Γνωρίζετε ότι το 10%-15% των μαθητών, κυρίως του δημοτικού, πέφτουν κάθε χρόνο θύματα διαφόρων μορφών βίας στα ελληνικά σχολεία; Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, τα οποία συλλέχθηκαν με τη βοήθεια των τηλεφωνικών γραμμών βοήθειας της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Υγείας Παιδιού και Εφήβου (ΕΨΥΠΕ), οι θύτες υπολογίζεται ότι ξεπερνούν το 5% του συνόλου των μαθητών.
Σε ποιες ηλικίες παρατηρούνται τα συχνότερα κρούσματα σχολικής βίας και ποιους μαθητές αφορούν;
Έχει παρατηρηθεί ότι τα αγόρια εμπλέκονται περισσότερο σε περιστατικά σωματικής βίας, ενώ τα κορίτσια παρουσιάζουν αυξημένο ποσοστό συμμετοχής σε περιπτώσεις λεκτικής βίας. Η αναλογία μεταξύ αγοριών και κοριτσιών είναι 3 προς 1.
Τα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα στο δημοτικό και στο γυμνάσιο, ενώ μειώνονται στο λύκειο.
Οι μισοί από τους μαθητές – θύματα της βίας, δεν αναφέρουν πουθενά το γεγονός, ενώ οι υπόλοιποι μισοί συνήθως το μεταφέρουν σε φίλους τους και σπανιότερα στους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς τους.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του θύματος της σχολικής βίας και ποια του θύτη;
Θύματα: Νιώθουν έντονο άγχος και αισθήματα ανασφάλειας, έχουν φοβίες, παρουσιάζουν σχολική άρνηση, kai απουσιάζουν συχνά από το σχολείο. Εμφανίζουν, επίσης, μαθησιακές δυσκολίες ή ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως πονοκεφάλους, πόνους στην κοιλιά, διαταραχές ύπνου, ενούρηση και κατάθλιψη.
Θύτες: Αν και φαίνονται σίγουροι για τον εαυτό τους, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Είναι ενεργητικοί και υπερδραστήριοι, επιθετικοί, επιρρεπείς σε παραβίαση κανόνων και αντικοινωνικές συμπεριφορές. Είναι ικανοί να ξεφεύγουν από δύσκολες καταστάσεις, ενώ δεν έχουν ηθικούς ενδοιασμούς ή τύψεις για τις πράξεις τους.
Πού οφείλεται η σχολική βία;
Η σχολική βία είναι μια μορφή κοινωνικού ελλείμματος που αντανακλά την κοινωνική ανισότητα, τον αποκλεισμό και τη ματαίωση των ατομικών προσδοκιών. Σχετίζεται άμεσα με την εγκληματικότητα στην ευρύτερη κοινωνία και είναι δείκτης της ανοχής της. Για τον λόγο αυτό, η εξάλειψή της συνδέεται με την προστασία των θεσμών και των αξιών του κοινωνικού πλαισίου.
Η στάση και η συμπεριφορά των παραβατικών μαθητών αποτελεί μικρογραφία του οικογενειακού, σχολικού και κοινωνικού περιβάλλοντος. Συνεπώς, η πρόληψη πρέπει να στηρίζεται στην ολιστική αναπλαισίωση και στην υιοθέτηση διδακτικών μεθόδων που προάγουν την πειθαρχία, παράλληλα με την αίσθηση της δικαιοσύνης. Οι πειθαναγκαστικοί μέθοδοι, οι άδικες τιμωρίες και η πριμοδότηση ορισμένων μαθητών δημιουργούν αρνητικά πρότυπα που αναπαράγουν τη βία.
Ο ρόλος του γονιού
Οι ειδικοί συμβουλεύουν τους γονείς να παραμείνουν ψύχραιμοι αν αντιληφθούν πως το παιδί τους μπορεί να έχει πέσει θύμα σχολικής βίας, και να προσπαθήσουν να του μεταδώσουν αίσθημα ασφάλειας. Να πουν στο παιδί ότι δεν πρέπει να ντρέπεται αν του συνέβη ένα τέτοιο περιστατικό, και ότι πρέπει να το αναφέρει κατευθείαν στον δάσκαλο. Αν δεν έχει τεθεί θέμα σωματικής ασφάλειας, το παιδί πρέπει να μάθει να αντιμετωπίζει τέτοιες καταστάσεις με τα λόγια, χρησιμοποιώντας φράσεις όπως «άσε με ήσυχο!». Ωστόσο, αν φοβάται πως μπορεί να δεχτεί σωματική βία, στην οποία δεν μπορεί να αμυνθεί, θα πρέπει είτε να ζητήσει τη βοήθεια κάποιου συμμαθητή ή δασκάλου, είτε να αποχωρήσει και να καλέσει κάποιον δάσκαλο να διευθετήσει την κατάσταση.
Στη συνέχεια, ο γονιός πρέπει να έρθει σε επαφή με τον δάσκαλο του παιδιού. Ο δεύτερος οφείλει να προστατεύσει το θύμα, αλλά και να βοηθήσει το παιδί που ασκεί βία, να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που έχει. Επιπλέον, πρέπει να κατευθύνει την τάξη ώστε να υποστηρίζει παιδιά που δέχονται βία και να μαθαίνει σε αυτά που είναι βίαια, πώς να εκφράζονται με άλλους τρόπους.
Τέλος, ο γονιός μπορεί να έρθει σε επαφή και με τους γονείς του θύτη, προκειμένου να βρουν μαζί μια λύση.
Αν όλα τα παραπάνω είναι ανέφικτα, υπάρχει πάντα η Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας Παιδιού και Εφήβου (ΕΨΥΠΕ), που δίνει χρήσιμες συμβουλές στα τηλέφωνα 801801117 και 116111.
