Είναι υπαρκτό το φαινόμενο του «αγαπημένου παιδιού»;
Παρά τις επίμονες διαψεύσεις πολλών γονιών και τα υψηλών τόνων «όχι», η πραγματικότητα φαίνεται να είναι σκληρή. Μεγάλο είναι το ποσοστό των παιδιών που νιώθουν αδικημένα ή που ξέρουν ότι είναι τα αγαπημένα των γονιών τους.
Η γνώμη της επιστήμης
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Demography, η Christine Northam, σύμβουλος οικογένειας, δηλώνει ξεκάθαρα ότι οι «διακρίσεις» ανάμεσα στα παιδιά είναι η πραγματικότητα της μέσης οικογένειας. Το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια εκπόνησε αντίστοιχη έρευνα, όπου 384 ζευγάρια αδελφών και οι γονείς τους παρακολουθούνταν για τρία περίπου χρόνια. Τα νέα είναι μάλλον κακά: το 65% των μαμάδων και το 70% των πατεράδων, αποδείχθηκε ότι προτιμούν το ένα από τα δύο παιδιά τους. Και αυτό, ήταν το αποτέλεσμα σε οικογένειες που γνώριζαν ότι οι συμπεριφορές τους καταγράφονται και αναλύονται…
Εξετάζοντάς το ζήτημα εμπειρικά
Ίσως οι έρευνες δεν μιλούν στην ψυχή σας –οι αριθμοί είναι για κάποιους γλώσσα ψυχρή. Σκεφτείτε το στην ρεαλιστική του βάση λοιπόν: Έχετε ποτέ οι ίδιοι αναρρωτηθεί αν είστε το αγαπημένο παιδί των γονιών σας; Ή έχετε κάποιον στο άμεσο περιβάλλον σας που να νιώθει «ρηγμένος» από τους γονείς του; Σίγουρα ναι. Κατ’ αντιστοιχία, σκεφτείτε –πριν κριτικάρετε τον εαυτό σας- πόσους γονείς γνωρίζετε που δείχνουν/ομολογούν ξεκάθαρα την προτίμησή τους σε κάποιο απ’ τα παιδιά τους («Ε, όπως και να το κάνεις τα κοριτσάκια είναι άλλο…», «Ε, όπως και να το κάνεις με το πρώτο παιδί είναι άλλο…», «Ε, όπως και να το κάνεις με το μικρότερό σου είναι άλλο…»).
Αναζητώντας τις αιτίες
Επειδή το πρώτο βήμα για την επίλυση ενός προβλήματος είναι η ενδοσκόπηση, αποπειραθήκαμε να προσεγγίσουμε –κατ’ αρχάς- τις αιτίες του φαινομένου.
Σε έρευνα του περιοδικού Child Development, εξετάστηκαν περίπου 400 Καναδικές οικογένειες κάθε μία από τις οποίες είχε έως τέσσερα παιδιά. Οι μελετητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι μητέρες που προτιμούν κάποιο από τα παιδιά τους αντιμετωπίζουν διαφόρων τύπων δυσκολίες οι ίδιες: προέρχονται από ασταθές οικογενειακό περιβάλλον, έχουν περάσει κατάθλιψη, αντιμετωπίζουν σοβαρά οικογενειακά προβλήματα ή μεγαλώνουν τα παιδιά τους μόνες.
Τα αίτια μπορεί όμως να ανάγονται και στη φύση –οπτική, μάλλον βολική. Αν φερ’ ειπείν μια μητέρα τρέφει αδυναμία στο μικρότερο απ’ τα παιδιά της η αντιστοιχία με το ζωικό βασίλειο είναι ορατή: το μικρότερό σας είναι, ή δείχνει να είναι, το πιο ανυπεράσπιστο απ’ όλα. Είναι αυτό που φαίνεται να έχει περισσότερη ανάγκη τα χάδια, την αγάπη και τη φροντίδα σας. Μοιάζει ίσως λογικό, αλλά μία από τις ειδοποιούς διαφορές των ανθρώπων από τα ζώα, είναι ότι μπορούν να καταπνίξουν τα ένστικτά τους –ιδίως αυτά που πληγώνουν τους γύρω τους.
