Διαβάζοντας -και αντίστοιχα, γράφοντας- για τα σφάλματα που κάνουν οι σημερινοί γονείς, ο στόχος δεν είναι να το αυτομαστίγωμα ή η απαγγελία κατηγοριών στους «κακούς γονείς, που αν δεν μπορούν να μεγαλώσουν παιδιά, τότε γιατί τα κάνουν;». Η αυτογνωσία είναι η αρχή για την αλλαγή -και, ως γνωστόν, η αρχή είναι το ήμισυ του παντός.
Τρελοί ρυθμοί, λίγος χρόνος με το παιδί
Σε μια εποχή που για να τα βγάλει πέρα μια οικογένεια πρέπει -συνήθως- να δουλεύουν και οι δύο, οι γιαγιάδες και οι παππούδες παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην διαπαιδαγώγηση αλλά και την καθημερινότητα των παιδιών και, ταυτόχρονα, ο χρόνος που απομένει στους ίδιους τους γονείς για να περάσουν μερικές στιγμές χαλάρωσης, παιχνιδιού ή τρυφερότητας είναι πολύ περιορισμένος. Για δυο γονείς που δουλεύουν όλη την ημέρα, το γεγονός ότι δεν βλέπουν αρκετά τα παιδιά τους είναι πρόβλημα, άγχος και ενοχή -όχι λάθος.
Το λάθος έρχεται όταν τα Σαββατοκύριακα, αντί για παιχνίδι, ζωγραφική, σινεμά, μπάλα στο πάρκο και ποδήλατο στη γειτονιά τα παιδιά στρογγυλοκάθονται μπροστά σε μία οθόνη που παίζει ρόλο νταντάς. Όταν ο διαθέσιμος χρόνος είναι λίγος, κάθε λεπτό μετράει. Ρωτήστε το παιδί πώς πέρασε τη μέρα του, παίξτε επιτραπέζια, κάντε πλάκα, κάντε το κρεβάτι τραμπολίνο και πηγαίνετε σε μουσεία. Είναι χρέος μας να δημιουργήσουμε στα παιδιά μας όμορφες, κοινές αναμνήσεις.
Η υπερπροστασία μπορεί να αποβεί καταστροφική
Οι σύγχρονοι γονείς είναι σίγουρα πιο προσεκτικοί και πιο επιμελείς με τα της ασφάλειας και της φροντίδας του παιδιού σε σχέση με προηγούμενες γενιές. Μήπως όμως τα χιλιάδες άρθρα που διαβάζουν για τους κινδύνους που παραμονεύουν αν βλάψουν την υγεία ή την ψυχολογία των παιδιών τους, τους έχει κάνει υπερπροστατευτικούς;
Η φροντίδα και η αγάπη δεν έχουν όρια, η προστασία όμως πρέπει να έχει. Το παιδί ίσως είναι μεγαλύτερο/ ικανότερο/ πιο αξιόπιστο κι εμπιστεύσιμο απ’ όσο έχουν ζυγίσει οι γονείς. Υπερβάλοντας με τη φροντίδα, μπορεί να μειώσετε την αυτοπεποίθηση των παιδιών, να τους στερήσουν τη δυνατότητα να μάθουν από τα λάθη τους, να δημιουργήσετε ενήλικες με εξαρτήσεις και χωρίς αυτοπεποίθηση.
Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να μην αναλαμβάνουμε εμείς τις ευθύνες των παιδιών μας, ας γίνουμε λίγο πιο ανοιχτοί στο ρίσκο κι ας τα αφήσουμε να χάσουν, να πέσουν, να σφάλουν για το καλό τους.
Τσιγκουνιές ή υπερβολές στα «μπράβο»
Γενικά, το να βρεθούν -και να τηρηθούν!- οι ισορροπίες είναι πράγμα δύσκολο όταν μεγαλώνει κανείς παιδιά. Μία εκ των ισορροπιών που τείνουν να χάνονται απ' τους σύγχρονους γονείς, είναι αυτή της επιβράβευσης. Κάνοντας μια γρήγορη «βόλτα» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και συζητώντας με γονείς, θα συναντήσει κανείς συχνά τόσο την άποψη «Οι σημερινοί γονείς είναι πολύ "μαλακοί" και κακομαθαίνουν τα παιδιά με τα διαρκή "μπράβο"», όσο και την αντίθετή της «Στα παιδιά πρέπει πάντα να μιλάμε θετικά. Να τα επιβραβεύουμε και να ενισχύουμε την αυτοπεποίθησή τους».
