Όπως εξηγεί η διαιτολόγος-διατροφολόγος κ. Αλεξάνδρα Δαμβουνέλη, «όπως όλοι οι υδατάνθρακες (π.χ. άμυλο, γλυκόζη, φρουκτόζη), έτσι και η ζάχαρη αποδίδει 4 θερμίδες ανά γραμμάριο (1 κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη, δηλαδή, αποδίδει 20 θερμίδες)». Όταν, λοιπόν, η ζάχαρη εντάσσεται σε ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής, δεν αποτελεί κίνδυνο. «Αν, όμως, καταναλώνει κανείς υπερβολική ποσότητα ζάχαρης, τότε ναι, μπορεί να παχύνει», λέει η ίδια.
Και όχι μόνο να παχύνει: Η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να έχει και άλλες αρνητικές επιπτώσεις για τον οργανισμό, όπως διαπιστώνεται μέσα από έρευνες.
Η ζάχαρη ενδέχεται να είναι εθιστική
Μελέτη που πραγματοποιήθηκε από τον αμερικανό ενδοκρινολόγο Dr. Robert Lustig έδειξε ότι η ζάχαρη μπορεί να είναι εξίσου εθιστική με την κοκαΐνη, καθώς ενεργοποιεί την απελευθέρωση της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, με τον ίδιο ακριβώς τρόπος που την ενεργοποιούν η μορφίνη και η ηρωίνη.
Ωστόσο, η κ. Δαμβουνέλη διευκρινίζει ότι, παρόλο που επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι η ζάχαρη προκαλεί εθισμό στους ποντικούς, για τους ανθρώπους δεν υπάρχουν αντίστοιχα επίσημες έρευνες και ότι το παραπάνω παράδειγμα, αποτελεί μια μεμονωμένη μελέτη. Σε κάθε περίπτωση, λέει η ίδια, ότι η ζάχαρη διεγείρει το κέντρο απόλαυσης του εγκεφάλου και ως αποτέλεσμα παρατηρείται έκκριση ενδορφίνης, μια ουσία που δημιουργεί το αίσθημα της ικανοποίησης.
Η ζάχαρη καταστρέφει τα δόντια
Σας το έλεγε η μαμά σας, το λέτε και εσείς στα παιδιά σας, ωστόσο... μυαλό δεν βάζετε! Η ζάχαρη, σε συνδυασμό με τα βακτήρια που φυσιολογικά υπάρχουν σε κάθε στόμα, παράγει οξύ. Το οξύ αυτό επιτίθεται στα δόντια τα πρώτα 20 λεπτά (ή και περισσότερο) από την στιγμή που θα καταναλώσετε την ζάχαρη, βλάπτοντας σημαντικά την υγεία των δοντιών, σύμφωνα τουλάχιστον με τους οδοντιάτρους. Ακόμα χειρότερα για τα δόντια είναι τα αναψυκτικά ή τα ροφήματα με ζάχαρη, τα οποία περιέχουν επιπλέον κιτρικό και φωσφορικό οξύ.
Ωστόσο, η κ. Δαμβουνέλη τονίζει ότι η τερηδόνα έχει περισσότερες πιθανότητες να εμφανιστεί αν κάποιος δεν φροντίζει σωστά την υγιεινή του στόματός του και δεν προσλαμβάνει επαρκές φθόριο.
Η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης παχαίνει
Όπως και η υπερβολική κατανάλωση κάθε τροφίμου, βέβαια, συμπληρώνει η κ. Δαμβουνέλη. Έρευνες συνδέουν κάθε υψηλού γλυκαιμικού δείκτη διατροφή με μεγαλύτερες περιφέρειες. Ωστόσο, δεν είναι μόνο οι θερμίδες και οι υδατάνθρακες που πρέπει να αποφεύγει κανείς όταν κάνει δίαιτα. Η ζάχαρη έχει γλυκόζη και φρουκτόζη. Το σώμα σας χρειάζεται και αξιοποιεί την γλυκόζη. Η φρουκτόζη από την άλλη, δεν αποτελεί φυσικό μέρος του μεταβολισμού και δεν παράγεται από τον άνθρωπο. Έτσι, όταν καταναλώνετε ζάχαρη, το μεγαλύτερο μέρος της φρουκτόζης μεταβολίζεται από το συκώτι, το οποίο την μετατρέπει σε λίπος και την εκκρίνει στο αίμα σας, με αποτέλεσμα να παχαίνετε.
Τι σημαίνει, όμως, "υπερβολική κατανάλωση"; Η κ. Δαμβουνέλη λέει ότι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας από ζάχαρη πρέπει να προέρχεται λιγότερο από το 10% των ημερήσιων θερμίδων. "Αυτό αντιστοιχεί σε λιγότερο από 12 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη για τους ενήλικες. Ενδεικτικά, ένα κουτάκι των 330 ml κανονικού αναψυκτικού περιέχει 7 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη, ενώ 250 ml φρουτοποτού ή χυμού με ζάχαρη μπορεί να ξεπεράσει τα 6".
Επιπλέον, η ζάχαρη σας κάνει να πεινάτε και να τρώτε περισσότερο. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2013 από την Ιατρική Σχολή του Yale έδειξε ότι καταναλώνοντας φρουκτόζη μπορεί να οδηγήσετε τον οργανισμό στο να τρώει παραπάνω, καθώς δεν ικανοποιείται το αίσθημα της πείνας μακροπρόθεσμα. Η φρουκτόζη που περιέχεται σε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα και ποτά δεν ικανοποιεί το μέρος του εγκεφάλου που δημιουργεί το αίσθημα της πείνας για αρκετή ώρα, ωθώντας τον οργανισμό τελικά να τρώει περισσότερο και συνήθως πιο ανθυγιεινά.
