«Ο καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσει η γυναίκα τη διαδικασία απογαλακτισμού είναι ο φυσικός, όπως, άλλωστε, φυσικά μπήκε και στην διαδικασία του θηλασμού», λέει η κ. Χρήστου και εξηγεί ότι ο τρόπος με τον οποίον θα απογαλακτίσει η μητέρα έχει να κάνει με την ηλικία του παιδιού. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, καθώς η παραγωγή γάλακτος είναι αποκλειστικά ζήτημα «προσφοράς-ζήτησης», η λογική είναι κοινή: Μείωση του χρόνου θηλασμού και αντικατάσταση γευμάτων από άλλες τροφές.
Πιο συγκεκριμένα, «αν η γυναίκα θέλει, για τους δικούς της λόγους, να σταματήσει τον θηλασμό στον 2ο-3ο μήνα, θα πρέπει πολύ σταδιακά να μειώνει τον χρόνο παραμονής του μωρού στον μαστό της (π.χ. τα 10 λεπτά να γίνουν 7) και να συμπληρώνει έπειτα το γεύμα του με γάλα φόρμουλας. Αφού η διαδικασία αυτή διαρκέσει μερικές ημέρες (5-7 ημέρες), μπορεί η μαμά να αντικαταστήσει ένα από τα γεύματα θηλασμού αποκλειστικά με γάλα φόρμουλας.
Μερικές ημέρες αργότερα θα αντικαταστήσει ένα ακόμα γεύμα θηλασμού με γάλα φόρμουλας κ.ο.κ.», λέει η ειδικός. Η διαδικασία αυτή θα διαρκέσει μερικές εβδομάδες, κατά τις οποίες η παραγωγή γάλακτος της γυναίκας έτσι κι αλλιώς θα αρχίσει να μειώνεται, μέχρι να γίνει πλήρης αντικατάσταση των γευμάτων από γάλα φόρμουλας. Άλλωστε, «όταν μειώνεται ο ερεθισμός του μαστού, αυτόματα μειώνεται η παραγωγή γάλακτος».
Αν το μωρό είναι μεγαλύτερο των 5 μηνών, οπότε στο διατροφικό του πρόγραμμα έχουν αρχίσει σιγά-σιγά να μπαίνουν οι στέρεες τροφές, θα ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία με την παραπάνω, απλά η αντικατάσταση κάποιων γευμάτων δεν θα γίνεται από γάλα φόρμουλας αλλά από το στέρεο γεύμα του μωρού. Η κ. Χρήστου τονίζει ότι «μέχρι τον πρώτο χρόνο, ένα παιδί θα ζητάει συνέχεια τον μαστό της μητέρας. Επιπλέον, ένα μωρό που έχει μάθει στον μαστό δεν 'παίρνει' εύκολα μπουκάλι. Είναι, λοιπόν, τρομερά σημαντικό η διαδικασία απογαλακτισμού να γίνει πολύ σταδιακά, προκειμένου το παιδί να προσαρμοστεί ομαλά στις νέες συνθήκες».
Σε μεγαλύτερες ηλικίες, π.χ. για παιδιά άνω των 2 ετών, ο απογαλακτισμός είναι ακόμα πιο ευαίσθητο ζήτημα. «Το παιδί, το οποίο μπορεί ακόμα και να μιλάει, θα δυσκολευτεί να καταλάβει γιατί η μαμά δεν του προσφέρει πια τον μαστό της και μπορεί ακόμα και να τραυματιστεί ψυχικά αν εκείνη αρχίσει να του τον αρνείται συστηματικά», λέει η κ. Χρήστου. Η λογική στις ηλικίες αυτές είναι «δεν προσφέρω – δεν αρνούμαι», δηλαδή η μαμά που θέλει να διακόψει τον θηλασμό δεν χρειάζεται να προσφέρει τον μαστό της σε κάθε γεύμα του παιδιού, αλλά να προσφέρει τις υπόλοιπες τροφές που αυτό πρέπει να φάει, π.χ. το μεσημεριανό του φαγητό, και μόνο αν το παιδί ζητήσει να θηλάσει, αφού πρώτα έχει φάει, να δεχτεί η μαμά. Μάλιστα, το διάστημα εκείνο η μαμά πρέπει να αφιερώνει πολύ χρόνο στο παιδί της, να ασχολείται πολύ μαζί του, προκειμένου εκείνο να μην εισπράξει την διακοπή του θηλασμού σαν κάποιας μορφής τιμωρία, αλλά σαν μία φυσιολογική διαδικασία της ανάπτυξής του.
Και σε αυτή την περίπτωση, φυσικά, ισχύει ότι η μαμά πρέπει να μειώνει τον χρόνο θηλασμού και να αντικαθιστά γεύματα, πολύ σταδιακά. Επιπλέον, είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι «σε διαδικασία απογαλακτισμού δεν πρέπει να μπαίνει ένα παιδί το οποίο βιώνει το ίδιο διάστημα άλλες αλλαγές στην ζωή του, π.χ. κόβει την πιπίλα ή την πάνα, ή όταν το παιδί είναι άρρωστο», λέει η κ. Χρήστου.