Η αλήθεια δεν μπορεί να είναι παρά στη μέση -όπως στις περισσότερες περιπτώσεις πολώσεων. Η σύγχρονη άποψη που θέλει τους γονείς φειδωλούς στα θετικά σχόλια και την επιβράβευση έχει μεν βάση -κανείς δεν θέλει να μεγαλώσει έναν κακομαθημένο νάρκισσο, η ακραία της εφαρμογή είναι όμως επιζήμια. Τα παιδιά γίνονται καλύτερα όταν ενθαρρύνονται και κυνηγούν το επόμενο έπαινο όταν κερδίζουν έναν. Αντίστοιχα, τα ακατάπαυστα «μπράβο, είσαι ο καλύτερος», κάθε άλλο παρά βοηθούν ένα παιδί να βελτιώσει τον εαυτό του. Μέτρον άριστον, λοιπόν, με πολλά «μπράβο» στις κατάλληλες στιγμές.
Αναθρέφουμε το παιδί που θα θέλαμε να έχουμε -όχι αυτό που ήδη έχουμε
Πριν ακόμη γεννηθεί ένα παιδί –πριν ακόμη υπάρξει η ιδέα του παιδιού!- οι γονείς έχουν βάλει μπροστά τη μηχανή που παράγει σχέδια γι' αυτό. Θα γίνει δικηγόρος. Θα γίνει καλλιτέχνης. Θα γίνει γυναικάς. Θα γίνει γυναικάρα. Θα είναι δημοφιλής. Θα είναι ταπεινή. Οι γονείς θέλουν να είναι μέντορες και οδηγοί για τα παιδιά τους και, πράγματι, είναι. Όμως συχνά τείνουν να μπερδεύουν τις προσωπικές τους φιλοδοξίες με τα όνειρα, τις δυνατότητες και τις ανάγκες που έχει το ίδιο το παιδί.
Δουλειά του γονιού είναι να δώσει κατευθυντήριες γραμμές, να βάλει τα δυνατά του να φτιάξει, να χτίσει, να διαμορφώσει έναν άνθρωπο σύμφωνα με τις αρχές του –όχι να αναγκάσει τα παιδιά του να γίνουν ό,τι θαρρεί πώς είναι ιδανικό. Πόσο μάλλον ό,τι δεν έγινε ο ίδιος…
Υποτιμούμε τα απλά, στοχεύοντας στα «μεγάλα»
Το «να ΄ναι καλό κι ευγενικό παιδί» μοιάζει λίγο σε σχέση με το «να 'ναι σημαιοφόρος», για αρκετούς γονείς. Οι στόχοι που οι γονείς βάζουν για τα παιδιά τους σήμερα είναι υψηλότεροι σε σχέση με παλιά. Κι αυτό, ενώ μπορεί να αποδειχτεί ζωογόνο και ενθαρρυντικό, μπορεί ταυτόχρονα να εξελιχθεί σ' αυτό που η λαϊκή παροιμία περιγράφει ως «Βλέπουμε το δέντρο, αλλά χάνουμε το δάσος».
Χρήσιμο, ωφέλιμο, απαραίτητο το σκάκι, ο χορός, η επιμέλεια στα του σχολείου. Δεν θα έπρεπε όμως να είναι προτεραιότητα η ευγένεια, η δοτικότητα, η συντροφικότητα, η ισορροπημένη συμπεριφορά;
Δεν μπορούμε να διαχειριστούμε τα νεύρα μας
Αφήνοντας εντελώς στην άκρη τη χρήση βίας που είναι χωρίς δεύτερη συζήτηση απαγορευμένη, δεν μπορούμε να παραλείψουμε απ' τη λίστα με τα λάθη των σύγχρονων γονιών την αδυναμία τους να ελέγχουν τον εκνευρισμό τους. Κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει έναν γονιό κουρασμένο σωματικά και ψυχικά, που μια στο τόσο δεν καταφέρνει να φιλτράρει τα συναισθήματά του και ξεσπά. Η πίεση είναι μεγάλη και οι δυσκολίες για τη σύγχρονη οικογένεια ατελείωτες. Όμως, τα παιδιά είναι οι λιγότερο υπεύθυνοι για οτιδήποτε στραβό συμβαίνει στις ζωές μας και τείνουμε καμιά φορά (όλοι!) να ξεχνάμε την ηλικία και τη θέση τους.
Οι φωνές και οι απειλές είναι, ανάλογα με την έντασή τους, από δυσάρεστες έως τραυματικές. Ένα τρίχρονο που αργοπορεί, που δεν καταλαβαίνει, που κλαίει γοερά επειδή κάτι θέλει είναι απλά ένα τρίχρονο που κάνει ό,τι μπορεί. Πόσο δύσκολο είναι για ένα γονιό να είναι διαρκώς ψύχραιμος, σοβαρός και «παιδαγωγικά ορθός»; Πολύ. Είναι, μάλλον ακατόρθωτο.
Αλλά, όπως λέει και γνωστό ρητό: δεν υπάρχει τρόπος να γίνουμε οι τέλειοι γονείς, υπάρχουν όμως εκατομμύρια τρόποι να γίνουμε καλύτεροι. Τα λάθη μάς διδάσκουν πώς να βελτιωνόμαστε -και πάντα υπάρχει περιθώριο βελτίωσης!