Συνήθως, όμως, τα αίτια είναι ψυχολογικά ή κοινωνιολογικά. Δεν είναι, ας πούμε, λίγες οι περιπτώσεις γονιών που ακόμη και στις μέρες μας προτιμούν τα αγόρια –αναλογιστείτε τον τύπο την «παραδοσιακής» επαρχιακής, και όχι μόνο, οικογένειας (λες και χρειάζονται χέρια για τα ξύλα του χειμώνα και το θέρισμα!). Αντίστοιχα, σύνηθες είναι οι γονείς να… συμπαθούν περισσότερο αυτό εκ των παιδιών τους που τους μοιάζει περισσότερο ή που ακολουθεί περισσότερο τα πρότυπά τους.
Ποιες οι επιπτώσεις για τα παιδιά
Το ζητούμενο όμως είναι ένα: Ποια η επίδραση στον συναισθηματικό κόσμο του αδικημένου παιδιού; "Η διάκριση υπέρ ενός παιδιού εις βάρος του άλλου δημιουργεί στο λιγότερο αγαπημένο παιδί μια αίσθηση μη αξίας. Αισθάνεται μειονεκτικά, γίνεται περισσότερο εξαρτητικό και καθηλωμένο, αναζητά επιβεβαίωση και ζει με την αίσθηση της αδικίας." μας λέει η Μαρία Σαράντη, Κλινική Ψυχολόγος - Παιδοψυχολόγος και συνεχίζει σημειώνοντας "Το λιγότερο αγαπημένο παιδί γίνεται πιο παθητικό και δεν τολμά να πάρει πρωτοβουλίες. Αισθάνεται ότι δεν αξίζει και δεν εμπιστεύεται τον εαυτό του". Όταν ένα παιδί νιώθει ότι έρχεται δεύτερο στην καρδιά των γονιών του, χάνει τα κίνητρα για να γίνει καλύτερο και στερείται δύναμης και όρεξης για ζωή.
Δυστυχώς, οι συνέπειες δεν σταματούν στην παιδική ηλικία. "Οι επιλογές φίλων και συντρόφων οδηγούν συνήθως σε ταλαιπωρητικές σχέσεις διότι δεν θεωρούν ότι δικαιούνται ισότιμες συμπεριφορές, δεν αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως αξιοσέβαστα πρόσωπα, και δεν περιμένουν ότι οι άνθρωποι θα τους "δουν" και θα τους δεχτούν. Γίνεται λοιπόν ζημιά στην αίσθηση εαυτού και αυτοεκτίμησης του παιδιού με αποτέλεσμα να ζει νιώθωντας αδικημένο και μόνο του."μας λέει η Παιδοψυχολόγος, υπογραμμίζοντας τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στον ψυχισμό των "ρηγμένων" παιδιών.
Λυπηρή κι άδικη συνέπεια, είναι και η διάβρωση της σχέσης μεταξύ των παιδιών! "Η σχέση μεταξύ των παιδιών γίνεται επί της ουσίας ανταγωνιστική ενώ σημαντικό θα ήταν να λειτουργούσαν συμμαχικά." τονίζει η κ. Σαράντη. Η δηλωμένη -με λόγια ή με πράξεις- προτίμηση σε ένα από τα αδέλφια, τους στερεί το αυτονόητο: τον γλυκό, ανιδιοτελή, συμμαχικό αδελφικό δεσμό!
Μήπως ήρθε η ώρα της ενδοσκόπησης;
Πριν λοιπόν βιαστείτε να σκίσετε τα ιμάτιά σας, μήπως πρέπει να ξανασκεφτείτε μήπως βαθιά μέσα σας, σε μια σκοτεινή γωνίτσα του υποσυνειδήτου σας, υπάρχει μια μικρή προτίμηση σε κάποιο από τα παιδιά σας; Το κορίτσι επειδή είναι πιο χαριτωμένο, "τον μεγάγο" γιατί σας θυμίζει τον πατέρα σας, "την μεσαία" γιατί είναι καλή στο σχολείο, "την μικρή" γιατί είναι φτυστή εσείς στην ηλικία της...
Κανένα παιδί δεν αξίζει να έρχεται δεύτερο στην καρδιά της μαμάς του.
