Υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις στη φροντίδα ενός παιδιού, ανάλογα με το εκάστοτε πολιτισμικό πλαίσιο – την ντόπια κουλτούρα. Παρ’ όλ’ αυτά, σε κοινωνίες όπου ο τρόπος που οι μαμάδες φροντίζουν τα μωρά δεν έχει αλλάξει και πολύ από παλιότερα, συναντάμε πολλές ομοιότητες: ο φυσικός απογαλακτισμός, η συγκοίμηση, η στενή σωματική επαφή, η άμεση ανταπόκριση στο κλάμα κλπ. είναι κοινός παρονομαστής σε περιοχές του κόσμου που δεν έχουν «δυτικοποιηθεί» αρκετά. Σ’ αυτά τα μέρη, επίσης, οι μαμάδες μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τηυν ανάγκη των μωρών τους για αφόδευση και ούρηση ώστε να τα κρατούν στεγνά και καθαρά χωρίς τη χρήση πάνας.
Η φυσική βρεφική υγιεινή
Από τότε που ανακάλυψα ότι συμβαίνει αυτό, αναγκάστηκα να αναθεωρήσω οτιδήποτε γνώριζα γι’ αυτό που λέμε «εκπαίδευση τουαλέτας». Συνεπώς, ο γιος μου, όπως και εκατομμύρια παιδιά σε όλον τον κόσμο, δεν δυσκολεύτηκε καθόλου να αρχίσει να αντιλαμβάνεται τις φυσικές του ανάγκες, όσο και να τις ελέγχει πλήρως. Διαμορφώνοντας μια σχετική επικοινωνία από τη γέννησή του κιόλας, κατάφερα να απαλλαγώ από τις πάνες στους 4 μήνες. Τα πλεονεκτήματα ήταν πολλά (πέρα από τα πρακτικά): δυνατή επικοινωνία μεταξύ μας, εμπιστοσύνη στον εαυτό του και απόλυτη άνεση με το σώμα του και τις λειτουργίες του.
Όσα έμαθα και ονόμασα «φυσική βρεφική υγιεινή» ίσως σε μας να δείχνουν καινοφανή, ασυνήθιστα ή και επαναστατικά ακόμη. Όμως, από τότε που υπάρχει ο άνθρωπος, οι γονείς φρόντιζαν την υγιεινή των παιδιών τους χωρίς την ανάγκη της πάνας. Ακόμη το κάνουν, σε μεγάλα τμήματα της Ασίας και της Αφρικής, σε περιοχές της Νοτίου Αμερικής ή σε απομακρυσμένα μέρη όπως η χώρα των Ινουίτ. Οι μαμάδες εκεί ξέρουν πότε το παιδί τους θέλει να «τα κάνει» και πράττουν αναλόγως πριν συμβεί αυτό. Είναι, αυτό που λέμε, στη φύση τους.
Στη Δύση, στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, υπάρχει πλέον ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον γι’ αυτήν την πρακτική, αν μη τι άλλο, επειδή είναι φυσική και ενισχύει την ανάπτυξη και την αυτονομία του παιδιού. Αλλά και για λόγους πιο οικολογικούς, αφού είναι μια μέθοδος που μειώνει κατά πολύ την κατανάλωση και την απόρριψη των πανών.
Πιο σημαντικός λόγος, βέβαια, είναι ότι μ’ αυτόν τον τρόπο ο γονιός νιώθει ότι ανταποκρίνεται αληθινά στις ανάγκες του παιδιού του, δένεται ουσιαστικά μαζί του και αναπτύσσει μια δυνατή σχέση εμπιστοσύνης.
Πώς εφαρμόζεται
Όταν η μαμά αναγνωρίζει ότι το παιδί θέλει τουαλέτα, αφαιρεί την πάνα και κρατά το παιδί πάνω από ένα δοχείο που χρησιμοποιείται γι’ αυτόν τον σκοπό. Η αναγνώριση επιτυγχάνεται μέσω της επικοινωνίας με το παιδί (σιωπηλής προφανώς, αφού δεν μιλάει ακόμη), που μπορεί να εδραιωθεί ως εξής:
Χρονομέτρηση και μοτίβα
Με διαρκή και προσεκτική παρατήρηση, μια μαμά μαθαίνει σταδιακά πότε το παιδί θέλει τουαλέτα είτε μετρώντας τα χρονικά διαστήματα είτε χρησιμοποιώντας άλλες δραστηριότητες ως σημείο αναφοράς (ύπνος, τάισμα). Για παράδειγμα, πολλά παιδιά ουρούν μόλις ξυπνήσουν.
