1. Δεν είναι όλες οι μέδουσες επικίνδυνες
Πριν ξεκινήσετε να το βάλετε στα πόδια στη θέα ενός θαλάσσιου πλάσματος που μοιάζει με... ζελέ με πλοκάμια, ίσως σας καθησυχάσει το γεγονός ότι παρ' όλο που υπάρχουν συνολικά 1500 είδη μεδουσών, στη Μεσόγειο μόνο τα 20-30 από αυτά είναι τα πιο κοινά. Κι ενώ όλες οι μέδουσες «τσιμπούν», δεν είναι όλων το τσίμπημα ενοχλητικό ή επικίνδυνο για τον άνθρωπο. Τα είδη που μπορούν να μας τσιμπήσουν προκαλώντας ερυθρότητα και κνησμό, όπως εξηγεί η κ. Γιολάντα Κουλούρη, εντεταλμένη ερευνήτρια του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών, είναι οι γνωστές και καθόλου αγαπητές μας τσούχτρες, οι οποίες ανήκουν και αυτές στην οικογένεια των μεδουσών. Στην Ελλάδα, η μόνη μέδουσα που είναι και τσούχτρα είναι μοβ χρώματος με 8 λεπτά πλοκάμια και 4 παχύτερα και ονομάζεται Pelagia noctiluca («Πελαγία που λάμπει στο σκοτάδι»). Οι καφέ μέδουσες που συνήθως συναντάμε κατά τους καλοκαιρινούς μήνες στις θάλασσες είναι οι λεγόμενες "σαλούφες" και είναι σχετικά ακίνδυνες. (φωτό: η τσούχτρα Pelagia noctiluca).
2. Δεν αποτελούν δείγμα ότι η θάλασσα είναι βρόμικη
Είναι πολύ συνηθισμένη η αντίληψη ότι η θαλάσσια ρύπανση ενθαρρύνει την ύπαρξη τσούχτρας ή μέδουσας. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν ισχύει, αφού η αύξηση του πληθυσμού της πιο κοινής τσούχτρας στην Ελλάδα, της Pelagia noctiluca, έχει αποδειχτεί πως δεν σχετίζεται με τη ρύπανση, αλλά με άλλους παράγοντες όπως οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, οι κλιματικές αλλαγές, η υπεραλίευση που λιγοστεύει τα ψάρια που τρώνε τις μέδουσες κ.ά.
3. Τι να κάνετε αν συναντήσετε μέδουσες ή τσούχτρες στο μπάνιο σας
Αν εκεί που κολυμπάτε αναγνωρίσετε την τσούχτρα Pelagia noctiluca, με το χαρακτηριστικό μοβ της χρώμα, θα πρέπει να απομακρυνθείτε προκειμένου να μην υποστείτε το τσίμπημά της. Σε κάθε άλλη περίπτωση, οι μέδουσες είναι ακίνδυνες και αν δεν σας ενοχλούν αισθητικά, μπορείτε να κολυμπήσετε άφοβα δίπλα τους. Επειδή, όμως, ποτέ δεν μπορείτε να είστε σίγουροι για το τι έχετε απέναντί σας, καλό θα ήταν να μην επιχειρήσετε να πιάσετε τη μέδουσα ή να την βγάλετε έξω, ενώ καλό είναι να απομακρύνετε και τα παιδιά που το δέρμα τους είναι πιο ευαίσθητο.
4. Η σοβαρότητα του τσιμπήματος της τσούχτρας ποικίλλει
Η τσούχτρα που έρχεται σε επαφή με έναν άλλο οργανισμό, απελευθερώνει υγρό προκειμένου να προστατευτεί από τους εχθρούς της και να παραλύσει τη λεία της. Όταν, λοιπόν, έρχεται σε επαφή και με τον άνθρωπο, η τακτική της δεν αλλάζει. Συνήθως, το τσίμπημά της αποτελεί μια δυσάρεστη ενόχληση, προκαλώντας ερυθρότητα και κνησμό, ενώ σε περιπτώσεις αλλεργίας μπορεί να προκαλέσει πιο σοβαρά προβλήματα.
5. Αναγνωρίστε τα συμπτώματα μετά το τσίμπημα
Τα συμπτώματα μετά το τσίμπημα ποικίλλουν, επίσης, και μπορεί να κυμαίνονται από πόνο σαν κάψιμο που ενδέχεται να είναι έντονος και ερυθρότητα δέρματος (που είναι και τα πιο συνηθισμένα), μέχρι ναυτία, κεφαλαλγία, ταχυκαρδία, εμετό, δύσπνοια, διάρροια και πτώση της πίεσης.
6. Τι πρέπει να κάνετε αν σας τσιμπήσει τσούχτρα
Αρχικά πρέπει να ξεπλύνετε την περιοχή με θαλασσινό νερό, αφαιρώντας έπειτα τα κολλημένα πλοκάμια και στη συνέχεια να τοποθετήσετε στο σημείο του τσιμπήματος κρύες κομπρέσες ή πάγο. Μόλις ολοκληρώσετε αυτή τη διαδικασία, πρέπει να εφαρμόσετε στην περιοχή μια κορτιζονούχο κρέμα, η οποία θα σας ανακουφίσει από το τσούξιμο και τη φαγούρα και θα περιορίσει την τοπική φλεγμονώδη αντίδραση, όπως αναφέρει ο παθολόγος κ. Αναστάσιος Σπαντιδέας, σε σχετικό άρθρο στο Iatronet. Εναλλακτικά, για την αντιμετώπιση του τσουξίματος και της φαγούρας μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κομπρέσες με ξίδι και νερό. Ακόμη, τα αντισταμινικά χάπια μπορεί να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να επισκεφτείτε γιατρό, ειδικά αν τα συμπτώματα είναι έντονα και δεν υποχωρούν, καθώς υπάρχει περίπτωση να χρειαστείτε ένεση κορτιζόνης.
7. Τι να μην κάνετε μετά το τσίμπημα
Μην απομακρύνετε τα κολλημένα στο δέρμα σας πλοκάμια με γυμνό χέρι, καθώς έτσι μπορεί να μεταφέρετε τον ερεθισμό και στα χέρια σας. Πρέπει, επίσης, να μη χρησιμοποιήσετε σε καμία περίπτωση γλυκό νερό για να ξεπλύνετε την περιοχή, καθώς αυτό μπορεί να ενεργοποιήσει τα κεντριά που έχουν μείνει στο δέρμα σας. Τέλος, αποφύγετε να πιέσετε την πάσχουσα περιοχή με βρόμικα χέρια, μεταφέροντας μικρόβια στο σημείο του τσιμπήματος.
8. Για πολλούς οι μέδουσες αποτελούν ωραιότατο... σνακ!
Σίγουρα δεν θα φανταζόσασταν ποτέ ότι θα μπορούσατε να τσιμπολογάτε μια μέδουσα, αλλά οι Κινέζοι φαίνεται να μη συμφωνούν. Απ' ό,τι φαίνεται, οι μέδουσες αποτελούν σημαντική πηγή τροφής για τους Κινέζους και άλλους Ασιάτες. Στην Κίνα συγκεκριμένα, οι μέδουσες αφαλατώνονται και αποτελούν στη συνέχεια... μεζεδάκι, είτε μαγειρεμένο, είτε ωμό.