Τι είναι η Διπολική Διαταραχή;
Η Διπολική Διαταραχή ή αλλιώς μανιοκατάθλιψη είναι μια από τις σοβαρότερες ψυχικές νόσους. Τα άτομα που νοσούν βιώνουν επεισόδια (φάσεις) ανεβασμένης ή ευερέθιστης διάθεσης γνωστά ως μανία εναλλασσόμενα με επεισόδια κατάθλιψης. Συχνά αυτά τα επεισόδια προκαλούν προβλήματα στην καθημερινότητα των ασθενών και τους εκθέτουν στο κοινωνικό σύνολο.
Σχεδόν το 4% του πληθυσμού παγκοσμίως πάσχει από διπολική διαταραχή, η οποία εμφανίζεται συνήθως σε νεαρή ηλικία. Δεν είναι σπάνιο όμως η νόσος να εκδηλωθεί ακόμα σε έφηβους και παιδιά, ενώ ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για εκείνους των οποίων οι γονείς τους πάσχουν από την ίδια νόσο. «Όσον αφορά την διάγνωση είναι ιδιαίτερα δύσκολη και ενδέχεται να διαφύγει από τον ειδικό εάν γνωρίσει το άτομο σε περίοδο που βρίσκεται σε καταθλιπτικό επεισόδιο, κι έτσι να θεωρήσει ότι πάσχει από κατάθλιψη» τονίζει ο ψυχολόγος, κ. Νικόλαος Βακόνδιος.
Ακόμα δυσκολότερη είναι η διάγνωση στα παιδιά, καθώς η μανία εκδηλώνεται περισσότερο με ευερεθιστότητα και ξεσπάσματα παρά με ευφορική διάθεση, ενώ η κατάθλιψη εμφανίζεται σαν οργανικό σύμπτωμα, όπως πόνοι στο στομάχι ή πονοκέφαλος. Η καθυστέρηση της διάγνωσης επιδρά, όπως είναι φυσικό και στην περαιτέρω πορεία της νόσου.
Τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής
Η κατάσταση που βιώνει ο ασθενής χαρακτηρίζεται από στιγμές έντονης υπερδιέγερσης και απότομης ψυχολογικής πτώσης. Πιο συγκεκριμένα:
α) Επεισόδιο Μανίας - Υπομανίας
(Όταν το άτομο βιώνει το επεισόδιο της μανίας έχει υπερδιέγερση και νιώθει την διάθεση του να ανεβαίνει συνεχώς)
- Ανεβασμένη (ή θυμωμένη) διάθεση
- Αυτοπεποίθηση - μεγαλομανία
- Μειωμένη ανάγκη ύπνου
- Λογοδιάρροια - πίεση λόγου
- Αυξημένη ενέργεια -υπερδιέγερση -κοινωνικότητα
- Πρόβλημα λειτουργίας στον επαγγελματικό χώρο, στο κοινωνικό, ή στο οικογενειακό περιβάλλον
β) Επεισόδιο Κατάθλιψης
(Όταν ο ασθενής βρίσκεται στο επεισόδιο της κατάθλιψης δεν έχει όρεξη για τίποτα, νιώθει έντονη την ανάγκη για ύπνο και είναι συνεχώς κουρασμένος)
- Πεσμένη διάθεση - συναίσθημα θλίψης
- Μείωση δραστηριοτήτων - απάθεια
- Διαταραχή Ύπνου
- Συνεχόμενη κούραση
- Αίσθημα ενοχής, απώλεια αυτοπεποίθησης
- Ιδέες - Απόπειρες αυτοκτονίας
Τα άτομα που βιώνουν μανιακά επεισόδια συχνά έχουν και καταθλιπτικά. Η έναρξη ενός μανιακού επεισοδίου προαναγγέλλεται από αλλαγές στη διάθεση και την όρεξη καθώς και μια αύξηση του άγχους έως τρεις εβδομάδες πριν από την ανάπτυξη του.
Υπάρχουν όμως και μερικοί που παρουσιάζουν ταυτόχρονα χαρακτηριστικά μανίας και κατάθλιψης. Αυτά ονομάζονται μικτά επεισόδια και είναι τα πιο ευμετάβλητα στο πλαίσιο της διαταραχής. Τα μανιακά και καταθλιπτικά επεισόδια διαρκούν από λίγες ημέρες έως μερικούς μήνες. Εάν αφεθούν χωρίς θεραπεία μπορεί να συνεχιστούν για παραπάνω από έξι μήνες.
Πώς προκαλείται η Διπολική Διαταραχή
Η αιτία που προκαλεί την διαταραχή δεν είναι ξεκάθαρη, αλλά οι γενετικοί, περιβαλλοντικοί και ψυχολογικοί παράγοντες θεωρείται πως παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξή της. Για όσους δεν έχουν μέλος στην οικογένειά του με διπολική διαταραχή, οι πιθανότητες εμφάνισης της νόσου είναι 1%. Αν όμως πάσχετε από την ασθένεια, τα παιδιά σας έχουν περισσότερες πιθανότητες να την εμφανίσουν επίσης.
Αν νοσεί κάποιο από τα αδέλφια σας, οι πιθανότητες να την εμφανίσετε και εσείς είναι στο 5-10%.
Διάγνωση
Όσον αφορά τους ενήλικες, η διάγνωση της νόσου γίνεται από ειδικευμένο Ψυχίατρο ή Κλινικό Ψυχολόγο και βασίζεται στην εξέταση του ιστορικού του ασθενή ή στην παρούσα κατάστασή του. Το τρίπτυχο των ερωτήσεων αφορά τα συναισθήματά, τις σκέψεις και την συμπεριφορά του. Στα παιδιά χρειάζεται εκτίμηση από παιδοψυχίατρο, καθώς η συμπτωματολογία μπορεί να «μιμείται» αυτή άλλων διαταραχών, όπως της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής. Εξυπακούεται ότι, στην περίπτωση που ένα παιδί παρουσιάζει τάσεις αυτοκτονίας θα πρέπει να ζητηθεί άμεσα η βοήθεια ενός ειδικού.
Θεραπεία
Η διπολική διαταραχή δεν μπορεί να θεραπευτεί. Η θεραπεία εστιάζει ουσιαστικά στο να βοηθήσει τον πάσχοντα να ελέγξει τα υπάρχοντα επεισόδια και στο να μην αναπτύξει άλλα στο μέλλον.
Το πρόβλημα, όπως λένε οι ειδικοί, είναι ότι συνήθως οι ασθενείς αρνούνται να επισκεφθούν κάποιον γιατρό, γιατί θεωρούν ότι δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Γι' αυτό είναι πολύ σημαντική η παρότρυνση από το οικογενειακό περιβάλλον. Στις περισσότερες περιπτώσεις προτείνεται φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία.
Η πρώτη βοηθά το άτομο να σταθεροποιήσει την συναισθηματική του διάθεση σε φυσιολογικά επίπεδα, ούτως ώστε αυτή να μην κατευθύνεται προς την μανία ή την κατάθλιψη.
Ταυτόχρονα η δεύτερη έχει ως στόχο το άτομο να αποκτήσει επίγνωση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει και να μειώσει τα αρνητικά συναισθήματα που εκφράζονται στις σχέσεις του. Έτσι, μπορεί να γίνει λειτουργικό σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας.