Είτε το παιδί σάς αντιμιλάει συνέχεια, είτε απλώς προσπαθεί να ανακαλύψει τα όριά του σε φυσιολογικό πλαίσιο, οι συμβουλές που ακολουθούν, θα σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε την αντιδραστικότητά του με νηφαλιότητα και αποτελεσματικότητα.
Μην ανταποκριθείτε στην αντιδραστικότητα
Ζητάτε κάτι ρητά απ’ το παιδί –κάτι που έχει ήδη τεκμηριωθεί ή αποτελεί πάγιο κανόνα- κι εκείνο ανταποκρίνεται με ένα ηχηρό «όχι» ή «δεν θέλω» ή «δεν με νοιάζει τι λες». Πολλοί γονείς νιώθουν την ανάγκη να συνεχίσουν την κουβέντα, εξηγώντας και πάλι τον λόγο που έχει θεσπιστεί ο εκάστοτε κανόνας («πρέπει να κοιμόμαστε νωρίς, γιατί αλλιώς θα είμαστε κουρασμένοι την επόμενη ημέρα»), από αγάπη, διάθεση για διάλογο ή προσπάθεια να κάνουν σαφές το σύστημα των οικογενειακών «νόμων».
Είναι όμως περιττό: οτιδήποτε πείτε μετά την άσχημη αντίδρασή του, θα είναι σαν να προσπαθείτε να αποδείξετε ότι έχετε δίκιο. Οι λογικοί όμως κανόνες, που έχουν πολλάκις εξηγηθεί, δεν υπάρχει λόγος να αναλυθούν για 56η φορά. Επομένως, αφήστε την διαπραγμάτευση κατά μέρος και απλώς επιμείνετε σοβαρά και ήρεμα στην αρχική «εντολή». Ίσως το παιδί σας κρατήσει λίγα μούτρα –συνηθισμένα τα βουνά απ’ τα χιόνια.
Εξηγήστε τους κανόνες σας
Ακόμη και τα μικρά παιδιά, χρειάζεται να αντιληφθούν το σύστημά σας για να το ακολουθήσουν. Η κουβέντα αυτή όμως –όπου θα θέσετε επί τάπητος το ποια είναι η ώρα του ύπνου, το πόση τηλεόραση επιτρέπεται και πότε ή το πόσο θα μείνετε στο πάρτι του του φίλου του- πρέπει να γίνει σε ήρεμο κλίμα και με ξεκάθαρες κουβέντες, όχι εν βρασμώ και μπερδεμένα.
Η συζήτηση είναι απαραίτητη για την σωστή συνεργασία και επικοινωνία μεταξύ των μελών της οικογένειας και δεν πρέπει να παρακάμπτεται ως διαδικασία. Σκεφτείτε τι πρέπει να πείτε στα παιδιά και σε ευχάριστο κλίμα μιλήστε τους για τους κανόνες ξεκαθαρίζοντας ότι τώρα «κάνουμε μια συμφωνία» που θα κρατήσει για πολύ, πολύ καιρό.
Ξεκαθαρίστε ότι η αγένεια δεν θα γίνει αποδεκτή
Αρκετοί γονείς θεωρούν δεδομένο και φυσικό να γίνονται τα παιδιά τους αγενή –και, πράγματι, είναι. Εξίσου φυσικό και δεδομένο είναι όμως ότι η αγένεια δεν θα γίνεται ανεκτή. Κάντε ένα επικριτικό σχόλιο με χιούμορ («Γιατί μιλάς σαν να είσαι κακιά; Ποιος είσαι και τι έχεις κάνει στο παιδί μου;») ή τονίστε σοβαρά ότι «Δεν επιτρέπεται να γίνεσαι αγενής! Σε παρακαλώ να μου ζητήσεις συγγνώμη.» και επιμείνετε για την απολογία.
