Ο πρώτος οφθαλμολογικός έλεγχος
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αμέσως μετά την γέννησή του, η όραση του μωρού φτάνει μόλις στο 1/20 της φυσιολογικής, ενώ στο τέλος του 3ου μήνα μόλις που έχει φτάσει στα 2/20. Στους επόμενους τρεις μήνες η όραση αναπτύσσεται ταχύτερα, μέχρι το τέλος του 6ου μήνα, οπότε έχει φτάσει σε σχεδόν φυσιολογικά επίπεδα, περίπου στα 7/10 του φυσιολογικού.
Η πρώτη αδρή εξέταση των ματιών του παιδιού γίνεται στο μαιευτήριο, αμέσως μετά την γέννησή του, αλλά και από τον παιδίατρο στις παροδικές εξετάσεις του βρέφους. Αν δεν υπάρχει κάποιο οφθαλμοφανές πρόβλημα με την όραση του παιδιού (π.χ. στραβισμός ή κάτι άλλο) μέχρι εκείνη την ηλικία, οι ειδικοί συνιστούν ο πρώτος οφθαλμολογικός έλεγχος να γίνεται μέχρι τα 2 πρώτα έτη, συνήθως μετά την καθοδήγηση του παιδιάτρου σε κάποιον παιδοφθαλμίατρο. Μετά τα 2 έτη καλό είναι το παιδί να ελέγχεται από κάποιον ειδικό κάθε 6 με 8 μήνες.
Ωστόσο, ο γονιός μπορεί και μόνος του να παρατηρήσει τυχόν προβλήματα όρασης ενός μικρού παιδιού με τους εξής τρόπους: Φέρνοντας κάτι έντονο και χρωματιστό μπροστά στα μάτια του παιδιού και απομακρύνοντάς το αργά μπορεί ο γονιός να παρακολουθήσει αν το παιδί το ακολουθεί με τα μάτια του.
Αν το παιδί είναι άνω των δύο ετών θα πρέπει να βλέπει εξαιρετικά καλά και με λεπτομέρειες μακριά. Αν ο γονιός παρατηρήσει πως το παιδί δυσκολεύεται να δει κάτι μακριά θα πρέπει να το αναφέρει σε κάποιον ειδικό. Ένα καλό τεστ είναι να κλείσει ο γονιός μία το ένα και μία το άλλο μάτι και να ελέγξει ότι το παιδί βλέπει εξίσου καλά και με τα δύο.
Τέλος, ο γονιός μπορεί να παρατηρήσει αν το παιδί έχει βλέφαρο που πέφτει ή αν η μία κόρη του ματιού του παιδιού σε σχέση με τη μύτη δεν ισαπέχει από την άλλη. Στα παιδιά έως 2 ετών είναι σύνηθες να υπάρχει μία μικρή διαφορά ανάμεσα στα δύο μάτια, χωρίς αυτό να αποτελεί απαραίτητα πρόβλημα. Ωστόσο, καλό θα είναι να ζητήσετε και τη γνώμη παιδιάτρου.
Ο ρόλος της κληρονομικότητας και της πρόληψης
Η μυωπία, η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός είναι κληρονομικές παθήσεις των οφθαλμών, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι θα τις αναπτύξει το παιδί, ακόμα κι αν τις έχουν και οι δύο γονείς. Αντίστροφα, ακόμα κι αν οι γονείς δεν έχουν κάποια αμετρωπία, το παιδί μπορεί να εμφανίσει κάποια τέτοια πάθηση. Η μυωπία τις περισσότερες φορές είναι αποτέλεσμα της ανάπτυξης του ματιού του παιδιού και έχει να κάνει με πολλούς διαφορετικούς παράγοντες, π.χ. χρόνος εγκυμοσύνης.
Έτσι, από όσα είναι γνωστά μέχρι σήμερα στον επιστημονικό κόσμο, δεν υπάρχει τρόπος σε νεανική ηλικία να αποφύγει κάποιος τη μυωπία. Είναι κάτι που καθορίζεται στο νεογνό γενετικά και οι γονείς που έχουν υψηλές μυωπίες δεν θα πρέπει να ανησυχούν αν κάνουν κάτι λάθος ή αν μπορούν να αποφύγουν το πρόβλημα.
