Τον Οκτώβριο του 2010 διαγνώστηκα με καρκίνο του μαστού. Ως μία υγιής, χαρούμενη, χορτοφάγος, μαραθωνοδρόμος μητέρα, χωρίς οικογενειακό ιστορικό, η διάγνωση αυτή έφερε τα πάνω-κάτω στη ζωή μου. Ως νοσοκόμα και κοινωνική λειτουργός για πρώτη φορά βρέθηκα στην... άλλη όχθη.
Όσο κι αν ήθελα να μπορώ να προστατεύσω τον άνδρα μου και το παιδί μου από τον πόνο που προκαλεί μία τέτοια εμπειρία, η αλήθεια είναι ότι ο καρκίνος δεν «παλεύεται» μόνος του. Ο καρκίνος «παλεύεται» μέσα στο οικοσύστημα της οικογένειας, των φίλων και του κοινωνικού δικτύου.
Όταν έφτασε η στιγμή να ανακοινώσουμε στην κόρη μας (η οποία τότε ήταν σχεδόν πέντε ετών) για τη διάγνωσή μου, με εξέπληξε το πόσο αγχωμένη ήμουν σχετικά με το πώς θα της το έλεγα, ειδικά αν σκεφτεί κανείς πως λόγω της δουλειάς μου σε παιδιατρική κλινική έχω αναγκαστεί να μεταφέρω πολύ χειρότερα νέα.
Καθώς το να μιλήσεις με το παιδί σου για τον καρκίνο είναι μία ιδιαίτερα φορτισμένη συναισθηματικά κατάσταση, η προσωπική μου εμπειρία με έχει κάνει να δείχνω περισσότερη κατανόηση στους γονείς που προσπαθούν να κρύψουν την αλήθεια από τα παιδιά τους.
Δεν είναι λίγοι οι γονείς που αποφεύγουν να συζητήσουν με τα παιδιά για την ασθένειά τους επειδή θεωρούν ότι αυτά «δεν θα καταλάβουν τι συμβαίνει» ή επειδή πιστεύουν ότι «τα παιδιά δεν πρέπει να εκτίθενται σε κάτι τόσο δυσάρεστο». Το να εκθέτεις τα παιδιά στον καρκίνο είναι πράγματι βάναυσο και αποκαρδιωτικό (το ξέρω πλέον καλά), όμως παιδιά ήδη από την ηλικία των 2 ετών είναι σε θέση να καταλάβουν τι τους συμβαίνει. Το μυστικό είναι να επικοινωνείς μαζί τους με τρόπο που να ανταποκρίνεται στην ηλικία τους.
Το να αποφεύγει κανείς να μιλά για τον καρκίνο μπορεί να δείχνει προτιμότερο βραχυπρόθεσμα, όμως δεν αποκλείεται μακροπρόθεσμα να προκαλέσει ζημιά. Ακόμα κι αν η διάγνωση του καρκίνου δεν συζητιέται ανοιχτά στο σπίτι, τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι κάτι έχει συμβεί και νιώθουν αποξενωμένα με όλες αυτές τις μπερδεμένες πληροφορίες. Η περιθωριοποίηση αυτή αναγκάζει τα παιδιά να βγάζουν ανακριβή συμπεράσματα ή να βρίσκουν δυσλειτουργικούς τρόπους να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Όσο δύσκολο κι αν είναι σε κάποιον να το πιστέψει, η φαντασία ενός παιδιού έχει την ικανότητα να δημιουργεί πολύ χειρότερα «σενάρια» από την πραγματικότητα.
Τα «καλά» νέα είναι, λοιπόν, ότι υπάρχουν ορισμένα χρήσιμα εργαλεία που μπορεί να επιστρατεύσει κανείς όταν μιλά στα παιδιά για τον καρκίνο:
1. Προγραμματίστε εκ των προτέρων και σκεφτείτε καλά τι θα τους πείτε.
2. Επιλέξτε μία χρονική στιγμή που θα είστε ήρεμοι, τα παιδιά θα είναι ξεκούραστα και δεν θα βιάζεστε για κάτι.
3. Περιγράψτε την ασθένειά σας με γλώσσα ξεκάθαρη, με ειλικρίνεια και με περιγραφές που να αρμόζουν στην ηλικία του παιδιού.
4. Διευκρινίστε στα παιδιά ότι ο καρκίνος δεν είναι με κανέναν τρόπο «κολλητικός».
5. Διαβεβαιώστε τα ότι δεν έκαναν απολύτως τίποτα κακό που να προκάλεσε τον καρκίνο.
6. Παροτρύνετε τα παιδιά να κάνουν οποιαδήποτε ερώτηση (όποτε νιώθουν την ανάγκη) και απαντήστε τους όσο πιο διεξοδικά μπορείτε. Αν δεν έχετε απάντηση σε κάποια ερώτηση, πείτε τους ότι θα το μάθετε και θα τους το πείτε στο μέλλον.
7. Εξηγήστε τους με ποιον τρόπο μπορεί να αλλάξει η ζωή τους, π.χ. κάποιες συνήθειες που είχατε μπορεί να διακοπούν για ένα διάστημα.
8. Παροτρύνετε τα παιδιά να μοιράζονται διαρκώς μαζί σας τα συναισθήματά τους.
9. Πείτε στα παιδιά ότι αν χρειαστεί θα τα φροντίζει κάποιο κοντινό σας πρόσωπο (διευκρινίστε ποιο θα είναι αυτό).
10. Ζητήστε επαγγελματική βοήθεια. Το να μιλάτε στα παιδιά για το γεγονός ότι εσείς ή κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας έχει καρκίνο είναι συναισθηματικά δύσκολο. Ωστόσο, υπάρχουν επαγγελματίες ψυχολόγοι που μπορούν πραγματικά να σας βοηθήσουν σε όλη αυτή τη διαδικασία.
Το να περιλαμβάνουν τα παιδιά στην διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου (χρησιμοποιώντας την κατάλληλη για την ηλικία τους γλώσσας), όσο βαρύ ή επίπονο κι αν ακούγεται, αποτελεί το σπουδαιότερο δώρο που μπορούν τελικά να τους κάνουν οι γονείς.
Η φιλοσοφία αυτή υπερβαίνει την ίδια την ασθένεια. Δε μπορούμε να αποφύγουμε τις επίπονες καταστάσεις που θα έρθουν στη ζωή μας. Πρόκειται για προκλήσεις σύμφυτες του να είναι κανείς ζωντανός. Η επικοινωνία με τα παιδιά και η συμμετοχή τους σε ό,τι συμβαίνει στο σπίτι είναι μία σπουδαία ευκαιρία για να μάθουν πώς να αντιμετωπίζουν τις αναπόφευκτες προκλήσεις της ζωής.
Παρόλο που δε μπορούμε να προστατεύσουμε όλα τα παιδιά του κόσμου από τα μικρά και μεγάλα εμπόδια της ζωής, ο τρόπος με τον οποίον διαχειριζόμαστε τέτοιες εμπειρίες αποτελεί θεμέλιο για το πώς θα χειριστούν και εκείνα αντίστοιχες καταστάσεις στο μέλλον. Όταν υπάρχει εμπιστοσύνη και πίστη, μπορείς να επιβιώσεις από τα πάντα!
Πηγή: Modernmom