1. Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής
Το παιδί παρουσιάζει δυσκολία συγκέντρωσης και προσήλωσης σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα ή ακόμα και σ’ ένα παιχνίδι για πολλή ώρα ενώ μπορεί να μην σας ακούει ή να μην είναι πρόθυμο ν’ ακολουθήσει τις οδηγίες που του δίνετε. Σε αρκετές περιπτώσεις, η διαταραχή μπορεί να συνοδεύεται από υπερκινητικότητα, χωρίς ωστόσο αυτό να είναι ο κανόνας. Η ασυνέπεια και η ανικανότητα προσήλωσης οδηγεί σε αρνητικές επιδόσεις στο σχολείο αλλά και σε πολύ πιο αργούς ρυθμούς μάθησης.
2. Προβλήματα μνήμης
Όπως επισημαίνει ο κ. Καραμπατζιάκης το παιδί μπορεί να εμφανίσει σημαντική αδυναμία στη μνήμη. Μάλιστα, περισσότερο επηρεάζεται η ακουστική και η λεκτική μνήμη και λιγότερο η οπτική. Γι’ αυτό, δεν είναι ικανό να συγκρατήσει εύκολα όσα λέει η δασκάλα στο μάθημα ή ν’ ανακαλέσει κάτι που άκουσε από εμάς. Πρόκειται για ένα σύμπτωμα που μπορεί να μετριαστεί τόσο με διάφορες ασκήσεις αλλά και με παιχνίδια που κρατούν περισσότερο το ενδιαφέρον των παιδιών.
3. Αργοί ρυθμοί στην ανάγνωση και τη γραφή
Πρόκειται κυρίως για διαταραχή της δυσλεξίας. Χαρακτηριστικό αυτού του συμπτώματος είναι ότι τα παιδιά συλλαβίζουν πολύ, έχουν εξαιρετικά αργό ρυθμό ανάγνωσης και σκέφτονται πολύ για να διαβάσουν ή να ολοκληρώσουν μια λέξη. Ωστόσο, με δεδομένο ότι τα παιδιά μαθαίνουν γραφή και ανάγνωση στην Α’ Δημοτικού, η διάγνωση για δυσλεξία πρέπει να γίνει νωρίς αλλά όχι πριν την Β’ Δημοτικού.
4. Δυσκολία στον προσδιορισμό του χρόνου
Σύμφωνα με τον κ. Καραμπατζιάκη, ένα παιδί που δεν μπορεί στην ηλικία των έξι ετών να κατονομάσει τις ημέρες της εβδομάδας, τους μήνες και τις εποχές του χρόνου είναι πιθανό να παρουσιάσει μαθησιακές δυσκολίες. Εκτός όμως από την παράθεση των ονομάτων των μηνών και των εποχών, η γενικότερη αντίληψη του χρόνου είναι λανθασμένη. Έτσι, η σύνδεση γεγονότων με συγκεκριμένες μέρες στις οποίες συνέβησαν είναι κάτι που το δυσκολεύει σημαντικά.
5. Λανθασμένη αντίληψη του χώρου
Αντίστοιχα, η λανθασμένη αντίληψη του χώρου είναι ένα ακόμα σημάδι. Το παιδί μπερδεύει το πάνω με το κάτω, και την αριστερή με τη δεξιά μεριά ενώ δεν είναι σε θέση να περιγράψει μια διαδρομή. Το σύμπτωμα αυτό συνδέεται στις περισσότερες περιπτώσεις με την ειδική μαθησιακή δυσκολία της δυσλεξίας, επομένως είναι ένα «καμπανάκι» που θα πρέπει να προσέξετε, ειδικά αν συνοδεύεται από προβλήματα στην ανάγνωση.
6. Υπερκινητικότητα
Ας έρθουμε λίγο στη θέση των παιδιών. Ξαφνικά, στην Α’ Δημοτικού, καλούνται να κάθονται για 3 με 4 ώρες ακίνητα σε μια καρέκλα με την πλάτη ν’ ακουμπά πίσω. Αυτό από μόνο του είναι δύσκολο για ένα παιδί 6 ετών. Για τα υπερκινητικά παιδιά, είναι ακόμα δυσκολότερο αφού καλούνται να συντονίσουν το σώμα με το μυαλό, να μείνουν δηλαδή ήσυχα/ ακίνητα και ταυτόχρονα να προσέχουν στο μάθημα και να γράφουν. Τότε, η ανάγκη για κίνηση είναι μεγαλύτερη και οι πληροφορίες που ακούει το παιδί δεν «αντέχονται». Σε περίπτωση, μάλιστα, που το πρόβλημα είναι και σωματικό, όπως για παράδειγμα αν το παιδί έχει χαλαρούς συνδέσμους, η δυσπραξία είναι εντονότερη.
Κι επειδή πολλά παιδιά είναι δραστήρια αλλά όχι υπερκινητικά, η διαφορά φαίνεται στις σχέσεις τους με τους γύρω τους -αν, για παράδειγμα, έχουν τάσεις επιθετικότητας ή δεν μπορούν να προσαρμοστούν εύκολα στην καινούρια ομάδα.
7. «Πεσμένη» ψυχολογία
Ακόμα και οι ψυχολογικοί λόγοι μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τις επιδόσεις του παιδιού στο σχολείου. Αν είναι άκεφο, βάζει εύκολα τα κλάματα και φαίνεται αδιάφορο σ’ αυτά που του λέμε, τότε πιθανώς να το απασχολεί κάτι άλλο. Μια ξαφνική αλλαγή στην οικογένεια, όπως το διαζύγιο των γονιών ή προβλήματα κοινωνικοποίησης στο σχολείο μπορεί να είναι η αιτία του προβλήματος. Αν πέσει στην αντίληψή σας μια αλλαγή στη συμπεριφορά του προς το κακό, προσεγγίστε το και μιλήστε μαζί του για ό,τι το απασχολεί.
8. Προβλήματα στην όραση ή την ακοή
Μειωμένη οπτική οξύτητα ή προβλήματα στην ακοή μπορεί επίσης να σχετίζονται με την ύπαρξη κάποιας μαθησιακής δυσκολίας. Για την περίπτωση της όρασης, χρειάζεται να γίνουν ειδικές εξετάσεις από οπτομέτρη (όχι από οφθαλμίατρο) που θα δείξουν αν η μειωμένη οπτική οξύτητα είναι σημάδι κάποιας μαθησιακής δυσκολίας.
Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι περισσότερο συχνές απ’ όσο νομίζουμε. Το λάθος που κάνουν αρκετοί γονείς είναι ν’ αγνοούν τα συμπτώματα ή, εάν απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό, να αισθάνονται ντροπή για το συγκεκριμένο θέμα, την οποία, ακόμα και ασυνείδητα, μεταφέρουν στο παιδί. Μάλιστα, όπως αναφέρει και ο κ. Καραμπατζιάκης, πολλά παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και ειδικά με δυσλεξία, μπορεί να έχουν υψηλό δείκτη νοημοσύνης. Παράλληλα, τονίζει ότι με την αποδοχή της κατάστασης και την συμμετοχή του παιδιού σε ειδικά προγράμματα, τα συμπτώματα μπορούν να περιοριστούν ή να βελτιωθούν σε τέτοιο βαθμό που η δυσλεξία ή άλλες μαθησιακές δυσκολίες δεν γίνονται πλέον αντιληπτές από τους γύρω του.
