Η υπερβολική σκέψη είναι μέρος της ζωής πολλών ανθρώπων ακόμα κι αν δεν ξέρουν ότι το κάνουν. Έρευνες έχουν δείξει ότι η υπερανάλυση καταστάσεων απασχολεί το 73% των ατόμων ηλικίας 25-35 ετών και κατά κύριο λόγο τις γυναίκες.
Τα οφέλη από την υπερανάλυση καταστάσεων είναι ελάχιστα. Το να είσαι λογικός στις πράξεις σου, για παράδειγμα, μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα. Ωστόσο υπάρχει μεγάλη διαφορά για τον εγκέφαλο στο να σκέφτεσαι κάτι αρκετά και στο να σκέφτεσαι κάτι υπερβολικά.
Συνήθως η υπερανάλυση παρουσιάζεται όταν πρέπει αν παρθεί μια απόφαση, μεγάλη ή μικρή και συνοδεύεται από κατάσταση στρες. Ωστόσο μπορεί να εμφανίζεται και όποτε το άτομο βιώνει άγχος. Αποτελεί, μια κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει έλλειψη ύπνου ενώ εμφανίζεται όταν το άτομο καταλύεται από αίσθημα ανημποριάς, ανικανότητας, απουσίας του ελέγχου ή διλλήματος.
Σε ακραίες περιπτώσεις, προκαλείται από φαινομενικά ανούσια πράγματα, σε σημείο που αφιερώνεται περισσότερος τρόπος για τη σκέψη του προβλήματος παρά για την επίλυσή του.
Σε αντίθεση με παλιότερες έρευνες που έδειχναν ότι όσοι υπεραναλύουν καταστάσεις παίρνουν καλύτερες αποφάσεις (και άρα είναι πιο επιτυχημένοι και ευτυχισμένοι), οι νέες μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα αυτά είναι πιο επιρρεπή στην αρνητική σκέψη και την κατάθλιψη. Μάλιστα, αμφισβητείται ακόμα και το κατά πόσο οι σκέψεις αυτές οδηγούν στη λήψη καλύτερων αποφάσεων, έχουν συνέπειες στην ψυχολογία του ατόμου και παρεμβαίνουν στην λήψη πρωτοβουλιών.
Το χειρότερο είναι ότι τα άτομα αυτά πιστεύουν ότι με τον τρόπο αυτό κάνουν πρόοδο ενώ στην πραγματικότητα αυτό που κάνουν είναι να δημιουργούν αρνητικές σκέψεις και να γίνονται πιο απαισιόδοξα.
Αν διαβάσατε το κείμενο μέχρι αυτό το σημείο, πιθανότατα πιστεύετε ότι ανήκετε στην κατηγορία των ατόμων που υπερ-αναλύουν τα πάντα. Αυτό σημαίνει ότι πιθανότατα αυτή τη στιγμή αναρωτιέστε τι μπορείτε να κάνετε για να το διορθώσετε αυτό ενώ δεν είναι απίθανο να περάσετε την υπόλοιπη εβδομάδα, επίσης, αναλύοντας αυτή τη σκέψη και ψάχνοντας πιθανές λύσεις.
Η υπερανάλυση δεν είναι κάτι με το οποίο γεννιέται κανείς. Αποτελεί ένα συνήθειο που αποκτάται με τον καιρό, πιθανότατα ως αμυντικός μηχανισμός έναντι στην πιθανότητα αποτυχίας, καθώς τρέμουν σε μια τέτοια προοπτική.
Όσο κι αν σας φαίνεται δύσκολο, το πρόβλημα αυτό, μπορεί να ξεπεραστεί αρκεί το εξασκήσετε και να είστε υπομονετική στην σταδιακή πρόοδο.
Συμβουλές που ίσως σας βοηθήσουν:
1. Αποφύγετε καταστάσεις και ανθρώπους που μπορούν να οδηγήσουν σε υπεραναλύσεις.
Αυτό μπορείτε να το καταφέρετε βάσει ιστορικού: Ποιες καταστάσεις στο παρελθόν σας κράτησαν ξύπνιους τα βράδια; Ή μπορείτε να σκεφτείτε πώς θα σας κάνουν κάποια πράγματα να αισθανθείτε. Μην εμπλακείτε, έτσι, με ανθρώπους ή πράγματα που θα σας φέρουν σε αυτήν την ψυχολογική κατάσταση.
2. Μιλήστε στον εαυτό σας αλλά σωστά.
Αν κάνετε εσωτερικούς διαλόγους, συνεχίστε να το κάνετε αλλά σε ένα αναβαθμισμένο επίπεδο. Δηλαδή, όταν κάτι σας απασχολεί, οργανώστε τις σκέψεις σας και μην αφήνετε τους συνειρμούς να σας παρασέρνουν. Θα εκπλαγείτε όταν συνειδητοποιήσετε ότι η υπερανάλυση συμβαίνει όταν σκέφτεστε αρνητικά. Αυτό σημαίνει ότι είστε προσηλωμένοι σε λάθος πράγματα στην αναζήτηση λύσεων του προβλήματός σας. Κάθε φορά που το μυαλό σας τείνει προς αρνητικές σκέψεις, αλλάξτε ρότα και πείτε «αυτό δεν βοηθάει σε τίποτα. Τι θα βοηθούσε πραγματικά;» και σκεφτείτε θετικά.
3. Μείνετε σε ένα πλάνο που συμπίπτει με τους στόχους σας
Αφού βρείτε «τι θα βοηθούσε πραγματικά», σημαίνει ότι έχετε καταλήξει σε ένα σχέδιο – όσο απλό και μικρό κι αν είναι. Τότε, θα πρέπει να καταναλώσετε ενέργεια στο σκοπό αυτό και πράγματα που έχουν νόημα να τα σκεφτείτε. Όχι σε πράγματα που δεν θα βοηθήσουν.
4. Κάντε πράγματα που θα αποσπάσουν την προσοχή σας
Βγείτε έξω, δείτε κόσμο, διαβάστε ένα βιβλίο, κάντε ό,τι θα σας κάνει να σταματήσετε να το σκέφτεστε. Πείστε τον εαυτό σας ότι μπορείτε, κάντε την προσπάθεια και θα δείτε ότι θα αποδώσει. Η άσκηση θα σας βοηθήσει.
5. Οργανωθείτε
Αν είστε πεπεισμένοι ότι ούτως ή άλλως θα υπεραναλύσετε την κατάσταση, τουλάχιστον κάντε το οργανωμένα. Δώστε στον εαυτό σας άδεια να το κάνει για μόνο 15 λεπτά. Βάλτε χρονόμετρο, πιάστε χαρτί και στυλό και αφιερώστε τον χρόνο που σας δίνεται για να γράψετε ό,τι σκέφτεστε. Δεν χρειάζεται να βγάζουν νόημα αυτά που γράφετε, βγάλτε από μέσα σας ό,τι σας έρχεται στο μυαλό. Όταν τελειώσετε, πετάξτε το χαρτί και προχωρήστε, κάνοντας κάτι διασκεδαστικό.
6. Αποδεχθείτε ότι το να είστε τέλειοι δεν είναι εφικτό
Το να προσπαθεί κανείς να είναι τέλειος, αποτελεί τη συνταγή της καταστροφής. Όσο πιο σύντομα εγκαταλείψετε το μεγαλόπνοο πλάνο σας προς την τελειότητα, τόσο πιο γρήγορα θα ξεφορτωθείτε αρνητικές σκέψεις που δεν βοηθούν σε τίποτα.
7. Ξεπεράστε τους φόβους σας
Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα είναι να σταματήσετε να σκέφτεστε τα χειρότερα. Σκεφτείτε ποιοι είναι το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί και αποδεχθείτε αυτήν την προοπτική. Συνήθως το χειρότερο σενάριο δεν είναι και τόσο κακό και η σκέψη αυτή μπορεί να σε απελευθερώσει.
8. Δείτε το δάσος και όχι το δέντρο
Αναρωτηθείτε για λίγο: «Θα έχει σημασία σε ένα μήνα/ έξι μήνες/ ένα χρόνο; Αν η απάντηση είναι «Όχι» ή «Όχι και τόσο», τότε γιατί να το σκέφτεστε τόσο πολύ;