Δείτε πόση ζάχαρη περιέχεται σε 3 αγαπημένα ροφήματα:
Η κ. Δαμβουνέλη, διευκρινίζει στο σημείο αυτό ότι μικρή σημασία έχει αν κανείς θα προτιμήσει ζάχαρη λευκή, καστανή ή μαύρη, καθώς οι θερμίδες είναι σχεδόν παρόμοιες, με μόνη διαφορά τις μικρές ποσότητες των βιταμινών και των μετάλλων που περιέχονται στην καστανή και μαύρη ζάχαρη. Αν τώρα κάποιος θέλει να μειώσει για τους δικούς του λόγους τη ζάχαρη, τα γλυκαντικά χωρίς θερμίδες αποτελούν μια καλή εναλλακτική. Η στέβια είναι το μόνο φυσικό γλυκαντικό χωρίς θερμίδες, ενώ τ τεχνητά γλυκαντικά χωρίς θερμίδες είναι η ασπαρτάμη, η ζαχαρίνη, και η σουκραλόζη (splenda), στο πλαίσιο της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης, βέβαια.
Η ζάχαρη μειώνει την απόλαυση της φυσικής γλυκιάς γεύσης
Καταναλώνοντας επεξεργασμένες τροφές με ζάχαρη ή ζαχαρίνη μειώνετε την ικανότητα της αίσθησης της γεύσης να εκτιμήσει τις φυσικά γλυκές τροφές. Έτσι, για παράδειγμα, αν τρώτε πολλά γλυκά, φρούτα όπως οι φράουλες ή τα δαμάσκηνα παύουν πλέον να σας φαίνονται γλυκά. Σε όλους αρέσουν τα γλυκά –στον οργανισμό μας, όμως, αρέσουν περισσότερο οι φυσικά γλυκές γεύσεις, όπως αυτές που περιέχονται στα φρούτα και τα λαχανικά. Επιπλέον, τα φρούτα και τα λαχανικά έχουν τεράστια θρεπτική αξία, συγκριτικά π.χ. με μία καραμέλα!
Η ζάχαρη μπορεί να χαλάει το δέρμα
Αν παρατηρείτε συχνά σπυράκια στο δέρμα σας, μπορεί να ευθύνεται η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης. Μελέτες που δημοσιεύονται στο επιστημονικό περιοδικό Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics συνδέουν την πλούσια σε ζάχαρη διατροφή με τα εξανθήματα στο δέρμα, ειδικά αν η διατροφή αυτή είναι και φτωχή σε φυτικές ίνες και προϊόντα ολικής άλεσης. Οι έρευνες λένε ότι τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα μπορεί να ενεργοποιούν ορμόνες οι οποίες προκαλούν αύξηση της λιπαρότητας, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ή να επιδεινώνεται η ακμή.
Και σαν να μην έφταναν τα σπυράκια, η ζάχαρη επιβαρύνει και τις ρυτίδες, όπως λέει ο δερματολόγος Dr. Dr.Nicholas Perricone. Ο λόγος είναι ότι η ζάχαρη έχει την ιδιότητα να διασπά το κολλαγόνο και την ελαστίνη της επιδερμίδας, τις πρωτεϊνικές ίνες δηλαδή που διατηρούν το δέρμα ελαστικό και σφριγηλό. Όταν το κολλαγόνο καταστρέφεται, το δέρμα γίνεται ξηρό και ευαίσθητο. Αν θέλετε, λοιπόν, να διατηρήσετε τη νεανικότητα του προσώπου σας, μειώστε την ζάχαρη που καταναλώνετε.
Η ζάχαρη επιβαρύνει το συκώτι
Μία λιγότερο εμφανής ζημιά που κάνει η ζάχαρη, είναι ότι επιβαρύνει το συκώτι. Όταν καταναλώνετε τροφές ή ποτά πλούσια σε ζάχαρη, αυξάνεται το σάκχαρο στο αίμα και εκκρίνεται ινσουλίνη. Το συκώτι «απαντά» στην ινσουλίνη απομακρύνοντας την ζάχαρη από το αίμα για να φτιάξει γλυκογόνο. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το συκώτι επεξεργάζεται όλο το γλυκογόνο και το μετατρέπει σε λίπος. Σταδιακά το άτομο που καταναλώνει υπερβολική ποσότητα ζάχαρης κινδυνεύει από υπέρμετρη συσσώρευση λίπους στο συκώτι, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε διαβήτη τύπου 2, καρδιοπάθεια και άλλα χρόνια προβλήματα υγείας.
Ακόμα, η ζάχαρη αυξάνει και τον κίνδυνο πέτρας στα νεφρά. Για την ακρίβεια, πίνοντας ένα ζαχαρούχο αναψυκτικό κάθε ημέρα αυξάνετε τον κίνδυνο πέτρας στα νεφρά κατά 25%, όπως αναφέρεται στο επιστημονικό περιοδικό Clinical Journal of the American Society of Nephrology. Αντί για αναψυκτικά, λοιπόν, να προτιμάτε νερό ή τσάι χωρίς ζάχαρη.