Ας τα πάρουμε από την αρχή...
Το Facebook, το Instagram και το Twitter απαιτούν από τα παιδιά να είναι τουλάχιστον 13 ετών για να ανοίξουν λογαριασμό. Αυτό συμβαίνει λόγω της «Διαδικτυακής Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων» που περιορίζει τις εταιρίες από το να συγκεντρώνουν προσωπικά στοιχεία για παιδιά κάτω των 13 ετών. Ωστόσο, πολλά παιδιά αψηφούν τα ηλικιακά αυτά όρια, δηλώνοντας ψευδή ημερομηνία γέννησης και δημιουργούν λογαριασμούς, είτε οι γονείς τους το γνωρίζουν είτε όχι.
Θα πρέπει, λοιπόν, να ρωτάτε τακτικά τα παιδιά αν έχουν λογαριασμό στο Facebook, πόσους φίλους έχουν κ.λ.π., ενώ όταν αγοράζετε στο παιδί σας κινητό τηλέφωνο με πρόσβαση στο διαδίκτυο, μπορείτε να θέτετε κάποιους όρους για την χρήση του, όπως π.χ. ότι δεν θα έχει Facebook μέχρι να γίνει 13 ετών και να πάρει την έγκρισή τους.
Αν, ωστόσο, υποκύψετε στα... παρακαλετά του και επιτρέψετε στο παιδί να έχει Facebook σε μικρότερη ηλικία, πρέπει να σκεφτείτε πολύ καλά αν είναι αρκετά ώριμο ώστε να συμπεριφέρεται υπεύθυνα και με ασφάλεια, αλλά και να φροντίσετε να ελέγχετε τις δραστηριότητές του εκεί, π.χ. με το να γίνετε φίλοι του.
Όταν πλέον το παιδί φτάσει στην κατάλληλη ηλικία και έχει την άδειά σας, καλό είναι να καθίσετε μαζί και να φτιάξετε το προφίλ του στο Facebook ή σε όποιο άλλο μέσο κοινωνικής δικτύωσης θέλει να συμμετέχει. Καθώς θα το κάνετε αυτό, χρησιμοποιήστε όλους τους διαθέσιμους περιορισμούς ιδιωτικής προστασίας και μη δίνετε πληροφορίες που δεν χρειάζονται, π.χ. αριθμούς τηλεφώνων κ.λ.π.
Παράλληλα, κατά τη δημιουργία του προφίλ του παιδιού, εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία να του μιλήσετε για όλα αυτά που δεν θα πρέπει να «ποστάρει», όπως τη διεύθυνσή σας, το πού βρίσκεται ανά πάσα στιγμή ή τυχόν ανάρμοστες φωτογραφίες (και φωτογραφίες που αναφέρουν τον τόπο όπου τραβήχτηκαν).
Συμβουλεύετε το παιδί να μην αποδέχεται αιτήματα φιλίας από άτομα που δεν γνωρίζει και να μην αποκαλύπτει ποτέ σε κανέναν το password του. Τέλος, πείτε στο παιδί να σας μιλήσει αμέσως αν συμβεί οτιδήποτε που μπορεί να το φέρει σε δύσκολη θέση.
Θέτοντας θεμελιώδεις κανόνες
Θέστε, εν ανάγκη και γραπτώς, κάποιους θεμελιώδεις κανόνες σχετικά με το πώς θα πρέπει να συμπεριφέρεται το παιδί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και υπογραμμίστε τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η κακή συμπεριφορά. Εν ανάγκη, «απειλήστε» το παιδί ότι αν μάθετε ότι προκαλεί προβλήματα θα του πάρετε το κινητό ή θα «κόψετε» το ίντερνετ –για έναν 16χρονο δεν υπάρχει μεγαλύτερος φόβος.
