάνησή του. «Αναπτύσσεται» σε μέρη όπου κυκλοφορούν πολλά παιδιά, όπως τα σχολεία και τα πάρκα.
Το online grooming έχει τον ίδιο σκοπό, όμως παρουσιάζει κάποιες διαφορές. Αρχικά, η διαφορά του έγκειται αρχικά στο ότι γίνεται διαδικτυακά, με τον θύτη να προσπαθεί να δημιουργήσει μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί για να το εκμεταλλευτεί. Όπως αναφέρεται στο parentsprotect.co.uk, το online grooming είναι πολύ πιο εύκολο, πολύ πιο γρήγορο και πολύ πιο δύσκολο να «ανιχνευτεί», γι΄ αυτό και έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Επιπλέον, τα εμπόδια που πιθανώς να αντιμετώπιζε ο θύτης στην πραγματικότητα κάμπτονται, αφού η πρόσβαση στα θύματα είναι πολύ πιο εύκολη, ειδικά μάλιστα αν η «επιτήρηση» των γονιών σε θέματα διαδικτύου είναι χαλαρή.
Πώς γίνεται;
Η «λογική» του grooming στηρίζεται σε τρία βήματα. Το πρώτο είναι η επαφή που επιδιώκει ο θύτης με το παιδί. Εκείνος είτε δεν αποκαλύπτει τα στοιχεία του και παραμένει ανώνυμος είτε υποδύεται κάποιο άλλο πρόσωπο. Σε κάποιες περιπτώσεις, παριστάνει ότι είναι συνομήλικος του παιδιού ενώ άλλοτε μπορεί ακόμα και να υποδύεται κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο, όπως τον συγγενή/ γνωστό/ φίλο κάποιου διάσημου καλλιτέχνη, δημοφιλούς στα παιδιά, για να το εντυπωσιάσει.
Το δεύτερο βήμα είναι η δημιουργία μιας σχέσης εμπιστοσύνης. Ο θύτης προσπαθεί, είτε μέσω της ψεύτικης ταυτότητάς του είτε μέσω της προσοχής που δίνει στο παιδί, να έρθει πιο κοντά του για να δημιουργήσει ένα δέσιμο μεταξύ τους.
Το τρίτο βήμα είναι η υλοποίηση του σκοπού του. Εδώ, υπάρχουν τρεις πιθανές περιπτώσεις. Ο θύτης μπορεί να επιδιώκει την ζωντανή συνάντηση με το παιδί, προσπαθεί δηλαδή να δει από κοντά το θύμα του με απώτερο σκοπό κάποιο σεξουαλικό αντάλλαγμα. Εκτός αυτού, όμως, υπάρχει και η online κακοποίηση, κατά την οποία ο θύτης ζητάει απ’ το θύμα περιγραφικά να κάνει συγκεκριμένα πράγματα σεξουαλικού περιεχομένου μέσω βίντεο. Φυσικά, εκείνος παραμένει ανώνυμος και δεν εμφανίζεται στην απέναντι πλευρά της οθόνης. Η τρίτη περίπτωση περιλαμβάνει κάτι αντίστοιχο με φωτογραφικό υλικό, όταν δηλαδή ο ανώνυμος χρήστης δηλαδή ζητά απ’ το παιδί να του στείλει φωτογραφίες στις οποίες «ποζάρει» χωρίς ρούχα, με εσώρουχα ή με μια συγκεκριμένη στάση που αυτός του υποδεικνύει.
Πού δρουν οι θύτες;
Σύμφωνα με το Internetmatters.org, οι groomers προτιμούν συνήθως τα κοινωνικά δίκτυα και τα διαδικτυακά παιχνίδια, που είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στα παιδιά, φτιάχνοντας ψεύτικα προφίλ, παριστάνοντας ότι έχουν κοινά ενδιαφέροντα, δίνοντάς τους πολλή προσοχή ή «τάζοντάς» τους ανταλλάγματα και δώρα. Οι groomers μπορεί, εκτός από άγνωστοι, όσο και αν μας προξενεί εντύπωση, να ανήκουν ακόμα και στον στενό κύκλο της οικογένειας, γι’ αυτό θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί αν δούμε κάποια ύποπτη κίνηση από γνωστό μας πρόσωπο.
