Το γεννητικό σύστηµα των µικρών κοριτσιών µολύνεται πολύ συχνά από διάφορα µικρόβια που βρίσκονται στο περιβάλλον. Αυτές οι µολύνσεις στο αιδοίο και τον κόλπο ονοµάζονται «αιδοιοκολπίτιδες» και είναι το συχνότερο γυναικολογικό πρόβληµα στα παιδιά. Υπολογίζεται ότι σχεδόν 9 στα 10 κορίτσια θα παρουσιάσουν έστω για µία φορά ένα επεισόδιο αιδοιοκολπίτιδας µέχρι την ηλικία των 10 ετών!
Η κυριότερη αιτία για τη συχνή εµφάνιση αυτών των µολύνσεων είναι η ανωριµότητα των γεννητικών οργάνων των κοριτσιών, καθώς δεν υπάρχουν ακόµα οι γυναικείες ορµόνες των ενηλίκων. Έτσι, ο κόλπος των κοριτσιών είναι ατροφικός, ευαίσθητος και ευάλωτος, όπως ακριβώς και στις γυναίκες που βρίσκονται σε εµµηνόπαυση.
Οι αιτίες της αιδοιοκολπίτιδας µπορεί να είναι πολλές, όπως µικρόβια, δερµατολογικές βλάβες, τραυµατισµοί, ξένα σώµατα, νεοπλάσµατα, ουρολογικά προβλήµατα, παράσιτα εντέρου κ.λπ.
Οι συχνότερες µολύνσεις οφείλονται σε µικρόβια που προέρχονται από το έντερο και τα κόπρανα του παιδιού. Η κακή υγιεινή και η µικρή απόσταση µεταξύ κόλπου και πρωκτού δικαιολογούν τη συχνή παρουσία αυτών των µικροβίων στα γεννητικά τους όργανα. Άλλα συχνά µικρόβια είναι ο στρεπτόκοκκος, αλλά και το Ureaplasma urealyticum (που επιβιώνει στον αέρα και έτσι µεταδίδεται µε τα χέρια ή αντικείµενα κοινής χρήσης, όπως οι πετσέτες).
Τα συµπτώµατα
Τα συµπτώµατα µε τα οποία εµφανίζεται µια κολπίτιδα ποικίλλουν. Μπορεί να εµφανιστεί:
••• αύξηση των κολπικών υγρών,
••• ερεθισµός,
••• κνησµός (φαγούρα),
••• ενοχλήµατα κατά την ούρηση,
••• ευαισθησία του κόλπου,
••• πόνος,
••• οίδηµα (πρήξιµο)
Τέλος, σε κάποιες παραµεληµένες ή χρόνιες περιπτώσεις µπορεί να εµφανιστούν συνένωση µικρών χειλέων αιδοίου (σύµµυση) ή µικρή ποσότητα αίµατος. Στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να ξεχωρίσουµε αν πρόκειται για κολπίτιδα ή άλλες παθολογικές καταστάσεις µε παρόµοια συµπτώµατα (π.χ. απουσία κόλπου ή πρόωρη εµφάνιση εφηβείας).
Όταν κάποιες αιδοιοκολπίτιδες δεν διαγνωστούν ή δεν θεραπευτούν, µπορεί να προκαλέσουν υπογονιµότητα σε κάποιες γυναίκες. Αν κάποια από τα υπεύθυνα µικρόβια παραµείνουν για µεγάλο χρονικό διάστηµα στον κόλπο, υπάρχει πιθανότητα να µετακινηθούν και να φτάσουν µέχρι τις σάλπιγγες. Η µόλυνση των σαλπίγγων προκαλεί συχνά την απόφραξή τους και έτσι η σύλληψη γίνεται από δύσκολη έως και αδύνατη.
Η διάγνωση
Ιδιαίτερα σηµαντικά για τη σωστή διάγνωση του προβλήµατος είναι η λήψη ιστορικού, η φυσική εξέταση, ο εργαστηριακός έλεγχος, η παρθενοσκόπηση και απεικονιστικές διαγνωστικές µέθοδοι.
