Τι είναι η χοληστερίνη;
Η χοληστερίνη (ή χοληστερόλη) είναι ένα λιπίδιο που κατά 80% παράγεται από τον οργανισµό και κατά 20% προέρχεται από τις τροφές. Είναι χρήσιµη γιατί αποτελεί απαραίτητο δοµικό υλικό των κυττάρων, των ορµονών, της βιταµίνης D και των ουσιών που βοηθούν στην πέψη των τροφών. Μεταφέρεται στο αίµα από δύο µόρια (λιποπρωτεΐνες), την LDL και την HDL. H HDL µεταφέρει τη χοληστερόλη από την περιφέρεια στο ήπαρ «καθαρίζοντας» τα αγγεία, ενώ η κακή χοληστερόλη (LDL) κάνει ακριβώς την αντίθετη διαδροµή, δηλαδή µεταφέρει και εναποθέτει τη χοληστερόλη στα αγγεία. Η συσσώρευση της χοληστερόλης στα αγγεία οδηγεί σε αθηροσκλήρυνση, απώλεια της ελαστικότητας των αγγείων, στένωση και προδιάθεση σε θροµβώσεις στην ενήλικο ζωή.
Μπορεί το παιδί µου να έχει αυξηµένη χοληστερίνη;
Δυστυχώς ναι. Η υπερχοληστερολαιµία δεν είναι νόσος των υπερηλίκων και των παχύσαρκων. Προσβάλλει όλες τις ηλικίες και όλους τους σωµατότυπους. Μελέτες δείχνουν ότι περίπου 1 στα 4 Ελληνόπουλα προσχολικής ηλικίας έχουν παθολογικές τιµές χοληστερόλης. Η διάγνωση γίνεται µόνο µε προσδιορισµό της χοληστερόλης στο αίµα, καθώς η υπερχοληστερολαιµία είναι σιωπηλή νόσος. Δε δίνει συµπτώµατα στην παιδική ηλικία, προκαλεί όµως βλάβες στα αγγεία που εκδηλώνονται έπειτα από αρκετά χρόνια. Ο έλεγχος της χοληστερόλης στην παιδική ηλικία µπορεί αποδεδειγµένα να µειώσει τον κίνδυνο των καρδιαγγειακών συµβαµάτων (στηθάγχη, έµφραγµα µυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο) στο µέλλον.
Πού οφείλεται η υπερχοληστερολαιµία στα παιδιά;
Τρεις είναι οι βασικοί υπαίτιοι:
1. κακή διατροφή,
2. παχυσαρκία,
3. οικογενής υπερχοληστερολαιµία (κληρονοµική νόσος).
Σύµφωνα µε τις τελευταίες διεθνείς οδηγίες (2011), πρέπει να ελέγχονται:
Όλα τα παιδιά 9-11 ετών ανεξαρτήτως παραγόντων κινδύνου.
Ακολούθως σε ηλικία 18-21 ετών.
Παιδιά άνω των 2 ετών µε παράγοντες κινδύνου, όπως γονείς µε υψηλά επίπεδα χοληστερόλης (>240mg/dl), οικογενειακό ιστορικό πρώιµης εκδήλωσης καρδιαγγειακής νόσου (σε ηλικία
Ποιες οι φυσιολογικές και ποιες οι παθολογικές τιµές λιπιδίων στα παιδιά;
Οι φυσιολογικές και οι παθολογικές τιµές λιπιδίων στα παιδιά είναι οι εξής:
Φυσιολογικές: Χοληστερόλη (mg/dl) <170, LDL (mg/dl) <110
Οριακές: Χοληστερόλη (mg/dl) 170-199, LDL (mg/dl) 110-129
Υψηλές: Χοληστερόλη (mg/dl) 200, LDL (mg/dl) 130
Πώς αντιµετωπίζεται η υπερχοληστερολαιµία;
Η υπερχοληστερολαιµία αντιµετωπίζεται στις περισσότερες περιπτώσεις µε την υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής των παιδιών, µε σωστές διατροφικές συνήθειες και καθηµερινή άσκηση. Μετά την εφαρµογή κατάλληλου προγράµµατος, τα παιδιά επανελέγχονται αιµατολογικά έπειτα από 3-6 µήνες. Σπάνια απαιτείται φαρµακευτική αγωγή. Χορηγείται σε παιδιά µικρότερα των 8 ετών και µε αυστηρές προϋποθέσεις. Συνήθως αφορά σε παιδιά µε κληρονοµικές δυσλιπιδαιµίες και πολύ υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και LDL (>190mg/dl), που δεν ελέγχονται µε διατροφικές παρεµβάσεις. H παρακολούθηση αυτών των παιδιών απαιτεί τη στενή συνεργασία του παιδιάτρου και του ειδικού ιατρείου υπερλιπιδαιµίας.
Ποιες είναι ο διαιτητικές συστάσεις για την αντιµετώπιση της υπερχοληστερολαιµίας;
- Μετά την ηλικία των δύο ετών αντικαθιστούµε τα πλήρη γαλακτοκοµικά προϊόντα µε προϊόντα χαµηλών λιπαρών (παιδιά κάτω των 2 ετών δεν πρέπει να υποβάλλονται σε δίαιτα και δεν πρέπει να καταναλώνουν προϊόντα πλήρως ή µερικώς αποβουτυρωµένα).
- Διαβάζουµε προσεκτικά τις ετικέτες των τροφίµων και αποφεύγουµε τα τρόφιµα µε υψηλά ποσοστά λίπους και κορεσµένων λιπών.
- Υιοθετούµε υγιεινό τρόπο µαγειρέµατος των τροφών (ψητά, βραστά, στον ατµό).
- Προτιµάµε τα λευκά κρέατα. Περιορίζουµε το κόκκινο κρέας σε δύο φορές την εβδοµάδα. Αφαιρούµε πάντα τα ορατά λίπη.
- Δίνουµε έµφαση σε τροφές χαµηλές σε χοληστερίνη (φρούτα, λαχανικά, τρόφιµα ολικής άλεσης, όσπρια και ψάρια) και πλούσιες σε ω-3 λιπαρά οξέα (ξηροί καρποί).
- Χρησιµοποιούµε ελαιόλαδο και πολυακόρεστα λιπαρά (ηλιέλαιο, σογιέλαιο, µαργαρίνες) και αποφεύγουµε το βούτυρο και τις κρέµες γάλακτος.
- Περιορίζουµε την κατανάλωση των αβγών σε 2 την εβδοµάδα.
- Αποφεύγουµε τα έτοιµα επεξεργασµένα τρόφιµα. Περιορίζουµε τους έτοιµους χυµούς και τα αναψυκτικά και ετοιµάζουµε από το σπίτι υγιεινά σνακ για τα παιδιά στο σχολείο.
- Δε χρησιµοποιούµε το φαγητό ως «ανταµοιβή των παιδιών».
Και ποια είναι η ενδεδειγµένη άσκηση;
- 60 λεπτά την ηµέρα αερόβιας άσκησης είναι απαραίτητα για την αύξηση της καλής χοληστερίνης.
- Η παρακολούθηση ηλεκτρονικών µέσων (τηλεόραση, κοµπιούτερ κ.λπ.) πρέπει να περιορίζεται σε λιγότερες από 2 ώρες την ηµέρα.
Πηγή: Art & Life
(*) Η κ. Γ. Καραμπάτσου είναι Παιδίατρος, Επιστ. Συνεργάτης Παίδων ΜΗΤΕΡΑ.