Εκτός των εγχώριων κυκλωμάτων, τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί το «διακρατικό» grooming, κατά το οποίο οι θύτες «χτυπούν», όχι μόνο στην χώρα τους, αλλά και σε άλλες χώρες, φαινόμενο που τελευταία παρατηρείται και στην Ελλάδα.
Ωστόσο, ο θύτης μπορεί να μην είναι μόνο ένας. Κάποιοι χρήστες δρουν μεμονωμένα αλλά πολλοί εξ αυτών δρουν μέσω κυκλωμάτων, στα οποία «εκτελούν» τις εντολές των ανωτέρων τους, φυσικά επί πληρωμή. Έτσι, υπάρχει μια ιεραρχία, κατά την οποία ο ανώτερος δίνει εντολές στον μεσάζοντα που επικοινωνεί με το παιδί για να τις εκτελέσει αυτούσιες.
Πώς αλλάζει η συμπεριφορά του παιδιού
Όπως αναφέρει και το Internetmatters.org, αυτά είναι τα σημάδια στη συμπεριφορά του παιδιού που θα πρέπει να σας ανησυχήσουν:
1. Αρχίζει να περνάει όλο και περισσότερο χρόνο στο ίντερνετ.
2. Έχει τάσεις απομόνωσης ή μυστικοπάθειας.
3. Δεν θέλει να σας πει με ποιους μιλάει στο ίντερνετ ή ποιες ιστοσελίδες επισκέπτεται.
4. «Κρύβει» την οθόνη του υπολογιστή κάθε φορά που πλησιάζετε δίπλα του.
5. Χρησιμοποιεί λέξεις σεξουαλικού περιεχομένου που δεν περιμένατε να ξέρει.
6. Έχει μεταπτώσεις στη συμπεριφορά του.
Τι μπορείτε να κάνετε
Η πρόληψη σε αυτές τις περιπτώσεις είναι το καλύτερο όπλο. Γι’ αυτό, η δική σας θέση και ευθύνη παίζει ίσως τον πρωτεύοντα ρόλο. Συγκεκριμένα:
· Ενημερωθείτε γενικότερα για την ασφάλεια των παιδιών στο Διαδίκτυο, μέσω ενός ειδικού οδηγού για γονείς. , που μπορείτε να «κατεβάσετε» online.
· Βοηθήστε το παιδί να καταλάβει ότι δεν πρέπει να μιλάει σε ξένους, ακόμα και μέσω διαδικτύου.
· Εξηγήστε του ότι δεν πρέπει να ανοίγει e-mail ή να δέχεται αιτήματα φιλίας στα κοινωνικά δίκτυα από αγνώστους.
· Ελέγχετε αρκετά συχνά το ιστορικό του υπολογιστή για «ύποπτες» σελίδες που τυχόν επισκέπτεται.
· Προτιμήστε να έχετε τον υπολογιστή σε κοινή θέα.
· Μην αγνοήσετε την αλλαγή στην συμπεριφορά του.
Σε περίπτωση που, παρά τις προσπάθειές σας, αντιληφθείτε κάτι ύποπτο, μην διστάσετε να ζητήσετε τη βοήθεια των ειδικών, όπως η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (γραμμή επικοινωνίας:11188) ή οργανισμοί, όπως το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου (τηλ: 210 6007686).
Παρά το ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα και αξιόλογες προσπάθειες από την πολιτεία για τον περιορισμό του φαινομένου, πρακτικά είναι αδύνατο να εξαλειφθεί. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι εμείς κυρίως είμαστε οι υπεύθυνοι για να προστατεύσουμε το παιδί και να βεβαιωθούμε ότι δεν θα «πέσει» σε επιτήδειους, όσο δύσκολο και αν είναι να έχουμε πάντα τον έλεγχο.