Καθώς οι επιστήμονες αγωνίζονται επί σειρά ετών να βρουν το κλειδί του γενετικού κώδικα μέσα από έρευνες και μελέτες, διαπιστώνουν στην πορεία ότι όλο και περισσότερα προβλήματα που αφορούν την υγεία μας μπορεί να είναι κληρονομικά: από ασήμαντα χαρακτηριστικά και ακίνδυνες παθήσεις έως πολύ βαριές ασθένειες.
Ορισμένοι, μάλιστα, φτάνουν στο σημείο να πιστεύουν πως τουλάχιστον εκατό παθήσεις μπορεί να έχουν γενετική προδιάθεση! Υπάρχει η πιθανότητα, δηλαδή, να 'μοιράζεστε' με τη μητέρα σας πολύ περισσότερες ομοιότητες από τα καστανά μαλλιά, τα καλλίγραμμα πόδια ή ένα ζευγάρι πράσινα μάτια - ομοιότητες όχι και τόσο ευχάριστες όσο θα φανταζόσασταν..
Μη χρονοτριβείτε, λοιπόν! Εντρυφήστε σήμερα κιόλας, με μεγάλη προσοχή, στο ιατρικό παρελθόν της μητέρας σας, καθώς είναι δυνατό να ανακαλύψετε πολλά στοιχεία που θα σας διαφωτίσουν για την κατάσταση της δικής σας μελλοντικής υγείας.
Πόσο χρήσιμο μπορεί να φανεί σε μια γυναίκα το ιατρικό ιστορικό της μητέρας της;
Το ιατρικό ιστορικό της μητέρας δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να παραβλέπεται. Μερικές φορές η συμβολή του είναι πολύτιμη για την εξέλιξη της υγείας της κόρης, καθώς της παρέχει σημαντικές πληροφορίες που είναι πολύ δύσκολο και χρονοβόρο να αποκτηθούν.
Τι πρέπει να ρωτήσει μια κοπέλα τη μητέρα της ώστε να κερδίσει έγκαιρα, εύκολα και άμεσα πολύτιμες πληροφορίες για τη δική της υγεία;
Καταρχήν, το πρώτο που θα πρέπει να ξέρει είναι αν η μητέρα της αντιμετωπίζει καρδιακά προβλήματα και κατά πόσο αυτά είναι σοβαρά. Έρευνες έχουν δείξει ότι κόρες γυναικών οι οποίες έπαθαν έμφραγμα πριν την ηλικία των 65 χρόνων έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να παρουσιάσουν ανάλογη ασθένεια στο μέλλον από όσες έχουν ένα σύνηθες ιστορικό. Σε περιπτώσεις δε που μια μητέρα έχει υποβληθεί σε εγχείρηση αλλαγής βαλβίδας πριν από τα 55 της, τότε η κόρη της επιβάλλεται να παρακολουθείται ετησίως από καρδιολόγο.
Τι ρόλο παίζει ο σωματικός τύπος της μητέρας; Αν είναι λίγο υπέρβαρη, μπορεί αυτό να κληρονομηθεί και στην κόρη της;
Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι υπάρχει γενετική επιβάρυνση όσον αφορά το ποσοστό λίπους του σώματος. Αυτό σημαίνει ότι ο ρυθμός αύξησης του βάρους της μητέρας στη διάρκεια της ζωής της μπορεί να είναι παρόμοιος και στην κόρη της.
Για παράδειγμα, αν μια μητέρα πήρε ξαφνικά 5-6 κιλά γύρω στα 35 της χρόνια, είναι πολύ πιθανό αντίστοιχη αύξηση βάρους να παρουσιάσει και η κόρη της, στην ίδια ηλικία. Μπορεί, βέβαια, να παίζουν ρόλο και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως για παράδειγμα το είδος της διατροφής ή ο τρόπος ζωής κάθε γυναίκας. Πάντως, αν η μητέρα σας έχει λίγο περισσότερο βάρος από το κανονικό, η συμβουλή μου είναι να προσέχετε τι τρώτε, πόσο τρώτε, πως το τρώτε, καθώς και να ασκείστε τακτικά.
Αν η μητέρα έχει θυρεοειδή, που συνήθως σχετίζεται και με το σωματικό βάρος, κληρονομείται;
Μέχρι σήμερα δεν είναι πλήρως γνωστό σε ποιο βαθμό κληρονομείται ο υποθυρεοειδισμός, συχνά όμως τον βρίσκουμε και στη μάνα και στην κόρη. Εάν η μητέρα έχει υποθυρεοειδισμό η υπερθυρεοειδισμό, καλό είναι να γίνεται έλεγχος και στην κόρη, σε διαστήματα που βεβαίως θα καθορίσει ο ειδικός γιατρός.
