Το διαζύγιο τότε και τώρα
Για πάρα πολλές δεκαετίες στην Ελλάδα το να χωρίσει ένα ζευγάρι θεωρείτο η απόλυτη κοινωνική καταστροφή. Ακολουθούσε ο στιγματισμός όλης της οικογένειας, όχι μόνο του ζευγαριού, όπως και η υπέρμετρη ανησυχία του τι θα γίνει με τα παιδιά. Οι καιροί όμως αλλάζουν, η ανοχή μας και οι αντιδράσεις μας σε κάποια θέματα που θεωρούσαμε αδιανόητα ή κοινωνικά μη αποδεκτά μας φαίνονται πλέον κάπως σαν μέρος της ζωής μας. Τα τελευταία 10 χρόνια τα διαζύγια στην Ελλάδα έχουν τριπλασιαστεί και δυστυχώς τα ποσοστά κυμαίνονται ανοδικά.
Παρ'όλα αυτά πολλά ζευγάρια παραμένουν σε έναν ήδη τελειωμένο γάμο για «χάρη των παιδιών τους». Όπως για κάθε απόφαση υπάρχουν και ανάλογες συνέπειες και ευθύνες, έτσι και αυτό το θέμα δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Ο δρόμος του χωρισμού ή η παραμονή σε μία «τοξική» ή «συναισθηματικά κενή» σχέση έχει το τίμημά της και στους δύο δρόμους. Πολλές φορές το να δηλώσουμε ότι μένουμε στον γάμο για τα παιδιά, αποτελεί μία πιθανή αποφυγή να αντιμετωπίσουμε την ανασφάλειά μας. Είτε αυτή είναι ψυχολογική είτε οικονομική, δεν παύει να αποτελεί έναν λανθασμένο δρόμο.
Οι επιπτώσεις της απόφασης αυτής για το παιδί
Τα παιδιά έχουν την ικανότητα να λαμβάνουν σε δευτερόλεπτα μη λεκτικά μηνύματα. Η ατμόσφαιρα που δημιουργείται σε ένα σπίτι από δύο γονείς που δεν είναι καλά συναισθηματικά γίνεται άμεσα αντιληπτή, ακόμα κι αν δεν ανταλλάξουν ούτε μια άσχημη κουβέντα μεταξύ τους μπροστά στο παιδί.
Ένα περιφρονητικό βλέμμα, μία σωματική αντίδραση απαξίωσης, η αποστροφή των συντρόφων και η πλήρης αποξένωσή τους, μεταφέρεται στο παιδί σαν ένα αόρατο μήνυμα.
Δυστυχώς τα παιδιά είναι αδύνατο να εξηγήσουν τα ατμοσφαιρικά μηνύματα που λαμβάνουν και οι αντιδράσεις τους μπορεί να είναι μεταγενέστερες. Συχνά τα παιδιά που είναι δέκτες μίας «βαριάς ατμόσφαιρας» παραπονιούνται για πόνους, χωρίς κάποια ιατρική αιτία, θυμώνουν χωρίς απόλυτα εμφανή λόγο, παρουσιάζουν έντονα ενοχικές αντιδράσεις ή έντονα μελαγχολική διάθεση. Αυτό, φυσικά, δεν είναι τυχαίο μιας και η φυσική αντίδραση του σώματος είναι να βρει τρόπο αποφόρτισης.
Τι θυσιάζει το ζευγάρι
Όπως προαναφέρθηκε, το να μένει κανείς σε έναν γάμο μόνο για τα παιδία, προϋποθέτει και την ενήλικη δέσμευση και αποδοχή όλων των ευθυνών και συνεπειών αυτής της απόφασης. Οι δύο σύντροφοι πρέπει να σκεφτούν: «Τι είμαστε διατεθειμένοι να θυσιάσουμε; Τι ανοχές έχουμε; Για ποιους λόγους το κάνουμε και τι πρέπει να αποχωριστούμε;». Για τον κάθε άνθρωπο τα κριτήρια είναι διαφορετικά και μοναδικά. Τα όρια και οι αντοχές ποικίλουν.