«Άλλωστε, μόνο αν γίνει σταδιακά η διακοπή του θηλασμού αποφεύγεται και οποιοσδήποτε κίνδυνος για τους μαστούς της γυναίκας. Διαφορετικά, αν η διακοπή γίνει απότομα, οι μαστοί γεμίζουν και η γυναίκα δεν τους αδειάζει, υπάρχει κίνδυνος ακόμα και για κάποια μαστίτιδα», σημειώνει η ίδια.
Μείωση παραγωγής αλλά όχι διακοπή θηλασμού
Δεν είναι λίγες οι μαμάδες που, επειδή πρέπει να επιστρέψουν στην εργασία τους μετά την άδεια λοχείας, προβληματίζονται για το τι πρέπει να κάνουν με το θέμα του θηλασμού. «Δεν είναι λίγες οι μαμάδες που, επειδή θα λείπουν από το σπίτι για 8 ώρες ημερησίως, κάνουν μία 'τράπεζα γάλακτος', δηλαδή βγάζουν γάλα με το θήλαστρο και το αποθηκεύουν στο ψυγείο, προκειμένου να το προσφέρει στο παιδί κάποιος άλλος. Μάλιστα, ορισμένες μπορεί και να αντλούν γάλα ακόμα και σε κάποιο διάλειμμα, εν ώρα εργασίας, προκειμένου να το προσφέρουν στο παιδί επιστρέφοντας στο σπίτι», λέει η κ. Χρήστου. Με τον τρόπο αυτόν η διαδικασία του θηλασμού μπορεί να συνεχιστεί, ακόμα κι όταν η γυναίκα επιστρέψει στην εργασία της.
Ωστόσο, μια άλλη λύση, ειδικά αν το παιδί είναι μεγαλύτερο του ενός έτους, είναι «να θηλάζει η μητέρα το παιδί το πρωί και το βράδυ και να του προσφέρεται ξένο γάλα ή άλλες στέρεες τροφές τις ώρες που εκείνη λείπει από το σπίτι», προτείνει η ειδικός. Εξηγεί, μάλιστα, ότι ο οργανισμός έχει τη «μαγική» ιδιότητα να προσαρμόζεται στην ζήτηση του παιδιού για γάλα και να παράγει συγκεκριμένες ώρες. «Αυτό γίνεται σταδιακά, βέβαια, αλλά έρχεται κάποια στιγμή που οι μαστοί γεμίζουν γάλα μόνο το πρωί και μόνο το βράδυ γιατί τότε 'ξέρουν΄ ότι το παιδί πρέπει να τραφεί. Η διαδικασία αυτή μπορεί να διαρκέσει αρκετό καιρό, ακόμα και μήνες, χωρίς να μειωθεί η παραγωγή γάλακτος», λέει η κ. Χρήστου.
Χάπι απογαλακτισμού
Το «χάπι απογαλακτισμού», όπως ονομάζεται ανεπίσημα, είναι ένας τεχνητός τρόπος για να διακόψει η μητέρα την παραγωγή γάλακτος. «Αυτό περιέχει κάποιες ορμόνες (συνήθως βρομοκρυπτίνη και λισουρίδη), οι οποίες έχουν την ιδιότητα να μειώνουν την παραγωγή γάλακτος», εξηγεί η κ. Χρήστου και συμπληρώνει:
Το χάπι αυτό είναι αναγκαίο για πρωτοπαθή απογαλακτισμό, δηλαδή όταν η γυναίκα γεννά και για συγκεκριμένους λόγους δε μπορεί να θηλάσει, οπότε μέσα σε μερικές ώρες σταματά την παραγωγή γάλακτος. Μπορεί, επίσης, να χορηγηθεί για πολύ σοβαρούς ιατρικούς λόγους, οπότε η γυναίκα πρέπει να διακόψει τον θηλασμό απότομα.
Δεν το συνιστούμε, όμως, στις μητέρες που απλά θέλουν να μπουν σε διαδικασία απογαλακτισμού γιατί έχει σημαντικές παρενέργειες. Άλλωστε, σε γυναίκες που θηλάζουν αποκλειστικά δεν είναι αποτελεσματικό, γιατί τις αναγκάζει να ακολουθήσουν και πάλι την διαδικασία του απογαλακτισμού. Για όσο, δηλαδή, θα συνεχίσει να γεμίζει ο μαστός τους, θα πρέπει να αποσυμφορίζεται με θήλαστρο.
Η γυναίκα που έχει πάρει αυτό το χάπι δεν θα πρέπει να βάζει το παιδί να θηλάσει για να αποσυμφορίζονται οι μαστοί της όταν έχουν γεμίσει γάλα, καθώς το γάλα αυτό είναι πλέον 'μολυσμένο' από τις χημικές ουσίες του φαρμάκου.