Ως προς την τηλεόραση και το διάβασμα, συγκεκριμένα, έρευνες της Αμερικανικής Ακαδημίας Οφθαλμολογίας υποστηρίζουν πως οι δραστηριότητες που απαιτούν την αίσθηση της όρασης δεν μεταβάλλουν το διαθλαστικό status του παιδιού –δηλαδή διαβάζοντας πολύ ή βλέποντας πολλή τηλεόραση δε μπορεί να δημιουργήσει ένα παιδί μυωπία. Αντίθετα, στις περιπτώσεις αυτές το οπτικό σύστημα του παιδιού ενεργοποιείται έντονα, με αποτέλεσμα να βρίσκονται και να διορθώνονται εγκαίρως τυχόν διαθλαστικές ανωμαλίες που μπορεί να έχει το παιδί.
Για να προλάβουμε τυχόν προβλήματα στα μάτια των παιδιών θα πρέπει καταρχήν να τα ρωτάμε αν βλέπουν καλά, αλλά και να το παρατηρούμε και οι ίδιοι, από τον τρόπο που βλέπουν τηλεόραση, που κάθονται στην οθόνη του υπολογιστή, που διαβάζουν κ.λ.π. Αν π.χ. έρχονται πολύ κοντά σε αυτό που κοιτάζουν, ίσως να μην βλέπουν καλά. Επίσης, θα πρέπει να παρατηρούμε αν τα παιδιά μπορούν να διακρίνουν τα βασικά χρώματα, το πράσινο, το κόκκινο, το μπλε και το κίτρινο.
Στις πολύ μικρές ηλικίες χρειάζεται να προσέχουμε ιδιαίτερα τα παιχνίδια με εκτινασσόμενα τμήματα, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε κάποια κάκωση στην επιφάνεια του ματιού. Τα πολύ μικρά παιδιά δεν έχουν την βέλτιστη στερεοσκοπική όραση, την ικανότητα διάκρισης βάθους του πεδίου), και κατά συνέπεια αδυνατούν να αντιδράσουν γρήγορα σε κάποιον κίνδυνο για τα μάτια τους.
Τέλος, σύμμαχος στην διατήρηση της καλής υγείας των ματιών του παιδιού είναι και η διατροφή του, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει επαρκείς ποσότητες βιταμίνης Α (συκώτι, αυγά, μπρόκολο, σπανάκι), βιταμίνης συμπλέγματος Β (πατάτες, μπανάνες, φακές, φασόλια, μανιτάρια, αλλά και κόκκινο κρέας), ω-3 λιπαρά (σολομός, σαρδέλα), λουτεΐνη και ζεαξανθίνη (πράσινα λαχανικά).
Επιλέγοντας γυαλιά οράσεως για το παιδί
Αν ο παιδοφθαλμίατρος κρίνει ότι το παιδί χρειάζεται γυαλιά οράσεως, αυτά πρέπει να έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:
- Να είναι ελαφριά και να έχουν μαλακό στήριγμα στη μύτη.
- Να έχουν κρύσταλλα άθραυστα και όσο πιο λεπτά γίνονται προκειμένου να μην αισθάνονται άβολα τα παιδιά για την εμφάνισή τους, φορώντας παχύτερα κρύσταλλα.
- Καλό είναι τα κρύσταλλα να έχουν αντιχαρακτική επίστρωση, προκειμένου να εξασφαλίζεται μεγαλύτερη αντοχή των φακών στις επιφανειακές εκδορές και κατά συνέπεια στην διάρκεια ζωής τους.
- Ο σκελετός είναι προτιμότερος να είναι κοκάλινος, αφού αφενός κρύβει καλύτερα το πάχος των κρυστάλλων, ενώ ταυτόχρονα δίνει στιλ και είναι ασφαλέστερος σε περίπτωση κρούσεων. Επίσης, καλό είναι οι βραχιόνες να κυκλώνουν τα αυτιά, ώστε να μη γλιστράνε.
- Είναι προτιμότερο ο γονιός να επιλέξει έναν οικονομικό σκελετό και να επενδύσει σε καλά κρύσταλλα, εξασφαλίζοντας έτσι την πολύ καλή όραση του παιδιού.
- Ένα δεύτερο, οικονομικότερο ζευγάρι γυαλιών είναι χρήσιμο να υπάρχει στο σπίτι, καθώς τα παιδιά πολύ συχνά καταστρέφουν ή στραβώνουν τα γυαλιά τους, πράγμα που τα καθιστά μη διαθέσιμα μέχρι να επισκευαστούν.
- Τέλος, είναι σημαντικό να επιλέξει ο γονιός ένα ζευγάρι που θα αρέσει στο παιδί και θα αισθάνεται όμορφα φορώντας το, καθώς η χρήση γυαλιών μπορεί να παίξει αρνητικό ρόλο στην ψυχολογία του. Ας μην επιβάλλουν, λοιπόν, οι γονείς ένα σχέδιο που δεν αρέσει στο παιδί.