Και αν η μητέρα έχει αυξημένο σάκχαρο ή διαβήτη;
Είναι γνωστό ότι ο διαβήτης μεταβιβάζεται κληρονομικά. Ιδιαίτερα αν το βάρος σας - κατά τη γέννησή σας - ήταν πάνω από τέσσερα κιλά, καλό θα είναι να κάνετε σχετικά συχνά 'έλεγχο ανοχής γλυκόζης'.
Σύμφωνα με έρευνα που έγινε στην Αμερική, σε δείγμα οκτώ εκατομμυρίων γυναικών οι οποίες έπασχαν από εφηβικό διαβήτη, μόνο το ένα τρίτο γνώριζε ότι είχε κληρονομήσει την ασθένεια. Η παχυσαρκία αυξάνει επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. Στην περίπτωση αυτή, συμβουλεύουμε το σωστό ποιοτικό έλεγχο του βάρους και, κυρίως, να αποφεύγει η γυναίκα την καθιστική ζωή. Κάτι που θα πρέπει να ρωτήσετε τη μητέρα σας ακόμα είναι μήπως είχε παρουσιάσει το λεγόμενο 'διαβήτη της εγκυμοσύνης', γιατί τότε είναι πάρα πολύ πιθανό να παρουσιάσετε το ίδιο πρόβλημα.
Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός της μητέρας μας μπορεί να λειτουργήσουν σαν ‘δείκτες’ ή παραδείγματα για τη δική μας μελλοντική εγκυμοσύνη;
Όλα τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει μια γυναίκα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού δεν είναι κατ' ανάγκην και κληρονομικά. Όμως, πάρα πολλά είναι, όπως οι κιρσοί των φλεβών. Για να τους αποφύγει μια έγκυος γυναίκα καλό θα είναι να προμηθευτεί τα ειδικά για την περίπτωση καλσόν, να φροντίζει να σηκώνει τα πόδια ψηλά για τουλάχιστον μια έως δύο ώρες κάθε μεσημέρι, να περπατά όσο περισσότερο μπορεί και να γυμνάζεται ελαφρά.
Κληρονομικά μπορεί επίσης να είναι και τα σημάδια της εγκυμοσύνης στην κοιλιά και τους μαστούς, όπως και το πρήξιμο των ποδιών. Αυτό συμβαίνει επειδή το λεπτό δέρμα και τα κυκλοφορικά προβλήματα μπορούν να παρουσιαστούν εξίσου σε μάνα και κόρη. Επιπλέον, ο τρόπος του τοκετού της μητέρας μπορεί να είναι ενδεικτικός του τι μπορεί να περιμένει και την κόρη της, να δώσει δηλαδή μερικά διαφωτιστικά στοιχεία. Για παράδειγμα, αν ο τοκετός της μητέρας είχε καθυστερήσει, μπορεί και ο τοκετός της κόρης να πάρει λίγο περισσότερο χρόνο. Και αν ο τοκετός της μητέρας ήταν ιδιαίτερα επώδυνος, τότε καλό είναι η κόρη να ξεκινήσει σχεδόν από την αρχή της εγκυμοσύνης της ειδικές αεροβικές ασκήσεις, από 20 λεπτά της φορά, τρεις ημέρες την εβδομάδα. Να αποφεύγει, επίσης, μεγάλα διαστήματα ορθοστασίας.
Το πρόβλημα της ενδομητρίωσης περνάει από μητέρα σε κόρη;
Εάν η μητέρα σας είχε παρουσιάσει ενδομητρίωση, ο κίνδυνος να πάθετε κι εσείς αγγίζει το ποσοστό του 7%. Εάν όχι, ο κίνδυνος μειώνεται στο 2 με 3%. Σε όλες τις περιπτώσεις, πάντως, η ενδομητρίωση προκαλεί τις λεγόμενες 'σοκολατοειδείς κύστες', δηλαδή κύστες στις ωοθήκες μεγαλύτερες από είκοσι χιλιοστά, που περιέχουν αίμα αντί για ορώδες υγρό και που είναι δυνατόν να προκαλούν και πόνο κατά την περίοδο. Η ενδομητρίωση ίσως μπορεί να ενοχοποιηθεί και για υπογονιμότητα σε μερικές περιπτώσεις...
Πόσο σημαντικό είναι το πότε σταμάτησε η περίοδος της μητέρας;
Είναι ένας παράγοντας τον οποίο πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη, καθώς υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η εμμηνόπαυση να έρθει σε παρόμοια ηλικία και στην κόρη. Βέβαια, αυτό δεν ισχύει απόλυτα εάν η μητέρα κάπνιζε και η κόρη όχι, γιατί το κάπνισμα μπορεί να επιταχύνει την έλευση της εμμηνόπαυσης.
Επίσης, κληρονομικά είναι και ορισμένα συμπτώματα που μπορεί να έχουμε στην εμμηνόπαυση, όπως οι εξάψεις, οι νυχτερινοί ιδρώτες και η αϋπνία. Αυτά σχετίζονται με τη λειτουργία των ορμονών στη γυναίκα.
