Τα προβλήματα λόγου και ομιλίας χρίζουν άμεσης αντιμετώπισης, αφού τείνουν να επηρεάζουν ψυχοκοινωνικά τον φορέα τους. Γι΄αυτό είναι σημαντικό, αν διαπιστώσετε ότι το παιδί σας έχει τέτοιου είδους προβλήματα, να ζητήσετε χωρίς καθυστέρηση -και φυσικά, απενοχοποιημένα- βοήθεια από επαγγελματίες.
Δουλειά του λογοθεραπευτή, είναι να αξιολογήσει τη διαταραχή, να ενημερώσει την οικογένεια του παιδιού για τα προβλήματά του και, στη συνέχεια, να ενισχύσει τις δεξιότητες και να αποτρέψει την επιδείνωση των επικοινωνιακών δυσλειτουργιών του παιδιού. Γονείς και ειδικοί, συνεργαζόμενοι, μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να βελτιώσει και, τελικά, να αποκαταστήσει τον λόγο ή την ομιλία του.
Τι να προσέξετε στον λόγο του παιδιού σας
Τι να προσέξετε στο μωρό
Τα βρέφη έχουν έτσι κι αλλιώς περιορισμένη επικοινωνιακή ικανότητα, δηλαδή η επικοινωνία τους με τον κόσμο είναι εξωλεκτική. Επικοινωνούν με νεύματα, με τον τόνο της φωνής, τη βλεμματική επαφή, τις εκφράσεις του προσώπου. Συνεπώς, προβλήματα στην επικοινωνιακή ικανότητα, είναι δυνατό να διαπιστωθούν και σε βρέφη, απλά δεν εντάσσονται στις διαταραχές του λόγου και της ομιλίας. «Θα πρέπει να αναζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικού, εάν το μωρό σας δεν αλληλεπιδρά με το περιβάλλον, δηλαδή δεν κάνει βλεμματική επαφή, δεν αντιδρά στα ερεθίσματα, δεν το ενδιαφέρει να επικοινωνήσει με το περιβάλλον του ή δεν ανταποκρίνεται στο άκουσμα του ονόματός του», συμβουλεύει η Παναγιώτα Λουίζου, λογοθεραπεύτρια.
Τι να προσέξετε στο παιδί προσχολικής ηλικίαςΚατ' αρχάς, μη βιαστείτε να ανησυχήσετε. Τα παιδιά νηπιακής ηλικίας είναι πολύ φυσικό να αντιμετωπίζουν προβλήματα άρθρωσης λέξεων και σύνταξης προτάσεων. Για παράδειγμα, πολλά παιδιά συνηθίζουν να αντικαθιστούν το "σ" με το "θ" ("θέλω να πάμε "θπίτι¨) ή το "δ" με το "ζ¨ ("ζατί;" αντί για "γιατί;"). Αντίστοιχα, δυσκολεύονται να προφέρουν πολυσύλλαβες λέξεις και τις αντικαθιστούν με μικρότερες. Αυτές οι δυσαρθρίες είναι απόλυτα φυσιολογικές έως την ηλικία των έξι ετών. Αρχίστε να προβληματίζεστε, αν το παιδί σας δεν παρουσιάζει βελτίωση με τον καιρό. «Σε γενικές γραμμές, όταν το παιδί συμπληρώσει το τρίτο έτος της ηλικίας του, ο λόγος του πρέπει να είναι σχετικά κατανοητός από τους ενήλικες» γράφει η Patricia McAleer - Hamaguhi, παθολόγος λόγου και ομιλίας για παιδιά.
Παρατηρήστε αν το παιδί σας έχει κάποιες από τις παρακάτω συνήθειες στον λόγο του:
1. Προφέρει λάθος τα φωνήεντα.
2. Όταν μιλάει, χρησιμοποιεί κυρίως φωνήεντα, παραβλέποντας ολόκληρες συλλαβές. ("αακι", αντί για "γατάκι").
3. Αν και έχει φτάσει στη νηπιακή ηλικία, ακόμα απαντά μονολεκτικά και δυσκολεύεται να συντάξει προτάσεις.
4. Χρησιμοποιεί περιορισμένο λεξιλόγιο ή δεν χρησιμοποιεί δεύτερη φορά μια καινούρια λέξη.
