Ποιοι είναι, άραγε, εκείνοι οι μηχανισμοί του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται και του δίνουν θεραπευτικές δυνατότητες, με ποιον τρόπο και πώς μπορεί ο καθένας μας να το κάνει για τον εαυτό του; Η συμβουλευτική ψυχολόγος – NLP Practitioner, κ. Μαρία Μεραμβελιωτάκη-Simon, μας μιλά για την επιτυχία της αυτοθεραπείας και δίνει οδηγίες για να δοκιμάσουμε μόνοι μας.
Φαινόμενο placebo: Γινόμαστε καλά επειδή το πιστεύουμε (;)
Σύμφωνα με την κ. Μεραμβελιωτάκη, το φαινόμενο placebo αποδεικνύει ότι οι άνθρωποι, μέσω κάποιου μηχανισμού, που ακόμα δεν έχει κατανοηθεί απόλυτα από τους επιστήμονες, μπορούν να βελτιώσουν τα συμπτώματα της ασθένειάς τους, απλά πιστεύοντας ότι λαμβάνουν ένα φάρμακο, το οποίο δεν είναι τίποτα παραπάνω παρά ένα ανενεργό χάπι.
Αξιοσημείωτο είναι, μάλιστα, το γεγονός ότι η επίδραση των χαπιών placebo είναι παρόμοια με αυτήν ενός κανονικού φαρμάκου, δηλαδή η διπλή δόση προσφέρει μεγαλύτερη ανακούφιση στην ασθενή από τη μονή, ενώ όσο μεγαλύτερος είναι ο πόνος τόσο πιο ισχυρό αποδεικνύεται το φαινόμενο.
Άλλωστε, όπως επισημαίνει η ψυχολόγος, οι ασθενείς που δέχονται θεραπεία placebo δεν αναφέρουν απλά μια υποκειμενική εκτίμηση βελτίωσης, αλλά παρουσιάζουν αλλαγές και στην εγκεφαλική τους δραστηριότητα, όπως δείχνουν μελέτες, ειδικά στην θεραπεία της κατάθλιψης. Μάλιστα, το placebo έχει επίδραση και σε υγιή άτομα, στα οποία π.χ. δίνεται ως ηρεμιστικό ή διεγερτικό.
Κοινός παρανομαστής σε όλες αυτές τις περιπτώσεις είναι η προσδοκία που διαμορφώνουν τα άτομα, η οποία φαίνεται ικανή να επηρεάσει το αποτέλεσμα. «Η πεποίθηση ότι δεχόμαστε θεραπεία και η προσδοκία ότι θα θεραπευτούμε γίνεται μία αυτοεκπληρούμενη προφητεία», εξηγεί η κ. Μεραμβελιωτάκη.
Μπορούν όλοι να «αυτοθεραπευτούν»;
Το φαινόμενο placebo, το οποίο αποτελεί ουσιαστικά μορφή «αυτοθεραπείας», έχει μελετηθεί για πολλά προβλήματα υγείας, όπως το άσθμα, οι πονοκέφαλοι, η νόσος Πάρκινσον, η νόσος Κρον, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η διαχείριση πόνου, γενικές στομαχικές ενοχλήσεις, η γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση, οι ρευματικές παθήσεις καθώς και κάποιες καταθλιπτικές και αγχώδεις διαταραχές, αναφέρει η ψυχολόγος.
«Για σοβαρότερες ασθένειες, και σε συνδυασμό με λήψη φαρμάκων, το να διατηρούμε θετικές προσδοκίες για την έκβαση ενός προβλήματος υγείας θα μπορούσε να βοηθήσει τη θεραπεία», συμπληρώνει η ίδια.
Πώς θα το κάνω μόνη μου
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, το βασικότερο κοινό στοιχείο όλων των ερευνών που εξετάζουν το placebo, είναι η προσδοκία εκ μέρους των ασθενών ότι η θεραπεία στην οποία υποβάλλονται μπορεί να είναι αποτελεσματική και ότι είναι πιθανόν να υπάρξει ίαση του προβλήματος. Με άλλα λόγια, η θετική πεποίθηση ότι η θεραπεία είναι δυνατή παίζει καθοριστικό ρόλο.
Όπως χαρακτηριστικά λέει η κ. Μεραμβελιωτάκη «η θετική σκέψη δεν είναι αυτονόητη για όλους και κάποιες φορές χρειάζεται ‘εκπαίδευση’ σε αυτή. Πέρα από αυτό, βοηθάει πολύ ο έλεγχος του στρες καθώς και η αποδοχή του προβλήματος που αντιμετωπίζουμε. Ασκήσεις χαλάρωσης, διαλογισμός αλλά και ασκήσεις νοερής απεικόνισης μπορεί να έχουν βοηθητική επίδραση σε ένα θεραπευτικό αποτέλεσμα».
Πώς μπορεί να βοηθήσει η νοερή απεικόνιση:
Ο νους και το σώμα συνδέονται αναπόσπαστα μεταξύ τους. Μια σκέψη δημιουργεί ένα συναίσθημα κι εκείνο με τη σειρά του μια σωματική αντίδραση. Για παράδειγμα, σκέφτεστε κάτι αρνητικό, πράγμα που σας δημιουργεί άγχος (συναίσθημα) κι ίσως ένα σφίξιμο στο στήθος (σωματικό σύμπτωμα). Αλλάζοντας τις σκέψεις σας, αλλάζετε τα συναισθήματα σας αλλά και τον τρόπο που αντιδρά το σώμα σας.
Μια άσκηση νοερή απεικόνισης που έχει ως στόχο την θεραπεία ενός προβλήματος θα μπορούσε να ακολουθεί τα εξής βήματα:
• Καθίστε ή ξαπλώστε κάπου άνετα κι ήσυχα.
• Αφιερώστε λίγα λεπτά παρατηρώντας την εισπνοή και την εκπνοή σας αφήνοντας το σώμα σας να χαλαρώσει.
• Σκεφτείτε την πρόθεση που έχετε να βοηθήσετε το σώμα σας ν’ αυτοθεραπευτεί.
• Κλείστε τα μάτια και φανταστείτε ότι θεραπεύεται το σημείο του σώματός σας όπου υπάρχει το πρόβλημα.
• Νιώστε στο σώμα σας την θεραπεία καθώς συμβαίνει.
• Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε νοερό συμβολισμό για την πάθηση την οποία αντιμετωπίζετε. Για, παράδειγμα, στην κατάθλιψη, η θλίψη θα μπορούσε να αντιπροσωπεύεται από μια πέτρα στο στήθος που λιώνει και στη θέση της έρχεται μια αίσθηση ελαφρότητας ή ζεστασιάς.
• Εμπιστευτείτε τη διαδικασία της θεραπείας. Μην αμφισβητείτε αυτό που προσπαθείτε.
Η δύναμη του μυαλού
Ρωτήσαμε την κ. Μεραμβελιωτάκη μέχρι πού μπορεί να φτάσει η δύναμη του μυαλού στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων μιας ασθένειας: «Σίγουρα βοηθάει στην καλυτέρευση αυτών. Η αρνητική διάθεση και το χρόνιο στρες αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα άρα η θετική σκέψη και η καλή διαχείριση του στρες δρουν ενισχυτικά σε οποιαδήποτε θεραπεία. Το πόσο μακριά φτάνει δεν είναι κάτι που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα, αλλά δεν έχετε παρά να δοκιμάσετε για να το διαπιστώσετε!».