Η βάση της σωστής διάγνωσης της αιδοιοκολπίτιδας είναι η εξέταση µε καλλιέργεια κολπικού υγρού. Η εξέταση αυτή στα παιδιά είναι διαφορετική απ' ό,τι στις ενήλικες γυναίκες, καθώς υπάρχει ο παρθενικός υµένας που κλείνει την είσοδο του κόλπου. Έτσι ο εξειδικευµένος γυναικολόγος παιδιών και εφήβων (παιδογυναικολόγος) χρησιµοποιεί ειδικά εργαλεία και τεχνική. Πιο συγκεκριµένα χρησιµοποιούµε ειδικά αποστειρωµένους βαµβακοφόρους στυλεούς µικρού διαµετρήµατος. Φυσιολογικά, σε κάθε παρθενικό υµένα υπάρχει ένα µικρό άνοιγµα. Ο παιδογυναικολόγος µπορεί µε την κατάλληλη εµπειρία και τεχνική να περάσει τον ειδικό στυλεό µέσα από το άνοιγµα αυτό και να πάρει υγρά από το βάθος του κόλπου, όπου και βρίσκεται η εστία των µικροβίων. Αν η λήψη γίνει εξωτερικά, τότε συνήθως έχουµε λάθος αποτελέσµατα, άρα λάθος διάγνωση και λάθος θεραπεία.
Τέλος, γενική και καλλιέργεια ούρων, παρασιτολογική και καλλιέργεια κοπράνων, παρθενοσκόπηση, ακόµα και κυτταρολογική εξέταση του κόλπου κατά Παπανικολάου µπορεί να χρειαστούν σε σπάνιες περιπτώσεις, που έχουµε επανειληµµένες κολπίτιδες, εµφάνιση αίµατος, υποψία για την ύπαρξη ξένου σώµατος, νεοπλάσµατος ή συγγενούς ανωµαλίας.
Η θεραπεία
Οι απλές µορφές αιδοιοκολπίτιδας αντιµετωπίζονται µόνο µε πλύσεις και τήρηση των κανόνων υγιεινής. Ο παιδογυναικολόγος πρέπει να εξηγήσει µε λεπτοµέρεια στους γονείς πώς να φροντίζουν την υγιεινή του παιδιού και να αποφεύγουν ερεθιστικούς ή άλλους πιθανούς αιτιολογικούς παράγοντες.
Στις σοβαρές κολπίτιδες και όταν διαπιστώνεται η παρουσία µικροβίων στον κόλπο, κρίνεται απαραίτητη η χρήση αντιβιοτικών, που πρέπει να γίνεται πάντα µε βάση το αντιβιόγραµµα που θα προκύψει από την καλλιέργεια κολπικού υγρού. Η «τυφλή», τυχαία χορήγηση αντιβιοτικών οδηγεί σε άσκοπη υπερκατανάλωσή τους. Αυτό έχει σαν τελικό αποτέλεσµα την άσκοπη ταλαιπωρία των παιδιών, παράταση του προβλήµατος, οικονοµική επιβάρυνση και δηµιουργία ανθεκτικών µικροβίων.
Συµπερασµατικά, πρέπει να έχουµε υπόψη µας ότι:
••• Οι κολπίτιδες στα παιδιά είναι πολύ συχνές και έχουν πολλές ιδιαιτερότητες.
••• Η διάγνωση και η αντιµετώπισή τους στην παιδική και στην προεφηβική ηλικία απαιτούν ειδική εκπαίδευση και εµπειρία από την πλευρά του παιδογυναικολόγου.
••• Η χορήγηση αντιβιοτικού πρέπει να γίνεται µόνο έπειτα από αποµόνωση του υπευθύνου µικροβίου, µε καλλιέργεια κολπικού υγρού που πάρθηκε από το βάθος του κόλπου.
(*) Ο κ. Παναγιώτης Χριστόπουλος είναι Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, Ειδικός Γυναικολόγος Παίδων-Εφήβων, Επιστ. Συνεργάτης ΛΗΤΩ