Υπενθυμίστε στο παιδί ότι οι κανόνες καλής συμπεριφοράς ισχύουν τόσο στον πραγματικό κόσμο όσο και στο διαδίκτυο. Εξηγήστε πως αυτά που «ποστάρει» δημιουργούν για το παιδί μία εικόνα προς τον έξω κόσμο. Προειδοποιείστε ότι από τη στιγμή που θα δημοσιεύσει κάτι είναι πολύ δύσκολο μετά να το «πάρει πίσω». Τέλος, ενημερώστε το ότι πολλές εταιρίες ανατρέχουν στο προφίλ όσων αιτούνται για δουλειά εκεί, προκειμένου να πάρουν πληροφορίες για το παρελθόν τους και να μάθουν περισσότερα γι'αυτούς.
Μπορεί όλες αυτές οι μακροπρόθεσμες προειδοποιήσεις να μην «αγγίξουν» το έφηβο παιδί σας, ωστόσο εσείς μη σταματάτε να του τις υπενθυμίζετε.
Τακτικός έλεγχος
Προσπαθήστε να ελέγχετε τακτικά τον λογαριασμό του παιδιού σας στο Facebook για να βλέπετε τι ποστάρει και ποιοι είναι οι φίλοι του. Το πώς θα το κάνετε αυτό είναι ένα σχετικά λεπτό θέμα. Αν το παιδί σας είναι 13 ετών, μπορείτε να απαιτήσετε να σας δώσει το password του. Ωστόσο, ένα μεγαλύτερο παιδί δύσκολα θα δεχτεί κάτι τέτοιο. Δεν παύετε, όμως, να έχετε ευθύνη για αυτό.
Ένας καλός τρόπος να ελέγχετε το παιδί είναι να είστε φίλοι μαζί του στο Facebook (αλλά να είστε διακριτικοί και να μην ποστάρετε ποτέ τίποτα στον «τοίχο» του). Έχετε κατά νου πάντως ότι και έτσι μπορεί να σας... ξεφύγει. Οι περισσότεροι έφηβοι φροντίζουν να μπλοκάρουν τους γονείς τους και να αποκρύπτουν όσο δεν θέλουν να δουν. Άλλα παιδιά που γνωρίζουν ότι οι γονείς τους τα ελέγχουν δημιουργούν εναλλακτικούς λογαριασμούς, με ψευδώνυμα τα οποία δίνουν μόνο στους φίλους τους. Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει αν δεν βλέπετε ιδιαίτερη δραστηριότητα ή πολλούς φίλους στη σελίδα του παιδιού σας.
Μία καλή ιδέα είναι, πάντως, να δημιουργήσετε ένα Google Alert με το όνομα του παιδιού σας, ώστε αν εμφανιστεί στο διαδίκτυο οτιδήποτε το αφορά να το μάθετε αμέσως. (Μάθετε για το google alerts και πώς μπορείτε να τα ενεργοποιήσετε εδώ).
Αποφύγετε την κατάχρηση
Τα social media μπορεί να γίνουν εθιστικά. Αν το παιδί σας έχει αρχίσει να αγχώνεται για το πόσα likes έχουν πάρει οι φωτογραφίες του ή πόσους φίλους έχει τότε ίσως πρέπει να παρέμβετε και να το βοηθήσετε να καταλάβει πως η αξία του δεν μετριέται με κλικς και πως υπάρχουν πιο σημαντικά πράγματα στη ζωή του από το Facebook.
Επίσης, υπάρχουν περιστάσεις, π.χ. οικογενειακά γεύματα ή όταν πάτε επίσκεψη σε έναν συγγενή, ή ακόμα όταν το παιδί έχει πέσει για ύπνο ή στο σχολείο, που το να ασχολείται με το κινητό του και όχι με τους άλλους είναι προσβλητικό και ανεπίτρεπτο.
Μαζί με όλα τα παραπάνω, βέβαια, αναλογιστείτε και την δική σας συμπεριφορά. Δώστε το καλό παράδειγμα κλείνοντας ή χαμηλώνοντας το κινητό σας όταν κάθεστε στο τραπέζι για φαγητό και φροντίστε να το αφήνετε στην τσάντα σας όταν συναντάτε κάποιον και μιλάτε μαζί του. Είναι σημαντικό να μάθετε στα παιδιά την έννοια της σωστής κοινωνικοποίησης και το πώς να 'στέκονται' στον πραγματικό κόσμο –και μόνο εσείς μπορείτε να τους δώσετε αυτό το μάθημα.