Συνήθως, κατά την εμμηνόπαυση παρουσιάζονται και τα πρώτα συμπτώματα οστεοπόρωσης σε μια γυναίκα. Η οστεοπόρωση είναι κληρονομική;
Πολλοί παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη οστεοπόρωσης είναι κληρονομικοί, όπως η πρώιμη ή πρόωρη εμμηνόπαυση και τα λεπτά κόκαλα. Οπότε, αν η μητέρα σας υποφέρει από οστεοπόρωση, η τακτική άσκηση, η υψηλή σε ασβέστιο και βιταμίνη D διατροφή (γάλα, ορισμένα δημητριακά, χυμοί), το περπάτημα και η διακοπή του καπνίσματος θα επιτρέψουν εγκαίρως στο γιατρό να σας βοηθήσει.
Βλέπετε, έχει διαπιστωθεί επιστημονικά ότι εάν ένα μέλος της οικογένειας υποφέρει από οστεοπόρωση, υπάρχει 50% πιθανότητα και ένα δεύτερο μέλος στην ίδια οικογένεια να παρουσιάσει επίσης οστεοπόρωση. Κάτι που φοβίζει αρκετές γυναίκες είναι η πιθανότητα εμφάνισης ελαφριάς μορφής ακράτειας στην περίοδο της εμμηνόπαυσης...
Η κατάσταση αυτή οφείλεται κυρίως σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως το αν η γυναίκα σηκώνει πολλά βάρη, ενώ εξαρτάται και από τον τρόπο ζωής της. Παρ' όλα αυτά, η πρόωρη εμμηνόπαυση, καθώς και ορμονικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τον έλεγχο της ουροδόχου κύστης. Αυτό που πρέπει να γνωρίζει, λοιπόν, η κόρη της οποίας η μητέρα παρουσιάζει ακράτεια είναι ότι θα πρέπει να ασκείται τακτικά και να αποφεύγει να σηκώνει βάρη.
Ένα άλλο θέμα που απασχολεί πολλές γυναίκες, ανεξαρτήτου ηλικίας, είναι οι ημικρανίες και οι κεφαλαλγίες. Είναι κι αυτές κληρονομικές;
Δυστυχώς, πολύ συχνά, η κόρη θα υποφέρει από τους ίδιους πονοκεφάλους που υποφέρει και η μητέρα της. Σύμφωνα με την έρευνα που προανέφερα, έχει αποδειχθεί ότι είκοσι έξι εκατομμύρια Αμερικανίδες υποφέρουν από ημικρανίες και από αυτές, οι 70 στις 90 τις κληρονόμησαν από τις μητέρες τους. Οι πονοκέφαλοι συνήθως κληρονομούνται στα θηλυκά μέλη της οικογένειας, με αποτέλεσμα να υποφέρουν τριπλάσιες γυναίκες παρά άνδρες. Κι αυτό γιατί στην παθογένεια του πονοκεφάλου παίζουν μεγάλο ρόλο οι γυναικείες ορμόνες, τα οιστρογόνα. Χρήσιμο είναι, λοιπόν, να ρωτήσετε τη μητέρα σας αν οι πονοκέφαλοί της άρχιζαν αμέσως πριν ή αμέσως μετά την περίοδο. Πολύ πιθανόν να έχετε κληρονομήσει τη δική της ορμονική λειτουργία.
Να προχωρήσουμε λίγο: Τι γίνεται αν μια μητέρα πάσχει από κατάθλιψη;
Τότε ο κίνδυνος να εμφανίσει συμπτώματα κατάθλιψης και η κόρη αυξάνεται από μισή φορά ως και τρεις, που σημαίνει ότι το 65% του κινδύνου να παρουσιάσει κανείς κατάθλιψη είναι κληρονομικό.
Αυξημένες, επίσης, είναι και οι πιθανότητες να εμφανίσει η κόρη τη λεγόμενη 'κατάθλιψη της λοχείας' αν από καταθλιπτικά συμπτώματα είχε υποφέρει μετά τη γέννα και η μητέρα της.
Και τέλος, κάτι που αφορά την εξωτερική εμφάνιση: Το πρόωρα γηρασμένο δέρμα με ρυτίδες κληρονομείται;
Οι ρυτίδες στο πρόσωπο αυξάνονται από την έκθεση στον ήλιο και από το κάπνισμα. Όμως, η εμφάνιση της μητέρας μπορεί να παίξει αρκετά σημαντικό ρόλο και στην εξέλιξη των ρυτίδων στο δέρμα της κόρης. Αυτό σημαίνει, ότι αν από την εφηβεία σας και μετά παρουσιάζετε αυξημένη ευαισθησία στην έκθεση στον ήλιο, τότε είναι σίγουρο ότι στην ηλικία της μητέρας σας το δέρμα σας θα φαίνεται πιο 'κουρασμένο'.
Πηγή: Iatronet.gr
Ο Γκικόντες Ευάγγελος είναι Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος