Τα καλά νέα είναι ότι, αν αυτή η κατάσταση έχει αρχίσει να σας ενοχλεί, κυρίως επειδή έχετε χάσει τον ύπνο σας, υπάρχει τρόπος να εκπαιδεύσετε το παιδί έτσι ώστε να κοιμάται στο κρεβάτι του, όλη τη νύχτα. Δεν θα είναι εύκολο –θα υποστείτε κλάματα και ερωτήσεις όπως «μαμά, δεν με αγαπάς πια;». Αλλά αν το θέλετε πραγματικά θα τα καταφέρετε.
Πριν τον ύπνο
Αποφασίστε, καταρχάς, ποιο θα είναι το ιδανικό βράδυ για να ξεκινήσετε. Αν αυτή την περίοδο προσπαθείτε να εκπαιδεύσετε το παιδί στην εκμάθηση του γιο-γιο, ίσως είναι καλύτερα να περιμένετε μερικούς μήνες ακόμα. Το ίδιο ισχύει και αν περιμένετε σύντομα νέο μωρό. Βρείτε μία περίοδο που τα πράγματα να κυλούν ήρεμα και ομαλά στο σπίτι και ξεκινήστε τότε.
Όταν θα το έχετε πάρει πλέον απόφαση, αρχίστε να μιλάτε στο παιδί για τις νέες συνθήκες και το τι περιμένετε από αυτό όταν έρθει η ώρα του ύπνου. Δοκιμάστε να πείτε κάτι όπως «όλες οι μαμάδες και οι μπαμπάδες κοιμούνται στο κρεβάτι τους και τα παιδάκια στο δικό τους κρεβάτι».
Ένα βιβλίο, όπως το «Κοιμήσου μαζί μου, μαμά» από τις εκδόσεις Ψυχογιός, είναι ένας καλός τρόπος για να εξηγήσετε με απλά και όμορφα λόγια ότι δεν έχει κανέναν απολύτως λόγο να μην κοιμάται στο κρεβάτι του. Στα βιβλιοπωλεία θα βρείτε πολλά ακόμα βιβλία για παιδιά που θέλουν να κοιμούνται με τους γονείς.
Αφού κουβεντιάσετε και διαβάσετε τα βιβλία, ακολουθήστε την συνηθισμένη προετοιμασία για ύπνο που λαμβάνει χώρα κάθε βράδυ (δείτε πώς να βάζετε το παιδί για ύπνο εδώ και πώς μπορείτε να ηρεμήσετε το παιδί για να κοιμηθεί πιο εύκολα εδώ) και προχωρήστε στο επόμενο -πιο δύσκολο- βήμα.
Αφού σβήσουν τα φώτα
Το σημείο αυτό είναι το πιο δύσκολο. Σας ήταν εξίσου δύσκολο να αφήσετε το παιδί σας να κλαίει μόνο του στην κούνια όταν ήταν μωρό και σας φαίνεται βουνό και τώρα που το παιδί όχι μόνο κλαίει αλλά και σας δημιουργεί ένα εκατομμύριο ενοχές με τα λόγια του: «Σε παρακαλώ μανούλα, άσε με να κοιμηθώ μαζί σου, φοβάμαι μόνος μου!» Στο σημείο αυτό είτε θα σκεφτείτε για ακόμα μία φορά «ας είναι, όταν μεγαλώσει θα μάθει να κοιμάται μόνο του» (και θα ξεχάσετε ότι δεν θα μεγαλώσει αύριο), είτε θα σφίξετε τα δόντια και θα πείτε οριστικά και αμετάκλητα «όχι».
Οριστικά, όμως! Αυτό είναι το σημαντικότερο, όπως υποστηρίζουν και οι ειδικοί και οι γονείς που τα κατάφεραν. Όχι «εντάξει, έλα για πέντε λεπτά» ή «εντάξει, μόνο για απόψε γιατί είχες δύσκολη μέρα». Τι πρέπει να κάνετε; Θα σηκωθείτε, θα πάρετε το παιδί από το χέρι και θα το πάτε ξανά στο δωμάτιό του. Θα το σκεπάσετε, θα το φιλήσετε και θα φύγετε. Όχι έξτρα αγκαλιές, όχι νερό, όχι τουαλέτα. Και θα επαναλάβετε την διαδικασία αυτή όσες φορές κι αν χρειαστεί. Ακόμα κι αν χρειαστεί να μην κοιμηθείτε όλη τη νύχτα. Θα υπάρξουν κλάματα και ουρλιαχτά, κάποια παιδιά αντιστέκονται τόσο πολύ που οι γονείς αναγκάζονται να τα μεταφέρουν σηκωτά στο κρεβάτι τους, και εκείνα χτυπιούνται και τους μιλούν άσχημα, μέχρι να φτάσουν εκεί. Και μόλις οι γονείς τα ξαπλώνουν αυτά πετιούνται όρθια στο λεπτό και συνεχίζουν να κλαίνε. Και κάπου εκεί οι γονείς αρχίζουν να αναρωτιούνται αν θα κοιμηθούν ποτέ ξανά. Θα ξανακοιμηθείτε. Ίσως όχι το συγκεκριμένο βράδυ. Ίσως όχι το επόμενο. Αν συνεχίσετε, όμως, οι νέοι αυτοί κανόνες κάποια στιγμή θα καθιερωθούν χωρίς άλλη συζήτηση.
Αν το παιδί συνηθίζει να ξεκινά τον ύπνο του στο κρεβάτι σας και να κοιμάται εκεί όλη τη νύχτα, η διαδικασία αυτή θα είναι πιο δύσκολη (λυπούμαστε). Για να την «βγάλετε» λίγο πιο ομαλά, πάρτε ένα στρώμα, ρίξτε το στο πάτωμα του δωματίου του παιδιού, δίπλα στο κρεβάτι του και κοιμηθείτε εκεί -όχι στο κρεβάτι του παιδιού. Αυτό είναι ένα απαραίτητο μεταβατικό στάδιο, γιατί αν απλά είστε δίπλα του, στο κρεβάτι του, μέχρι να κοιμηθεί, και κάποια στιγμή ξυπνήσει μέσα στα νύχτα και λείπετε, θα έρθει σίγουρα στο κρεβάτι σας.
Με τον τρόπο αυτόν θα δημιουργήσετε μία νέα συνήθεια ύπνου στο παιδί. Γιατί ακόμα κι αν ξυπνά στα μισά της νύχτας, θα βλέπει ότι είστε δίπλα και θα ξανακοιμάται ήσυχο. Δεν θα μείνετε, όμως, εκεί για πάντα. Συνεχίστε για 3-4 βράδια και στη συνέχεια μεταφερθείτε σε μία πολυθρόνα, όχι για να κοιμηθείτε αλλά για παρέα, μέχρι να κοιμηθεί, και χωρίς να μιλάτε –αυτός θα είναι ο κανόνας σας. Σκοπός σας είναι το παιδί να βαρεθεί να σας βλέπει εκεί και να αποκοιμηθεί μόνο του. Αν το παιδί αντιδράσει (που θα αντιδράσει) επειδή δεν κοιμάστε δίπλα του, βγείτε από το δωμάτιο και πείτε του ότι θα επιστρέψετε μόνο αν ηρεμήσει. Έτσι, θα αναγκαστεί να ηρεμήσει.
Μερικά βράδια αργότερα αρχίστε να απομακρύνεστε από το κρεβάτι του παιδιού. Σταθείτε π.χ. στην πόρτα για λίγη ώρα, ύστερα στον διάδρομο και σιγά-σιγά πηγαίνετε στο δωμάτιό σας. Αν το παιδί σας ακολουθήσει, εσείς ψύχραιμα και χωρίς συναισθηματισμούς πηγαίνετέ το ξανά στο κρεβάτι του, όσες φορές κι αν σηκωθεί. Αν χρειαστεί (κι αν είναι μέχρι 3 ετών), πείτε στο παιδί ότι θα βάλετε στο δωμάτιο πορτάκι ασφαλείας (αυτά τα κοντά με τα κάγκελα που βάζατε όταν ήταν μωρό), ώστε να μην μπορεί να βγει έξω. Δεν θα του αρέσει η ιδέα αυτής της μίνι-απειλής και θα αναγκαστεί να επιστρέψει στο δωμάτιό του.
Το επόμενο πρωί
Πώς τα πήγε το παιδί σας το προηγούμενο βράδυ; Αν δεν τα πήγε και πολύ καλά συνεχίστε να το ενθαρρύνετε και να του θυμίζετε τους νέους κανόνες, καθ'όλη τη διάρκεια της ημέρας. Μπορείτε, ακόμα και να του τονώσετε το ηθικό, λέγοντάς του ότι τώρα που είναι μεγάλο παιδί, μπορεί να τα καταφέρει!
Μπορείτε ακόμα και να τάξετε στο παιδί κάποιο βραβείο, π.χ. ότι θα δείτε μία αγαπημένη του ταινία το επόμενο βράδυ, αν αυτό το βράδυ δεν σηκωθεί από το κρεβάτι του. 'Η μπορείτε να του μιλήσετε για τη «Νεράιδα του ύπνου!», αυτή που όταν τα παιδάκια καταφέρνουν να κοιμηθούν όλη τη νύχτα στο δικό τους κρεβάτι, τους αφήνει κρυφά δωράκια, όπως αυτοκόλλητα και μικρο-παιχνιδάκια, μέσα στα μαξιλάρια τους! Δεν θέλατε πάντα να γίνετε νεράιδα;
Μπορεί οι παραπάνω οδηγίες να μην λειτουργήσουν αυτούσιες στο δικό σας παιδί, όμως είναι μία καλή αρχή για να ξεκινήσετε. Το σημαντικότερο είναι να είστε συνεπείς και να το πιστέψετε! Θα έρθει η μέρα που το μοναδικό σας πρόβλημα με τον ύπνο του παιδιού θα είναι ότι... δεν ξυπνάει για να πάει σχολείο! Αλλά, τουλάχιστον, τότε θα είστε όλοι ξεκούραστοι.
*Οι παραπάνω συμβουλές προέρχονται από τις οικογενειακές συμβούλους και συμβούλους ύπνου Jennifer Waldburger και Jill Spivack.