Δώστε τους «εξουσίες» και ενθαρρύνετε την καλή συμπεριφορά
Τα παιδιά όλων των ηλικιών θέλουν να νιώθουν ότι συμμετέχουν στην λήψη των εκάστοτε αποφάσεων, ότι τα «θέλω» τους έχουν βαρύτητα και ότι ελέγχουν σε ένα βαθμό τον κόσμο τους. Αναθέστε λοιπόν αρμοδιότητες και παραχωρήστε προνόμια και εξουσίες. Δώστε τους την δυνατότητα να επιλέξουν ή, αν είναι πολύ μικρά, δημιουργήστε την ψευδαίσθηση ότι υπάρχει περιθώριο επιλογής. Μπορείτε, για παράδειγμα, να αφήσετε το παιδί να διαλέγει τα ρούχα του και να διαμορφώνει (ως ενός σημείου) το πρόγραμμά του ή, αν είναι μεγαλύτερο, να του δίνετε την δυνατότητα να διαλέξει το ίδιο ποια εξωσχολική δραστηριότητα θα παρακολουθήσει.
Αντίστοιχη «προληπτική» μέθοδος είναι η ενθάρρυνση και η επιβράβευση της καλής συμπεριφοράς. Αν το παιδί ήταν τύπος και υπογραμμός, πείτε του ένα «μπράβο» και, γενικά, μοιραστείτε την καλή διάθεση που σας προσφέρει η ευγένεια, η καλοσύνη και η προθυμία του.
Διαλέξτε τις μάχες σας
Τα παιδιά έχουν σίγουρα πολλή μεγαλύτερη αντοχή από εσάς σ’ αυτό το παιχνίδι. Επιλέξτε τις μάχες σας με προσοχή, γιατί αλλιώς η ζωή σας κινδυνεύει να γίνει ένας ατελείωτος καυγάς –ιδίως όταν η εφηβεία αρχίσει να δείχνει το σκληρό, αγενές πρόσωπό της. Θυμηθείτε ότι εσείς είστε ο ενήλικας και είναι καθαρά δική σας ευθύνη να «δίνετε τόπο στην οργή» όταν αυτό είναι απαραίτητο. Επιπλέον, αν η στάση σας είναι αντιδραστική και γίνεστε πυρ και μανία σε κάθε αφορμή, τότε δίνετε παράδειγμα ευθιξίας και θυμού –των χαρακτηριστικών δηλαδή που προσπαθείτε να καταπολεμήσετε.
Παίξτε τους άσους που κρύβετε στο μανίκι σας
Αν η κατάσταση είναι –ή φαίνεται ότι πρόκειται να βγει- εκτός ελέγχου, τότε έχει ίσως έρθει η ώρα να χρησιμοποιήσετε το βαρύ πυροβολικό: τις συνέπειες. Η στέρηση κάποιου προνομίου είναι μια μέθοδος που ακολουθούν πολλοί γονείς σε παιδιά όλων των ηλικιών. Αν το «δεν θέλω», γίνει «παράτα με» και η αντιδραστικότητα εξέγερση, τότε ίσως πρέπει με ηρεμία, χαμηλή φωνή και σταθερότητα να προειδοποιήσετε ότι, για παράδειγμα, «ο υπολογιστής δεν θα ανοίξει καθόλου την υπόλοιπη ημέρα».
Ένας «καλός» γονιός γίνεται πολύ συχνά δυσάρεστος: Αποδεχτείτε το
Ας είμαστε ξεκάθαροι με τους εαυτούς μας –είμαστε μεγάλα παιδιά: αποκλείεται να κάνεις καλή δουλειά ως γονιός και να μην γίνεσαι τακτικότατα δυσάρεστος. Είναι βέβαιο ότι τα παιδιά δεν θα είναι ευχαριστημένα με τους περιορισμούς που οι γονείς θέτουν και είναι εξίσου βέβαιο ότι οι περιορισμοί είναι απαραίτητοι. Επομένως, πάρτε το απόφαση και μην στενοχωριέστε. Θα υπάρχουν καλές και κακές μέρες.