Νοήματα και γλώσσα του σώματος
Μόλις μπει στη διαδικασία να παρατηρεί το παιδί, μια μαμά μπορεί να δει το μωρό της να της γνέφει – κατά κάποιον τρόπο – πριν «τα κάνει» όπως ακριβώς ζητά να θηλάσει. Τα νοήματα ποικίλουν από παιδί σε παιδί και μπορεί να είναι μια κραυγή, ένα γρύλισμα, ένα πάγωμα του προσώπου, μια κίνηση των φρυδιών κλπ.
Μητρικό ένστικτο
Μια μαμά που αναπτύσσει στενή σχέση με το μωρό της κατά τον θηλασμό βρίσκει συνήθως πιο εύκολο το να καταλάβει πότε το παιδί θέλει να κάνει κάτι, όπως το να «ξαλαφρώσει». Είναι ζήτημα ενός ακονισμένου ενστίκτου και πρέπει να σας πω ότι πολλές φορές ένιωθα την ανάγκη του γιου μου παρ’ ότι δεν τον είχα στο οπτικό μου πεδίο.
Συνθηματικά
Η φυσική βρεφική υγιεινή είναι θέμα επικοινωνίας μεταξύ μαμάς και παιδιού, αλλά αυτή η επικοινωνία μπορεί να είναι αμφίδρομη. Αν και το παιδί είναι εκείνο που αποφασίζει, σε πολλά μέρη του κόσμου, οι μαμάδες κάνουν έναν συγκεκριμένο ήχο και κρατούν το παιδί σε μια συγκεκριμένη θέση για να του προσφέρουν την ευκαιρία να «ξαλαφρώσει» εάν το θέλει. Άλλες φορές πιάνει μ’ αυτόν τρόπο και άλλες πάλι, το παιδί υιοθετεί το συνθηματικό για να ειδοποιήσει τον γονιό.
Το μεγαλύτερο κέρδος
Όταν ακούν γι’ αυτήν τη μέθοδο, πολλοί γονείς αναρωτιούνται αν το παιδί πιέζεται να κάνει κάτι για το οποίο δεν είναι ακόμη έτοιμο – αν πιέζεται να «μεγαλώσει». Είναι μια εύλογη ανησυχία, που όμως διαλύεται όταν δει κανείς πόσο ευγενική και μη παρεμβατική είναι αυτή η τόσο φυσική πρακτική. Αντί να μάθουμε στο παιδί να «κρατιέται» του μαθαίνουμε να ζητάει τη βοήθεια του γονιού ώστε να «ξαλαφρώνει» όποτε του έρθει, χωρίς πίεση. Τα υπόλοιπα, όπως το να «κρατιέται», τα μαθαίνει στο χρόνο του, μεγαλώνοντας. Εκατομμύρια μαμάδες σ’ όλον τον κόσμο αποτελούν μάρτυρες της ικανότητας των μωρών να ελέγχουν την ανάγκη τους χωρίς καμία δυσκολία.
Βεβαίως, όπως όλα όσα πρέπει να κάνει ένας γονιός, έτσι και η φυσική βρεφική υγιεινή απαιτεί κόπο και προσήλωση. Πολλοί γονείς που την δοκιμάζουν, χρησιμοποιούν πάνες σε κάποιες περιστάσεις, στο ξεκίνημα, σε εξόδους ή τη νύχτα, κατά τον ύπνο. Τα αποτελέσματα, μ’ αυτόν τον τρόπο, φαίνονται μετά τους 10 μήνες, αλλά είναι πολλοί εκείνοι που το επιλέγουν περισσότερο για το επιπλέον δέσιμο με το παιδί.
Κατ’ εμέ, αυτό που απαιτεί κυρίως η φυσική βρεφική υγιεινή από μια μαμά, είναι να είναι παρούσα σε κάθε στιγμή. Κάποιες μέρες είναι τόσο δύσκολο που μοιάζει κυριολεκτικά ανέφικτο. Κάποιες άλλες όμως, έρχεται τόσο φυσικά που μετουσιώνεται σε μια μοναδική εμπειρία αρμονικής συνύπαρξης και συμβίωσης τόσο για τη μαμά, όσο και για το παιδί.
– Ίνγκριντ Μπάουερ
Πηγή: naturalchild.org