Με το να μένουν σε έναν γάμο που δεν έχει μέλλον, οι περισσότεροι άνθρωποι θυσιάζουν αυτόματα και την προσωπική επιλογή ενός διαφορετικού συντρόφου που τους ταιριάζει ίσως πιο πολύ. Θυσιάζουν την συναισθηματική κάλυψη που αποζητούν μέσα σε μια σχέση, την υγιή επικοινωνία καθώς και την σεξουαλική επαφή.
Το να χωρίσει ένα ζευγάρι δεν αποτελεί και αυτόματα την καταστροφή της βιοψυχοκοινωνικής εξέλιξης των παιδιών. Τις περισσότερες φορές μεγαλύτερη «βλάβη» προκαλούν οι συγκρούσεις και η εχθρότητα παρά το διαζύγιο. Τα παιδιά αποδέχονται πιο ανώδυνα τον χωρισμό των γονέων τους όταν υπάρχουν ανοιχτές συζητήσεις.
Σε αυτές οι γονείς πρέπει, βέβαια, πάντα να φιλτράρουν το περιεχόμενο και να μοιράζονται με το παιδί μόνο πράγματα που αρμόζουν στην σχέση τους. Επιπροσθέτως, καλό είναι να υπάρχει ελευθερία για ερωτήσεις, απορίες και πάνω από όλα χώρος για συναισθήματα. Αν σκοπεύετε να μιλήσετε στο παιδί για ενδεχόμενο χωρισμό, αποφύγετε τις απαντήσεις και τα σχόλια που αφορούν καθεαυτό τον χωρισμό, ειδικά αν το παιδί δεν έχει κανένα κέρδος από αυτές.
Αφήστε το παιδί να κλάψει και να δείξει την θλίψη του για το γεγονός. Δείξτε κατανόηση στο συναίσθημά του και διαβεβαιώστε το από κοινού πώς ό,τι κι αν γίνει θα είστε και οι δύο γονείς για πάντα κοντά του. Το παιδί πρέπει οπωσδήποτε να ελευθερωθεί από τις πιθανές ενοχές και οποιοδήποτε βάρος μπορεί να του δημιουργεί η πιθανή απόφασή σας να χωρίσετε. Τέλος, προσπαθήστε όσο γίνεται να δημιουργήσετε στο παιδί αίσθημα ασφάλειας, κι από τις δύο πλευρές.
Πριν φτάσετε, όμως, να αναλογιστείτε και να σκεφτείτε το ενδεχόμενο διαζυγίου, πρέπει να εξαντλήσετε πρώτα όλες τις προσπάθειες να δουλέψετε συνεργατικά τις διαφορές και τα προβλήματα που σας χωρίζουν. Το να μείνετε σε έναν γάμο που δεν σας ικανοποιεί, απαιτείται να αποτελεί καθαρά προσωπική απόφαση. Δεν πρέπει να φορτίζετε τα παιδιά με την μεταβίβαση της ευθύνης «μένω για σένα», χρησιμοποιώντας τα σαν άλλοθι για δικές σας αδυναμίες και φόβους!
Η ειλικρίνεια είναι ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια της σχέσης με τα παιδιά σας. Είναι αυτό που κρατάει ξεκάθαρη την εικόνα και τον θεσμό της οικογένειας και μελλοντικά είναι σίγουρο ότι θα ανταμειφθείτε για αυτό. Συνήθως το τίμημα του ψέματος ή η απόκρυψη της αλήθειας είναι αρκετά βαρύ για την μελλοντική σχέση με τα παιδιά.
Το να παραμένετε σε έναν γάμο όπου το παιδί δεν εισπράττει καμία εικόνα τρυφερότητας και αγάπης μεταξύ των γονιών, είναι πιθανό να του δημιουργήσει συναισθηματικές δυσκολίες σε μελλοντικές προσωπικές, κοινωνικές ή επαγγελματικές του σχέσεις. Έχετε χρέος να μάθετε στα παιδιά σας την έννοια του αυτοσεβασμού, την αξία της ζωής, την έννοια της προσωπικής ευθύνης αποφάσεων, παρουσιάζοντας ένα σωστό πρότυπο αντιμετώπισης των δυσκολιών.