«Στη μέχρι τώρα πορεία μου», λέει η ψυχολόγος Τζένιφερ Κρόνμπεργκ, «συνάντησα ελάχιστες γυναίκες που δεν είχαν επιλέξει τον σύντροφό τους επηρεασμένες απ’ τον πατέρα τους, συνειδητά ή ασυνείδητα. Αναφέρομαι φυσικά σε χαρακτηριστικά που έχουν να κάνουν με τις ανθρώπινες σχέσεις. Αν και, πολλές φορές, έχω εντοπίσει ακόμη και φυσιογνωμικές ομοιότητες.»
Η επιρροή του μπαμπά που είναι τρυφερός και πανταχού παρόν
Μια περίπτωση που δεν πρέπει να μας παραξενεύει καθόλου, είναι εκείνη του μπαμπά-υπόδειγμα, ο οποίος είναι άψογος απέναντι στις γυναίκες της οικογένειας και τις περιβάλλει με περίσσια αγάπη και αδιάκοπη φροντίδα. Έχοντας μεγαλώσει με έναν τέτοιον μπαμπά, αναρωτιέται κανείς πώς θα μπορούσε μια γυναίκα να συμβιβαστεί με κάτι λιγότερο.
Όπως εξηγεί η Κρόνμπεργκ, «Οι εντυπώσεις που σχηματίζουμε για τις σχέσεις ως παιδιά, από το οικογενειακό μας περιβάλλον, τείνουν να διαμορφώνουν τις προσδοκίες που έχουμε από τις σχέσεις μας αργότερα στη ζωή. Ένας μπαμπάς που σε φροντίζει πολύ και σε προστατεύει ανά πάσα στιγμή, γίνεται σταδιακά το βασικό σου πρότυπο για τις μελλοντικές σχέσεις με τους συντρόφους σου.»
Ένας πατέρας που είναι πάντα δίπλα στην κόρη του, αλλά και δίπλα στη μητέρα της, είναι φυσικό να επηρεάσει βαθιά το κριτήριό της στους άντρες. Έως το σημείο, οι τρόποι του να γίνουν το «άγιο δισκοπότηρό» της. Να πλάσει, δηλαδή, τον ιδανικό σύντροφο με βάση τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του πατέρα της. Τότε, βέβαια, μια κοπέλα κινδυνεύει είτε να μην βρει ποτέ τον ιδανικό είτε ο άντρας που θα επιλέξει να έρχεται συνεχώς αντιμέτωπος με μια άνιση σύγκριση.
Ο μπαμπάς που είναι αποστασιοποιημένος ή εντελώς απών
Ο κακός πατέρας μπορεί να επηρεάσει τις μελλοντικές σχέσεις της κόρης του εξίσου με έναν καλό. Ένας μπαμπάς που είναι συναισθηματικά απόμακρος και δεν εμπνέει στην κόρη του την οικειότητα ή την ασφάλεια που χρειάζεται, της προκαλεί αυτομάτως ένα σοβαρό συναισθηματικό κενό που ίσως την ακολουθήσει ως την ενήλικη ζωή της.
Αν, πάλι, είναι εντελώς απών, στα αρνητικά συναισθήματα προστίθεται και η πικρία, αλλά και η συμμετοχή σε όσα δυσάρεστα βιώνει η μάνα που καλείται να τα βγάλει πέρα μόνη της.
Λέει η Κρόνμπεργκ: «Υπάρχουν, βεβαίως, και οι γυναίκες που δεν επιλέγουν σύντροφο με βάση τους μαμπάδες τους, πολλές απ’ αυτές όμως, τείνουν να επιλέγουν το ακριβώς αντίθετο. Είναι κι αυτό αποτέλεσμα της προυπάρχουσας σχέσης κόρης-πατέρα, αλλά, αυτή τη φορά, η σχέση είναι ελλειπής, κακή ή εντελώς ανύπαρκτη.»
Μια κακή σχέση με τον πατέρα της, θα μπορούσε, θεωρητικά, να οδηγήσει μια γυναίκα σε έναν άντρα που θα της δώσει όσα της έλλειψαν: αγάπη, προστασία, αποδοχή και κατανόηση.
Στην πραγματικότητα, όμως, η απουσία προτύπου δεν είναι αρκετή ώστε ν’ αποτελέσει πρότυπο από μόνη της. Η αναζήτηση αυτών που δεν είχαμε, ειδικά της αποδοχής από τα μέλη του άλλου φύλλου – αφού η απουσία του πατέρα εκλαμβάνεται ως απόρριψη – μας οδηγεί, συχνά, σε λάθος επιλογές που δεν καλύπτουν τα κενά που άφησε ο μπαμπάς μας κι επιστρέφουμε, έτσι, στο μηδέν.
Είμαστε εγλωβισμένες στο πατρικό πρότυπο;
Η πορεία όλων μας στη ζωή, καθορίζεται, λίγο ή πολύ, από τις εμπειρίες των παιδικών μας χρόνων και τις σχέσεις με τους κοντινούς μας ανθρώπους. Αυτό, βέβαια, είναι κάτι που ανατρέπεται και ξεπερνιέται, αλλά θέλει συνειδητοποίηση και αρκετή δουλειά.
Έτσι και στις περιπτώσεις που η πατρική φιγούρα τείνει να στοιχειώνει τις σχέσεις μας με τους συντρόφους μας. Αν κατανοήσουμε πώς λειτουργεί αυτή η επιρροή, τότε θα μπορέσουμε και να την διαχειριστούμε.
Στο σχετικό βιβλίο της, η ψυχολόγος Λίντα Νίλσεν χρησιμοποιεί μια πολύ απλή αναλογία για να περιγράψει τον βασικό μηχανισμό: «Το να βγαίνεις στη ζωή έχοντας μια υγιή σχέση με τον πατέρα σου είναι σαν να πηγαίνεις στο σούπερ-μάρκετ με γεμάτο στομάχι. Ψωνίζεις υπομονετικά και προσεκτικά, με κριτήρια που είναι τα πιο σωστά για σένα. Απ’ την άλλη, μια κακή σχέση με τον πατέρα μας είναι, αργότερα στη ζωή, σαν να ψωνίζουμε με άδειο στομάχι. Επιλέγουμε κάτι δελεαστικό που χορταίνει το μάτι χωρίς ιδιαίτερη σκέψη ή επιφύλαξη για το αν θα μας κάνει καλό, τελικά.»
