Μια διήγηση
Η κόρη μου, ηλικίας 5.5 χρονών, κάθεται στον καναπέ δίπλα σε μένα που διαβάζω ένα βιβλίο. Μου φαίνεται λίγο αναστατωμένη, με σκουντά και με ρωτά:
«Μαμά, πόσους κύκλους ζωής έχουμε;»
«τι πράγμα;» τη ρωτάω έκπληκτη για το περιεχόμενο της ερώτησης της.
«λέω, έχω πολλούς κύκλους ζωής, ή θα πεθάνω σύντομα;»
«οι άνθρωποι έχουνε πολλούς κύκλους ζωής, όταν τελειώνει ο ένας ξεκινά ο επόμενος», της απαντώ γρήγορα.
Η μικρή μου το σκέφτεται για λίγο και μου ξανάλεει:
«δηλαδή έχουμε άπειρους κύκλους ζωής»
«περίπου, έχουμε ένα κύκλο ζωής ως βρέφη, ως νήπια, ως παιδιά, ως έφηβοι...» κι αρχίζω να της αναφέρω τα διάφορα στάδια μεγαλώματος του ανθρώπου, προσπαθώντας φανερά να της πω ότι τα χρόνια της ζωής της είναι τόσα πολλά, που ο θάνατος είναι το τελευταίο πράγμα που θα έπρεπε να την απασχολεί.
Η κόρη μου έπειτα συνεχίζει το παιχνίδι της κι εγώ σκέφτομαι την αλλόκοτη κουβέντα που μόλις κάναμε!
Η αιτία: Tι κρύβεται πίσω από μια τέτοια κουβέντα
Νομίζω ότι η ασαφής έννοια του θανάτου για ένα παιδάκι 4 με 5 χρονών δείχνει τον φόβο του χαμού, τον φόβο του τέλους. Αυτόν τον φόβο του χαμού συνήθως τον αντιμετωπίζουν στα παραμύθια τους ή στα παιχνίδια τους μέσα από τις τρομακτικές εικόνες των πειρατών, των τεράτων, των μάγων, εικόνες που αποφεύγουν να δουν, τις περισσότερες φορές, κρύβοντας το πρόσωπό τους ή καλύπτοντας τα αυτιά τους με τα χεράκια τους. Προσπαθούμε να μην απαλλάξουμε το παιδί μας από τέτοιους φόβους, αλλά του μαθαίνουμε να τους αντιμετωπίζει, όταν αυτό είναι έτοιμο.
Πρακτικές συμβουλές
Ας αναζητήσουμε δημιουργικούς τρόπους επεξεργασίας των φόβων τους, χωρίς να γινόμαστε υπερπροστατευτικοί.
Ο πατέρας των παιδιών μου σκέφτηκε ότι κάνοντας το κακό τέρας, για παιχνίδι, αυτά έτρεχαν μέσα στο σπίτι μας για να κρυφτούν ουρλιάζοντας. Μια μέρα έπαιξα κι εγώ κι όταν με έπιασε το τέρας του είπα «δεν σε φοβάμαι πια, σε κοιτάζω κατάματα, γουρλώνοντας αστεία τα μάτια μου κι είναι η σειρά σου να με φοβηθείς». Την επόμενη μέρα τα παιδιά μου άφηναν τον μπαμπά τους να τα πιάσει και να του πουν το ίδιο πράγμα, έτσι μπόρεσαν να εξοικειωθούν με το φόβο του κακού τέρας.
Στην ιδέα ότι ένας μεγάλος θα σκοτώσει ένα έντομο, μπορεί το παιδί να κλαιει για μια μέρα. Αν όμως εξηγήσουμε ότι απλά ζαλίζουμε το έντομο και δίνουμε ένα χαρτάκι στο παιδί για να το μαζέψει και να το βγάλει έξω στη φύση που είναι το σπίτι του, το δέχεται καλύτερα. Στο κήπο που βγάλαμε το μυρμηγκάκι, είχα την ευκαιρία να εξηγήσω στην κόρη μου τον κύκλο της ζωής των λουλουδιών. Της έδειξα κι ένα γέρικο μεγάλο πεύκο και της είπα ότι παρόλο που αυτό είναι πολύ μεγάλο στην ηλικία, όπως η γιαγιά του μπαμπά της, βρίσκεται εκεί, πολύ πριν γεννηθείς εσύ και θα βρίσκεται για πολλά χρόνια ακόμα γιατί δεν θέλει να φύγει, του αρέσει που μένει εδώ!
Νομίζω ότι ηρέμησε με αυτή την εξήγηση, γιατί ίσως κατάλαβε ότι μπορεί έτσι να ασκεί κάποιον έλεγχο σε αυτό το φόβο της! «Αν έχεις κι άλλες απορίες μπορούμε να τις ξανακουβεντιάσουμε!», της είπα και επιστρέψαμε σπίτι.
Είναι πολύ σημαντικό να μην κόβουμε την γέφυρα επικοινωνίας με το παιδί μας, όσο δυσάρεστο κι αν είναι για μας να συζητάμε τέτοια θέματα. Τα παιδιά μας χρειάζονται στήριγμα για να χειριστούν τους φόβους τους ακόμη κι όταν οι δικοί μας για το συγκεκριμένο θέμα μοιάζουν μεγαλύτεροι.
Ας έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι όταν ακούσουμε την ερώτηση «μαμά πως γεννήθηκα, από που ήρθα», θα έρθει απολύτως φυσιολογικά κι η επόμενη ερώτηση «μαμά τι θα γίνει όταν θα πεθάνω; Τι είναι μετά;».
...κι αν είμαστε απροετοίμαστοι για μια τέτοια απάντηση, μπορούμε απλά να πούμε: «δεν μπορώ να σου δώσω τώρα μια εξήγηση, πρέπει να το σκεφτώ κι εγώ», αρκεί να τηρήσουμε την υπόσχεση μας.
B.....................................................................................................................