5. Δεν μπορεί να δείξει αυτά που του υποδεικνύετε σε ένα βιβλίο. Του λέτε, για παράδειγμα, «δείξε μου το σκυλάκι» κι αυτό αλλάζει τη σελίδα ή επαναλαμβάνει την ερώτηση χωρίς να κατανοεί αυτό που του ζητάτε.
6. Απαντά σε μία ερώτηση, επαναλαμβάνοντάς την. Αυτό ονομάζεται ηχολαλία, και ενδέχεται να συνιστά σύμπτωμα αυτισμού.
7. Δεν μπορεί να ακολουθήσει απλές οδηγίες και δεν κατανοεί τη σημασία των επιρρημάτων, όπως «πίσω», «κάτω», «πάνω». Για παράδειγμα, δε γυρνάει αν του πείτε «η μπάλα είναι πίσω σου».
8. Μπερδεύει τα γένη, λέγοντας «αυτός με χτύπησε» αναφερόμενος στην αδερφή του.
9. Δεν αλλάζει, ούτε βελτιώνει το λεξιλόγιο, τη σύνταξη και την άρθρωσή του από μήνα σε μήνα.
Σημειώνουμε ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό, γι' αυτό υπάρχουν διακυμάνσεις στον χρόνο απόκτησης των δεξιοτήτων. Αν διαπιστώσετε ότι το παιδί σας παρουσιάζει κάποιο από τα παραπάνω σε προχωρημένη ηλικία και χωρίς να βελτιώνεται, πρέπει να αναλάβετε δράση.
Τι πρέπει να κάνετε αν παρατηρήσετε τα παραπάνω
Το πρώτο βήμα, είναι να εξετάσετε την πιθανότητα προβλημάτων ακοής. Αν το παιδί έχει πράγματι προβλήματα ακοής, είναι απόλυτα φυσικό να αντιμετωπίζει προβλήματα στην παραγωγή λόγου.
Εξαλείφοντας αυτή την πιθανότητα, προχωρήστε σε πιο δραστικές λύσεις. Ρωτήστε τη νηπιαγωγό του (αν το παιδί είναι αυτής της ηλικίας), αν έχει αντιληφθεί αντίστοιχες διαταραχές και ακούστε τις παρατηρήσεις της. Στη συνέχεια, απευθυνθείτε στον/στην παιδίατρό σας. Θα μπορέσει να σας παραπέμψει σε κάποιον λογοθεραπευτή, ο οποίος με την σειρά του θα διαγνώσει/αξιολογήσει το πρόβλημα, θα σας ενημερώσει για τις λεπτομέρειες της ενδεχόμενης διαταραχής και θα σας δώσει γενικές συμβουλές που θα πρέπει να ακολουθήσετε.
Είναι πολύ σημαντικό η δραστηριοποίηση να είναι έγκαιρη. «Η ηλικία έναρξης ενός εξατομικευμένου προγράμματος λογοθεραπείας εξαρτάται από τα προβλήματα του παιδιού» σημειώνει η λογοθεραπεύτρια Π. Λουίζου. Και προσθέτει «Μόλις οι γονείς αντιληφθούν δυσκολίες στον λόγο, στην ομιλία και στην επικοινωνία του παιδιού οφείλουν να συμβουλεύονται τους λογοθεραπευτές, οι οποίοι με τη σειρά τους θα συστήσουν τι ακριβώς χρειάζεται το παιδί τους». Ο ρόλος των γονιών στη διαδικασία της λογοθεραπείας είναι κρίσιμος και η καλή συνεργασία με τους ειδικούς απαραίτητη. Ίσως χρειαστεί να εφαρμόσετε ειδικές ασκήσεις στο σπίτι, κατόπιν καθοδήγησης από τον λογοθεραπευτή. Έτσι, θα συμβάλετε στην πρόοδο του παιδιού και θα μοιραστείτε μαζί του τη χαρά της βελτίωσης.
Σε κάθε περίπτωση, ανάλογα πάντα με τον βαθμό των δυσκολιών που παρουσιάζει το παιδί και την ηλικία έναρξης της παρέμβασης, το πρόβλημα της δυσλεξίας μπορεί σε μεγάλο βαθμό να αποκατασταθεί. Εξάλλου, ο γενικός στόχος της αποκατάστασης είναι να δοθούν στο παιδί τα κατάλληλα εργαλεία και να μάθει τον τρόπο που θα τα χρησιμοποιεί, προκειμένου να δυσκολεύεται όσο το δυνατόν λιγότερο.