1. Σεβάσου το, για να σε σεβαστεί
Ο κόσμος θα ήταν καλύτερος αν κάθε γονιός θυμόταν το χιλιοειπωμένο ρητό «ο σεβασμός κερδίζεται, δεν επιβάλλεται». Οι γονείς που μεγαλώνουν παιδιά ευγενικά και ισορροπημένα, δεν είναι το είδος του γονιού που απειλεί, φωνάζει ή ασκεί οποιουδήποτε τύπου βία. Είναι ο γονιός που ξέρει να σέβεται τα όρια, την ιδιωτικότητα, το σώμα και τις ανάγκες του παιδιού του και, μ’ αυτόν τον τρόπο, κερδίζει τον δικό του σεβασμό.
2. Πρόσεχε αυτά που κάνεις, περισσότερο απ’ αυτά που λες
Δεν θα κουραστούμε ποτέ να το γράφουμε, γιατί είναι η μεγαλύτερη (και, ναι, ίσως η προφανέστερη) αλήθεια: τα παιδιά μιμούνται πράξεις, όχι κηρύγματα και διδάγματα –ιδίως όταν τα τελευταία είναι κενά. Γι’ αυτό, αγαπητέ αναγνώστη, μην πετάς ύπουλα το σκουπιδάκι σου στον δρόμο, μην βρίζεις μια οδηγό απλώς και μόνο επειδή γεννήθηκε γυναίκα, μην επικροτείς την τυφλή βία, μην στρογγυλοκάθεσαι με τις ώρες μπροστά σε μια οθόνη. Λαμπερά μάτια και μυαλουδάκια έτοιμα να ρουφήξουν κάθε πληροφορία, βλέπουν και αφομοιώνουν –και είναι το δικό σου παράδειγμα που θα εγγραφεί αμετάκλητα.
3. Ισορροπημένο σπίτι, ισορροπημένα παιδιά
Πώς μπορεί κανείς να απαιτεί από ένα παιδί να είναι ήρεμο, συγκεντρωμένο, ώριμο και σοβαρό όταν ζει σε συνθήκες χαοτικές ή χωρίς ισορροπίες; Τα παιδιά χρειάζονται σταθερότητα και ασφάλεια, ούτως ώστε να εξελιχθούν ψυχοκοινωνικά με ομαλότητα και σιγουριά για τον εαυτό τους. Το σταθερό, συνεπές πρόγραμμα, η σχέση σεβασμού και κατανόησης μεταξύ των γονιών, το «στρογγύλεμα» των εντάσεων είναι παράγοντες απαραίτητοι για να «φτιαχτεί» ένας ενήλικας που πατάει γερά στα πόδια του.
4. Αγάπα και σεβάσου τον εαυτό σου
Το να είσαι καλός γονιός δεν μπορεί παρά να σημαίνει να αγαπάς τον εαυτό σου, να σέβεσαι τις ανάγκες σου, να μη σταματάς να κυνηγάς τα όνειρά σου και να σου κάνεις μικρά ή μεγάλα χατίρια πού και πού. Μια από τις μεγαλύτερες κατάρες που μπορεί να κουβαλάει ένα παιδί είναι η «χαμένη ζωή» των γονιών του. Όσο πιο ολοκληρωμένοι είμαστε, όσο πιο «εντάξει» νιώθουμε απέναντι στον εαυτό και τους στόχους μας, τόσο πιο ήρεμοι και ευτυχείς γονείς γινόμαστε. Και ένα παιδί, για να είναι ευτυχισμένο, πρέπει να βλέπει και τους γονείς του να ευτυχούν.
5. Η ενσυναίσθηση είναι η πιο πολύτιμη αρετή…
Η ενσυναίσθηση είναι μια κοινωνική δεξιότητα, είναι η ικανότητα να μπαίνεις στη θέση του διπλανού σου, νιώθοντας λύπη για τη λύπη του και χαρά για τη χαρά του. Κάθε γονιός έχει χρέος να διδάξει στο παιδί του ότι κανείς δεν θέλει να είναι κακός, ότι κάθε άνθρωπος –ακόμη κι ο χειρότερος- αξίζει την προσπάθεια να βάλουμε τον εαυτό μας στη θέση του και να τον κατανοήσουμε. Η αλληλοκατανόηση, η συμπαράσταση και ο σεβασμός στα δικά σου και τα «διπλανά» συναισθήματα: αυτό είναι η ενσυναίσθηση.
6. …μετά, ίσως, από την υπομονή
Θα μπορούσε να λείπει απ’ τον «Δεκάλογο του καλού γονέα» το πολυτιμότερο βέλος στη φαρέτρα κάθε γονιού; Σε καμία περίπτωση. Κάθε άνθρωπος, όταν κάνει παιδιά, βλέπει τις αντοχές και την υπομονή του να δοκιμάζονται και μαθαίνει, με τον πιο απαιτητικό τρόπο, να αυτοσυγκρατείται και να βάζει όρια στον εαυτό του. Τα παιδιά είναι δύσκολοι συγκάτοικοι, απαιτητικά αφεντικά, αλλά και σπουδαίοι δάσκαλοι: μέσα από την ανατροφή τους, μαθαίνουμε ότι έχουμε (ότι πρέπει να έχουμε) δυνάμεις που δεν υποψιαζόμασταν ότι κρύβονται μέσα μας.
7. Μην του κόβεις τα φτερά με την αγάπη σου
Είναι απόλυτα λογικό για κάθε γονιό να μην συμβιβάζεται με τίποτα λιγότερο από «τα πάντα» για το παιδί του. Όμως οι παρεμβατικοί γονείς, οι υπερπροστατευτικοί γονείς-ελικόπτερα, μεγαλώνουν παιδιά άβουλα, εξαρτημένα και, ενδεχομένως, ανεύθυνα και προσκολλημένα στη γονεϊκή φωλιά. Είναι πράγματι δύσκολο, όμως πρέπει να αφήσουμε τα παιδιά να πέσουν, για να μάθουν να σηκώνονται και να αυτοεξυπηρετούνται, γιατί δεν θα είμαστε πάντοτε στο πλάι τους.
8. Να είσαι συνεπής
Αν οι κανόνες μας αλλάζουν από μέρα σε μέρα σε ένα μοτίβο απρόβλεπτο ή αν τους εφαρμόζουμε κατά περίπτωση και ανάλογα με το κέφι της εκάστοτε ημέρας, τότε τα παιδιά θα μάθουν να συμπεριφέρονται χωρίς όρια με δική μας υπαιτιότητα. Το νούμερο ένα εργαλείο στην πειθαρχία των παιδιών είναι η συνέπεια. Όσο η «εξουσία» των γονιών βασίζεται στη σταθερότητα και την εμπειρία και όχι στη δύναμη, τόσο λιγότερο θα αμφισβητηθεί από το παιδί.
9. Φτιάξε αναμνήσεις
Τα χάδια και οι αγκαλιές επιβάλλονται, αλλά η σημασία του ποιοτικού χρόνου που κάθε παιδί περνάει με τους γονείς του είναι κομβική. Παιχνίδι σαν να μην ενηλικιωθήκαμε ποτέ, απαντήσεις σε κάθε μία από τις χιλιάδες ερωτήσεις του, παραμύθια με τις πιο αστείες και θεατρικές φωνές μας, ενδιαφέρον για κάθε μικρή, ξεκαρδιστική για εκείνο ιστορία, επιτραπέζια, ομαδικά παιχνίδια, ποδηλατάδες, γαργαλητό και ό,τι άλλο «χρειαστεί» για να είμαστε βέβαιοι ότι ο αυριανός ενήλικας που αναθρέφουμε θα σκάει ένα μικρό χαμόγελο κάθε φορά που θα σκέφτεται τους γονείς του.
10. Αγάπα το παιδί που μεγαλώνεις, όχι αυτό που θα ήθελες να μεγαλώνεις
Ένα από τα μεγαλύτερα βάρη που μπορεί να βρεθεί να κουβαλά ένα παιδί είναι το βάρος των προσδοκιών των γονιών του ή αίσθηση απόρριψης από αυτούς. Καμιά φορά οι δικές μας χαμένες ευκαιρίες γίνονται στόχοι-βαρίδια για τα παιδιά μας που πρέπει να αναπληρώσουν τον δικό μας χαμένο χρόνο και να γίνουν ό,τι εμείς ονειρευτήκαμε. Θα αναγκαστούμε εδώ να πούμε το αυτονόητο: κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και κάθε γονιός οφείλει να σέβεται τα ταλέντα, τις ιδιαιτερότητες και τα «δεν θέλω» των παιδιών του.
Αγαπώντας χωρίς περιορισμούς και ανταλλάγματα, παίζοντας, κάνοντας ιώβεια υπομονή, επιμένοντας και χαμογελώντας όσο περισσότερο γίνεται, μη σας νοιάζει. Θα τα καταφέρουμε μια χαρά.